طبقات و درجات ارث چیست؟

اقتصادآنلاین – عاطفه حسینی؛ دو نوع وابستگی نسبی و سببی وجود دارد. وابستگی نسبی عبارت است از خویشاوندانی که از طریق خون با هم خویشاوند شده‌اند. خویشاوندان سببی نیز عبارت است از افرادی که به واسطه ازدواج با هم خویشاوند شده‌اند.

در موضوع ارث باید به این نکته مهم دقت داشت که از بستگان سببی، فقط زن و شوهر می‌توانند از همدیگر ارث ببرند و سایر خویشاوندان سببی هیچ سهمی ندارند. برای مثال داماد از مادر همسر خود ارثی نمی‌برد.

اما در مورد بستگان نسبی، سه طبقه در ارث وجود دارد که اگر یک نفر در هر کدام از این طبقات زنده باشد، به طبقه بعدی ارثی نمی‌رسد. طبقات ارث عبارتند از؛ طبقه اول که شامل پدر، مادر، فرزند، نوه و نتیجه است. به این نکته هم دقت داشته باشید که در طبقات ارث، درجه هم مهم است. برای مثال اگر یکی از اعضای طبقات زنده بود و فرزند هم داشت، دیگر به آن بچه که درجه دوم می‌شود، ارثی نمی‌رسد.

طبقه دوم عبارت است از پدربزرگ، مادربزرگ، برادر، خواهر و فرزندان آنها. طبقه سوم ارث هم شامل عمه‌، عمو، خاله، دایی‌ و فرزندان آنها است.

یکی از موارد مهم در موضوع ارث، بحث ارث بردن زن و شوهر از یکدیگر است. زن و شوهر در تمام طبقات ارث، می‌توانند حضور داشته باشند و به عبارتی پای ثابت ارث و میراث هستند. بطور خلاصه، اگر مردی بچه نداشته باشد، زن از همسر خود یک‌چهارم اموال را ارث می‌برد و اگر مرد بچه داشته باشد، چه حاصل همین ازدواج باشد و چه ازدواج‌های دیگر، زن یک‌هشتم ارث می‌برد.

مرد نیز اگر همسرش فرزندی نداشته باشد، یک‌دوم از اموال همسر خود را ارث می‌برد و اگر فرزندی داشته باشد، یک‌چهارم ارث می‌برند مگر در شرایطی خاص.

مواردی هم وجود دارد تحت عنوان مانع ارث که باعث می‌شود شخص نتواند ارث ببرد. برای مثال قتل مورث یا همان متوفی یکی از این موارد است. مورد بعدی ارث بردن کافر از مسلمان است. مثلا اگر در یک خانواده مسیحی یه نفر مسلمان باشد، کل ارث و میراث میرسد به همان یک فرد مسلمان. لعان نیز یکی از موارد ارث است.

همچنین میزان سهمی که به ورثه می‌رسد بسیار متنوع است و با توجه به اینکه ممکن است ورثه بصورت ترکیبی باشند، یعنی در یک طبقه، همه افراد وجود داشته باشند، این تنوع بیشتر هم می‌شود. درحال حاضر تعدادی نرم‌افزار برای محاسبه سریع ارث وجود دارد که ورثه را در آن سامانه‌ها ثبت می‌کنید و سپس مشخص می‌شود هر فردی به چه میزان ارث می‌برد.

تعدادی از سهم‌الارث‌های رایج عبارت است از: در صورت فوت یک بچه‌ مجرد، پدر متوفی دوسوم و مادر او یک‌سوم از اموال فرزند خود را به ارث می‌برند. حال اگر متوفی بچه داشته باشد، پدر و مادر متوفی هر کدام یک‌ششم بیشتر نمی‌توانند از اموال فرزند خود به ارث ببرند.

فرض ساده بعدی این است که یک نفر فوت کند و چند دختر و پسر داشته باشد. در این حالت، پسر دو برابر دختر از والدین خود ارث می‌برند. ارث بین خواهر و برادری هم که از یک پدر و مادر باشند به طور مساوی تقسیم می‌شود.