صنایع برنده در میانه زمستان
کدام صنایع در بهمن ۱۴۰۰ وضعیت بهتری را تجربه کردند؟ روش های مختلفی برای قضاوت درباره عملکرد صنایع در بهمن ماه وجود دارد که از بین آنها فعلا نظرسنجی از مدیران خرید صنعت در دسترس است.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از دنیای‌اقتصاد، نتایج شامخ صنعت (شاخص مدیران خرید بخش صنعت) نشان می‌دهد که تنها سه صنعت «مبلمان، چوب و کاغذ»، «پوشاک و چرم» و «لاستیک و پلاستیک» نسبت به ماه آینده، اظهار ناامیدی (با انتظارات کمتر از۵۰) کردهاند و ۹رشته فعالیت دیگر با خوش‌بینی به ادامه تولید در اسفند ۱۴۰۰ نگاه می‌کنند.
در عین حال، به نظر می‌رسد در بهمن‌ماه امسال، دو صنعت «غذا» و «لاستیک و پلاستیک» برندگان اصلی رالی تولید در میانه زمستان بوده‌‌‌اند. این دو صنعت از معدود بخش‌‌‌هایی هستند که همزمان رشد تولید، رشد صادرات، رشد فروش و کاهش قیمت تمام‌شده تولید محصول را در بهمن ۱۴۰۰ تجربه کرده و شرایط به‌نسبت بهتری در مقایسه با دی۱۴۰۰ داشته‌‌‌اند.
کاهش موجودی انبار در این دو صنعت نیز در فاصله دی تا بهمن ۱۴۰۰ رخ داده است که به توانایی بنگاه‌‌‌ها برای پاسخگویی به تقاضاهای جدید ضربه می‌‌‌زند.
بررسی وضعیت 12رشته فعالیت مختلف در گزارش شامخ بهمن 1400 نشان می‌دهد که نسبت به دی‌‌‌ماه، چهاررشته فعالیت با رشد تولید، هفت‌رشته فعالیت با افزایش موجودی انبار و هشت‌رشته فعالیت با رشد فروش روبه‌رو شده‌‌‌اند.
به طور کلی، دلیل رشد اندک شامخ بهمن را می‌‌‌توان دو موضوع رشد صادرات و کاهش تورم دانست و نشانه بهبود آن را در یازدهمین ماه سال در عمده صنایع کشور می‌‌‌توان دید. نکته جالب درباره شامخ صنعت در بهمن1400، وضعیت صادرات است که در اغلب صنایع بالاتر از خط رکود و عدد 50 است که نشانه رونق نسبی فروش خارجی صنایع کشور است.
بررسی نشان می‌دهد که در مجموع در 10صنعت از 12صنعت مورد مطالعه در شامخ، کشور وضعیتی بسیار بهتر از دی1400 را در بهمن‌ماه امسال تجربه کرده است. صنایعی نظیر پوشاک و چرم یا نساجی با توجه به فراررسیدن ایام نوروز و رشد تقاضا، با رشد فروش و افزایش موجودی انبار روبه‌رو شده‌‌‌اند؛ هرچند تولید در بخش پوشاک و چرم کم شده، ولی صنعت نساجی رشد بالایی را نسبت به دی 1400 تجربه کرده است.
البته صادرات در بخش چرم و پوشاک بهبود ملموسی یافته است. در بین همه صنایع، بدترین وضعیت فروش را بخش کانی‌‌‌های غیرفلزی در بین 12رشته فعالیت گوناگون تجربه کرده است.
موجودی بسیار کم مواد اولیه، افت محسوس موجودی مواد اولیه در کنار فشار بسیار بالای تورم بر مواد اولیه و جریان تولید این صنعت سبب شده است تا بهمن، ماه مناسبی برای فعالیت صنایع حاضر در حوزه کانی‌‌‌های غیرفلزی نباشد. این صنعت در بهمن یکی از کمترین مقادیر فروش ماهانه را تجربه کرده و عدد آن به 8/ 18 (100بهترین عدد است) رسیده است.
با وجود این مشکلات، این صنعت جزو صنایعی است که امید زیادی به رونق تولید در اسفند دارد. در کل عمده صنایع در بخش انتظارات درباره ماه آینده رویکرد مثبتی را لحاظ کردهاند؛ اما سه صنعت «مبلمان، چوب و کاغذ»، «پوشاک و چرم» و «لاستیک و پلاستیک» نسبت به ماه آینده، اظهار ناامیدی (با انتظارات کمتر از50) کردهاند.
نگاهی به وضعیت صنایع مختلف در بهمن 1400 نشان می‌دهد که کمبود نقدینگی، نبود نیروی کار متخصص، دسترسی سخت به مواد اولیه، کاهش تقاضای خارجی و افت انگیزه نسبت به سودمندی صادرات مسائلی هستند که مدیران معتقدند در فرآیند کار آنها اخلال ایجاد کردهاند. شواهد گزارش شامخ در بهمن 1400 نشان می‌دهد که مسائل مختلفی صنایع را در ماه میانی زمستان آزار داده؛ اما افت دسته‌‌‌جمعی قیمت تمام‌شده تولید محصول بهترین خبر برای اقتصاد ایران است.
مدیران خرید صنعت در گزارش شامخ تایید کردهاند که تورم نزولی است و صنایع کمتر از هر زمان دیگری در سال 1400 تحت فشار رشد سطح عمومی قیمت‌ها هستند. البته صنعت «مبلمان، چوب و کاغذ» با 29واحد و صنعت «پوشاک و چرم» با 22واحد کاهش، بیشترین بهره را از افت تورم و کاهش هزینه تولید محصولات برده‌‌‌اند.
به گواه تحلیلگران، کاهش چشمگیر قیمت محصولات تولیدشده در بهمن1400 نسبت به دی1400 گویای اثرگذاری اخبار احیای برجام و افت تورم بر صنایع است؛ موضوعی که اثرات متناقضی بر بخش‌‌‌های مختلف خواهد گذاشت.
از یک زاویه کاهش تورم و احیای برجام روی جاذبه صادرات برای صنایع اثر دارد. پیش از این بهای مبادله هر دلار در حواله‌‌‌های ارزی صادرکنندگان 28هزار تومان بوده که با توجه به نوسانات ارزی، این عدد کاهش یافته و همین روند به تهدید یا چالش جدی پیش‌روی رشد صادرات صنعتی بدل شده است.
در بین همه صنایع، بخش «فرآورده‌‌‌های نفت و گاز» نسبت به دی، بدترین سقوط را در فروش تجربه کرده است. البته رقم کلی شامخ فروش صنعت «فرآورده‌‌‌های نفت و گاز» در بهمن 1400 چندان پایین نبوده و به عدد 8/ 52 رسیده است. این صنعت از نظر صادرات شرایط بسیار بدی را در بهمن 1400 داشته، ضمن اینکه از ناحیه قیمت خرید مواد اولیه، در معرض بیشترین فشار بوده است.
از دیگر نکات جالب درباره شامخ صنعت در بهمن 1400 وضعیت تحویل سفارش‌هاست که در آن صنعت «لاستیک و پلاستیک» با عدد 25 (100بهترین حالت است) در ضعیف‌‌‌ترین وضعیت قرار داشته و صنایع «نساجی» و «سایر صنایع» بهترین وضعیت را در این بخش در یازدهمین ماه سال تجربه کردهاند.
در این ماه طبق اعلام مدیران خرید صنعت، صنایع «لوازم خانگی» و «ماشین‌‌‌سازی» بهترین سطح را در شاخص استخدام نیروی انسانی گزارش کردند و صنعت «لاستیک و پلاستیک» نیز در آخرین رتبه قرار داشته است. این شاخص تاحدی نشان‌‌‌دهنده جهت‌‌‌گیری‌‌‌های سرمایه‌گذارانه صنایع برای افزایش تولید در آینده است که در هشت‌صنعت در جایی بالاتر از عدد 50 قرار داشته است.
مهم‌ترین مشکلات صنایع در بهمن 1400
صنایع وابسته به محصولات پتروشیمی با افزایش قیمت مواد اولیه و کاهش عرضه آن از سوی پتروشیمی‌‌‌ها روبه‌رو هستند؛ درنتیجه بسیاری از واحدها و خطوط تولید در صنایع وابسته تعطیل شده‌‌‌اند.
هزینه نقل و انتقالات بانکی و پرداخت ارزی به دلیل عدم‌استفاده از سیستم بانکی بین‌المللی برای تولیدکنندگان بسیار بالا و زمان‌بر است و در بسیاری از موارد با از دست دادن پول روبه‌رو می‌‌‌شوند (لاستیک و پلاستیک).
قطعه‌سازان با تقاضای کم و کاهش تولید روبه‌رو بودند که دلیل احتمالی آن، استفاده خودروسازان از قطعات خودروهای فرسوده در تولیدات است (صنایع نقلیه و قطعات وابسته).
بسیاری از بنگاه‌‌‌ها در برخی از استان‌‌‌ها همچنان با مشکل قطعی گاز روبه‌رو هستند و افزایش نامتعارف قیمت حامل‌‌‌های انرژی هزینه تولید را بسیار بالا برده است (صنایع کانی غیرفلزی و شیمیایی).
افزایش قیمت مواد اولیه و قیمت‌گذاری دستوری وزارت صنعت، معدن و تجارت هزینه مالی و زمانی زیادی را به بنگاه‌‌‌ها تحمیل می‌کند (صنایع شیمیایی و کانی غیرفلزی).
برخی از شرکت‌ها با کاهش شدید نیروی کار و استخدام نیروی انسانی مواجهند. به دلایلی مانند عدم‌‌‌کفایت حقوق برای زندگی و توسعه مشاغل آنلاین بعضا افراد به دلیل کسب درآمد بیشتر به کار در کارگاه‌‌‌های تولیدی تمایل ندارند (صنایع فلزی، ماشین‌‌‌سازی و لوازم‌‌‌خانگی).
عدم‌ارائه به‌‌‌موقع نهاده‌‌‌های دامی توسط سازمان‌های متولی و کمبود مواد موردنیاز برای تغذیه دام و طیور (کشاورزی).
افزایش شدید قیمت آلومینیوم در سطح جهانی با توجه به کمبود نقدینگی باعث شده تا امکان خرید برای تولیدکنندگان مقدور نباشد و بر فعالیت شرکت‌های فعال در حوزه صنایع فلزی تاثیر منفی گذاشته است (صنایع فلزی).
بسیاری از شرکت‌های خدماتی به دلیل کاهش تقاضای مشتریان با کاهش فعالیت روبه‌رو هستند.
