آنچه کسب و کارها از مالیات و انواع آن باید بدانند
آشنایی با مالیات و انواع آن برای هر کسب‌وکار رسمی فعال در ایران، واجب و ضروری است. ماده یک ق.م.م گروه‌های مختلف مشمول مالیات را مشخص کرده که شرکت‌ها و اشخاص حقوقی از جمله مهم‌ترین آنها هستند.
بنابراین براساس قوانین وضع شده؛ شرکت‌هایی که در ایران به طور رسمی ثبت شده‌اند؛ موظف به پرداخت مالیات هستند. اگر شرکتی به هر دلیلی از پرداخت مالیات خودداری کند، مشمول جریمه‌های سنگین سازمان امور مالیاتی شده و از برخی امتیازهای ویژه نیز محروم می‌شود. مگر آنکه شامل معافیت‌های مالیاتی باشد که در قانون مشخص شده است.
برای پیش‌گیری از جریمه‌های احتمالی بایستی مالیات‌های مربوطه به موقع پرداخت و اسناد و دفاتر قانونی در موعد مقرر تسلیم شوند. در ادامه، به پرسش‌های پرتکرار کاربران از جمله اینکه، مالیات چیست و چند نوع مالیات مخصوص شرکت‌ها وضع شده پاسخ داده‌ایم. با ما همراه باشید.
تعریف مالیات و تکالیفی که کسب‌وکارها در مورد آن بر عهده دارند
در کشورهای مختلف جهان از جمله ایران از مشاغل مختلف با توجه به حرفه آنها سالانه مبلغی به عنوان مالیات اخذ می‌شود. در واقع، دولت برای تامین بخشی از بودجه کشور از مشاغل مختلف، مالیات دریافت می‌کند. این مالیات، صرف فعالیت‌های رفاهی برای جامعه می‌شود؛ شرکت‌های فعال در ایران نیز که جزء اشخاص حقوقی محسوب می‌شوند؛ موظف به پرداخت مالیات هستند.
به این ترتیب، تمام شرکت‌هایی که در اداره ثبت شرکت‌ها مورد تایید قرار گرفته و ثبت شده‌اند؛ بایستی با توجه به میزان درآمد و سود خود مالیات بپردازند. شرکت‌ها بایستی در گام نخست، دفاتر قانونی خود را تنظیم کرده و بر طبق آن، اظهارنامه مالیاتی (متشکل از صورت‌حساب سود و زیان و همین‌طور ثبت دارایی) خود را در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دهند که به این روش خوداظهاری می‌‌گویند.
البته قانون‌گذار برخی فعالیت‌ها را از مشمول معافیت مالیاتی دانسته که در مواد مختلف از جمله مواد 85، 145 و 139 ق.م.م به آن اشاره شده است. در غیر این صورت افراد حقیقی و حقوقی مشمول جریمه‌های خاص خود می‌شوند که ماده 199 ق.م.م به آن اشاره کرده است.
با این حال، مالیات در ایران انواع مختلفی دارد که در یک دسته‌بندی کلی به دو بخش مالیات‌های مستقیم و غیرمستقیم تقسیم‌بندی می‌شوند. دسته اول به شکل مستقیم و دسته دوم به شکل غیرمستقیم از مودیان دریافت می‌شود. در ادامه تلاش می‌کنیم هر کدام از این موارد به همراه تکالیفی که برای کسب‌وکارها دارند را به شکل خلاصه و مفید شرح دهیم.
انواع مالیات اشخاص حقوقی و کسب‌وکارها
کسب‌وکارهای رسمی مکلف به پرداخت چند مدل مالیات از جمله انواع مالیات بر درآمد، مالیات بر اموال و دارایی، مالیات بر ارزش‌افزوده، مالیات تکلیفی و برخی موارد دیگر هستند. البته نوع مالیات پرداختی بستگی به نوع شرکت دارد و مالیاتی که شرکت‌ها بایستی پرداخت کنند به وضعیت نیز آنها بستگی دارد. در ادامه به معرفی انواع مالیات پرداخته‌ایم:
- مالیات بر درآمد
مالیات بر درآمد همان‌طور که از نام آن مشخص است، شامل درآمدهای اشخاص در ایران می‌شود. تفاوتی ندارد که این درآمد در داخل ایران یا خارج از آن به دست آمده باشد. در هر شکل، با توجه به ق.م.م اشخاص حقوقی موظف به پرداخت مالیات بر درآمد خود هستند. باب سوم ق.م.م به این نوع مالیات اشاره کرده که شامل موارد مختلفی از جمله مالیات بر درآمد املاک، کشاورزی، حقوق، مشاغل، درآمد اتفاقی و درآمد اشخاص حقوق است.
شرکت‌های فعال در ایران که در دسته اشخاص حقوقی قرار می‌گیرند؛ بایستی تمام درآمدهای خود را محاسبه کرده و بعد از کسر معافیت‌های مختلف؛ آن بخش از درآمد مشمول را به عنوان مالیات بپردازند.
براساس مواد 105 تا 118 ق.م.م بعد از اینکه، میزان سوددهی و زیان شرکت مشخص شد، بایستی 25 درصد از سود خالص به دست آمده را به عنوان مالیات بر عملکرد پرداخت کنند.
بعد از اینکه، حساب‌های شرکت مورد بررسی قرار گرفت باید اظهارنامه و سایر اسناد و دفاتر مربوطه به سازمان امور مالیاتی تحویل داده شود. سپس سازمان، شروع به ارزیابی اظهارنامه کرده و مبلغی که شرکت به عنوان مالیات باید بپردازد را مشخص می‌کند. بنابراین، برای هر شرکت برخورداری از سیستم حسابداری قوی یک مزیت بزرگ محسوب می‌شود.
- مالیات بر ارزش افزوده
مالیات بر ارزش‌افزوده یعنی ارزشی که در جریان تولید یک محصول بر آن افزوده می‌شود. برای نمونه، تصور کنید یک میز تحریر با استفاده از مواد پایه‌ای همچون چوب، چسب، اجاره دستگاه‌های برش و سایر موارد تولید شده باشد که ارزش این مواد هم حدود 100 هزار تومان باشد.
حال فرض می‌کنیم این میز به ارزش 300 هزار تومان فروخته می‌شود که ارزش‌افزوده میز بابت کارهایی که بر روی آن انجام‌گرفته است، حدود 120 هزار تومان برآورد شده است.
از زمانی که شروع به تولید محصول می‌شود تا زمانی که محصول به مشتری عرضه می‌شود، بایستی به شکل مرحله به مرحله مالیات ارزش افزوده محاسبه و دریافت شود. این مالیات در دسته مالیات‌های غیرمستقیم قرار دارد و در واقع، این مشتری نهایی است که باید مالیات ارزش افزوده محصول را بپردازد.
به عبارت دیگر، مالیات محصول تولیدی بر قیمت آن افزوده شده و مشتری، پرداخت‌کننده آن است. تولیدکننده نیز با دریافت این مالیات از مشتری، اظهارنامه مربوطه را در بازه زمانی 3 ماهه در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار می‌دهد.
- مالیات بر اموال و دارایی
اما مالیات بر دارایی چیست؟ این نوع مالیات در باب دوم ق.م.م به آن اشاره شده و شامل 49 ماده مختلف است. از جمله مهم‌ترین انواع مالیات بر دارایی برای شرکت‌ها می‌توان به مالیات حق تمبر افزایش سرمایه اشاره کرد. مالیات بر ارث نوع دیگر آن است که مربوط به اشخاص حقیقی بوده و برخی موارد دیگر مانند مالیات اراضی بایر یا مستغلات خالی حذف شده است.
طبق قانون شرکت‌ها موظف هستند هنگام ثبت شرکت نیم در هزار سرمایه خود را طی دو ماه به عنوان مالیات حق تمبر افزایش سرمایه پرداخت کنند.
- مالیات تکلیفی
مالیات تکلیفی یکی دیگر از مالیات‌هایی است که اشخاص حقوقی ملزم به پرداخت آن هستند. این نوع مالیات نیز انواع مختلفی دارد که شامل مالیات تکلیفی اجاره، حقوق، مضاربه و حق‌الوکاله است.
توجه داشته باشید که مالیات تکلیفی بر عهده فرد پرداخت کننده مالیات نیست. برای نمونه در یک شرکت یا اداره، کارفرما که ملزم به پرداخت مالیات است، این مالیات را شخصا به عهده نمی‌گیرد؛ بلکه مبلغ آن را از حقوق کارگر یا کارمند کسر کرده و سپس پرداخت می‌کند. همین روال برای مالیات تکلیفی اجاره و سایر موارد نیز وجود دارد.
تبصره 9 ماده 53 ق.م.م و همچنین مواد 85 و 86 این قانون به دو بحث مالیات تکلیفی اجاره و مالیات تکلیفی حقوق اشاره می‌کند که برای شرکت‌ها و کسب‌وکارها اهمیت زیاد دارد.
توصیه‌های مالیاتی به کسب‌وکارها؛ مشاوره و استفاده از نرم‌افزار حسابداری مناسب
شرکت‌های فعال در ایران برای اینکه بتوانند به شکل قانونی در داخل کشور فعالیت کنند، لازم است به قوانین و مقررات ایران احترام گذاشته و مالیات‌های خود را به موقع بپردازند. از انواع مالیات کسب‌وکارها می‌توان به مالیات بر درآمد، مالیات بر ارزش‌افزوده، مالیات بر اموال و دارایی و مالیات تکلیفی اشاره کرد.
دریافت مشاوره از خبرگان مالی و مالیاتی برای کسب‌وکارها بسیار ضروری است. چرا که قوانین مالیاتی در عمل پیچیدگی‌های زیادی دارد.
از طرفی، هر شرکتی برای پیش‌برد اهدافش در بخش مالی بی‌نیاز از راهکارهای نرم‌افزاری از جمله نرم افزار حسابداری مناسب نیست. همکاران سیستم به عنوان یکی از شرکت‌های پیش‌رو در عرضه محصولات نرم‌افزاری این راهکارها را در اختیار شرکت‌ها و کسب‌وکارهای ایرانی قرار داده است. برای کسب اطلاع بیشتر و انتخاب نرم افزار حسابداری بهینه با کارشناسان این مرکز در تماس باشید: 0218520
