۶ راز مقابله با فرسودگی شغلی به سبک کارآفرینان
تا به حال شده در یک روز کاری احساس خستگی شدیدی را تجربه کنید، به‌گونه‌ای که دیگر دلتان نخواهد کارتان را ادامه دهید؟ تا به حال پیش آمده یک روز صبح به‌زحمت خود را از خواب بیدار کنید تا به سر کار بروید؟
به گزارش اقتصاد آنلاین، اگر پاسخ شما مثبت است و این حالت‌ها را زیاد تجربه می‌کنید، پس شاید باید نگران ابتلا به فرسودگی شغلی باشید. در این مقاله، درباره پیشگیری از فرسودگی شغلی صحبت می‌کنیم. همچنین مروری خواهیم داشت بر نشانه‌ها، عوامل و نحوه بروز آن.
فرسودگی شغلی چیست؟
هربرت فرویدنبرگر (Herbert Freudenberger)، روان‌شناس مشهور آمریکایی، این عبارت را نخستین بار در دهه ۷۰ میلادی به کار برد. از دید او، فرسودگی شغلی نوعی استرس شدید است که به خستگی جسمی، روانی و عاطفی در کارمندان منجر می‌شود. شدت خستگی ناشی از این عارضه نسبت به درک متداول عموم از خستگی، بسیار شدید‌تر است؛ به‌گونه‌ای که فرد از انجام امور روزمره زندگی و کار بازمی‌ماند.
کسانی که به این عارضه دچار می‌شوند اغلب حس می‌کنند دیگر توانی برای ادامه‌دادن ندارند و نگرشی منفی آمیخته با ناامیدی به زندگی پیدا می‌کنند. نکته مهم اینکه فرسودگی شغلی به‌خودی‌خود برطرف نمی‌شود و اگر درمان نشود، ممکن است به افسردگی، بیماری‌های قلبی ـ عروقی و دیابت منجر شود.
پیش‌تر تصور می‌شد این عارضه صرفا محدود به برخی اصناف و مشاغل پرفشار مانند پزشکی و پرستاری است؛ اما بررسی‌های بیشتر نشان داده که هیچ فردی، در هیچ شغلی، از احتمال ابتلا به فرسودگی شغلی در امان نیست. سن و سال و جنسیت نیز تأثیری در ابتلا به آن ندارد. حتی پدر و مادرهایی که با فرزندان سروکله می‌زنند نیز شاید نشانه‌هایی از این عارضه را بروز دهند.
نشانه‌های ابتلا به فرسودگی شغلی کدام‌اند؟
دانشمندان نشانه‌ها و علائم زیر را برای این عارضه یافته‌اند:
- انزوا؛
- کج‌خلقی و زودرنجی؛
- خستگی جسمی و روحی؛
- خیال‌پردازی درمورد فرار از کار و مسئولیت‌های سنگین؛
- ابتلای مکرر به بیماری‌های جسمی (مانند سرماخوردگی) و عوارض روحی (مانند افسردگی و اضطراب).
چه عواملی باعث بروز فرسودگی شغلی می‌شوند؟
عواملی که احتمال ابتلا به این عارضه را بیشتر می‌کنند ۲ دسته هستند:
عوامل محیطی؛
عوامل فردی.
۱. عوامل محیطی
این نوع از عوامل به محیط کار و زندگی افراد ارتباط دارد. عواملی مانند حجم کار، نادیده‌گرفته‌شدن در تصمیمات کاری، نبود تناسب بین حجم و فشار کار با حقوق و مزایای دریافتی، شفاف‌نبودن شرح وظایف شغلی و ابهام در مسئولیت‌ها از جمله آنها هستند.
۲. عوامل فردی
علاوه بر شرایط محیط، ویژگی‌ها و تیپ شخصیتی فرد هم گاهی احتمال ابتلا به فرسودگی شغلی را افزایش می‌دهد؛ برای مثال، افراد کمال‌گرا یا آنهایی که تیپ شخصیتی نوع A دارند بیشتر در معرض خطر قرار می‌گیرند. همچنین آنهایی که تنها زندگی می‌کنند یا علاوه بر مسئولیت‌های شغلی، در زندگی شخصی خود نیز با چالش‌های پراسترس مواجه‌اند نیز بیشتر احتمال دارد که به این عارضه مبتلا شوند.
چطور از فرسودگی شغلی پیشگیری کنیم؟
راهکارهای گوناگونی برای مقابله و پیشگیری از فرسودگی شغلی مطرح شده‌اند. در ادامه، آنها را نام می‌بریم و شرحشان می‌دهیم:
۱. به مسافرت بروید و کاملا از کار فاصله بگیرید
مسافرت رفتن همواره راهی مناسب برای بازیابی انرژی و کاهش استرس است. بهتر است با عزیزانتان به مسافرت بروید و دست‌کم برای چند روز، به پیام‌های کاری هم جواب ندهید. در واقع، خودتان را کاملا از فضا و فکر کار دور کنید.
۲. نگرش شغلی‌تان را تغییر دهید
شغل ما بخشی از شخصیت ما را شکل می‌دهد و نقش مهمی در تعیین کیفیت خلق‌وخوی ما دارد. اگر نگرش ما به شغل صرفا جایی برای پول‌درآوردن برای رفع نیازهای اولیه باشد، چه‌بسا دیر یا زود دچار احساس ناامیدی و بی‌اعتنایی نسبت به شغلمان بشویم. بیایید با این دید به شغل بنگریم: شغل شما جایی است که می‌توانید به دیگران کمک کنید. شما با کارکردن ارزش‌افزوده برای خود و دیگران ایجاد می‌کنید. حس ارزشمندی اجتماعی، که بخش بزرگی از آن از شغل شما ناشی می‌شود، نقش مهمی در پیشگیری از خستگی و درماندگی عاطفی شما بازی می‌کند.
تا کی توان به مصلحت عقل کار کرد؟
یک چند هم به مصلحت عشق کار کن
ـ صائب تبریزی
۳. حد تحمل خود را بشناسید
گاهی کناره‌گرفتن از کار غیرممکن است. در چنین شرایطی، آگاهی نسبت به وضعیت خودتان مهم است. حد تحمل خود را شناسایی کنید و بدانید چه زمانی در لبه فرسودگی شغلی قرار گرفته‌اید. وقتی به لبه پرتگاه رسیدید، اندکی از کار فاصله بگیرید. یک روز به مرخصی بروید یا شبی را با دوستان بگذرانید.
۴. روز خود را با کاری که دوست دارید بگذرانید
همه ما بخش‌هایی از شغلمان را بیشتر از جنبه‌های دیگر دوست داریم. با قرارگرفتن هر فرد در جای مناسب می‌توان از فرسودگی شغلی پیشگیری کرد. وقتی به کاری که می‌کنیم عشق بورزیم، دیگر فرسودگی شغلی به سراغمان نمی‌آید. مدیران کسب‌وکارها می‌توانند با درنظرگرفتن ترجیح‌ها و علایق هر فرد، وظایفی را که آنها بیشتر دوست دارند به ایشان واگذار کنند.
۵. در تقویم، زمان فراغ برای خود در نظر بگیرید
حتما زمانی را برای استراحت در برنامه کاری خود بگنجانید؛ حتی اگر استراحتی نیم‌ساعته باشد. مهم است که به برنامه‌تان پایبند بمانید و زمان فراغتتان را فدای امور دیگر نکنید. از طرفی، این استراحت‌کردن انرژی‌تان را بازمی‌گرداند و به‌احتمال زیاد، عملکرد شغلی‌تان را هم بهتر می‌کند.
۶. در صورت امکان، محیط کاری‌تان را تغییر دهید
تغییردادن محیط کاری یکی از بهترین روش‌ها برای پیشگیری از فرسودگی شغلی است. اگر امکانش را دارید، محیط کارتان را عوض کنید؛ مثلا به یک بخش دیگر بروید یا دورکاری کنید. تغییر محیط کاری، علاوه بر عوض‌کردن حال‌وهوایتان، خلاقیت شما را هم افزایش می‌دهد.
