کدام جرایم باعث «سوء سابقه» می شود؟
یکی از مواردی که باعث می‌شود آدم‌ها به سراغ جرم نروند، ترس از «سوء سابقه» است. تصور اغلب مردم این است که هر پرونده‌ای برایشان تشکیل شود یا مثلا اگر یک بار پایشان به کلانتری یا دادسرا برسد، دیگر هیچ کجا نمی‌توانند استخدام شوند و اصطلاحا بدبخت شده‌اند.
اقتصادآنلاین - طه سراج‌الحق ؛ سوء سابقه کیفری، وضعیتی است که صرفا در برخی جرایم برای مرتکبان پدید می‌آید و موجب می‌شود که مرتکب، از یک‌سری حقوق اجتماعی مثل اشتغال به برخی مشاغل محروم شود.
نکته مهم این است که صرف داشتن یک پرونده قضایی، حتی اگر مربوط به جرمی باشد که موجب سوء سابقه می‌شود، باعث محرومیت از حقوق اجتماعی نیست و سوء سابقه فقط بعد از صدور حکم محکومیت قطعی، ایجاد می‌شود.
نکته بعدی این است که جرم ارتکابی حتما باید عمدی باشد تا موجب سوء سابقه شود بنابراین جرایمی مثل تصادف رانندگی منتهی به مرگ یا هر جرم غیرعمدی دیگری نمی‌تواند کسی را از حقوق اجتماعی محروم کند.
طبق قانون، محکومیت قطعی کیفری در جرایم عمدی، پس از اجرای حکم یا شمول مرور زمان، به ترتیب زیر باعث محرومیت از حقوق اجتماعی یا همان سوال سابقه می‌شود:
الف - هفت سال در محکومیت به مجازات اعدام و حبس ابد از تاریخ توقف اجرا. مثلا اگر کسی به قصاص محکوم شود و بتواند رضایت اولیای دم را بگیرد، به مدت ۷ سال از زمان توقف اجرای حکم قصاص، از حقوق اجتماعی محروم خواهد بود.
ب - سه سال در محکومیت به قطع عضو، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت واردشده بیش از نصف دیه باشد، نفی بلد (تبعید) و حبس تا درجه چهار یعنی از پنج سال و یک روز تا بیش از ۲۵ سال
پ - دو سال در محکومیت به شلاق حدی مثل شلاق بابت نوشیدن مشروب، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت واردشده نصف دیه یا کمتر از آن باشد و حبس درجه پنج یعنی از دو سال و یک روز تا پنج سال
البته در غیر این موارد هم محکومیت افراد در پیشینه کیفری درج می‌شود اما در گواهی‌های صادره از مراجع ذیربط منعکس نمی‌شود مگر به درخواست مراجع قضایی برای تعیین یا بازنگری در مجازات.
در جرایم قابل گذشت هم در صورتی که شاکی رضایت بدهد، سوء سابقه از بین می‌رود.
در عفو و آزادی مشروط، پس از گذشت مدت‌هایی که ذکر شد، از زمان عفو یا اتمام مدت آزادی مشروط، سوء سابقه رفع می‌شود.
محکوم در مدت‌زمان آزادی مشروط و همچنین در زمان اجرای حکم، همچنان دارای سوء سابقه است.
اما سوء سابقه، چه محرومیت‌هایی را به دنبال دارد؟
کسی‌که سوء سابقه دارد، از این حقوق محروم است:
الف - داوطلب‌شدن در انتخابات ریاست جمهوری، مجلس خبرگان رهبری، مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی شهر و روستا
ب - عضویت در شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام یا هیأت دولت و تصدی معاونت رئیس جمهور
پ - تصدی ریاست قوه قضائیه، دادستانی کل کشور، ریاست دیوان عالی کشور و ریاست دیوان عدالت اداری
ت - انتخاب‌شدن یا عضویت در انجمن‌ها، شوراها، احزاب و جمعیت‌ها به موجب قانون یا با رأی مردم
ث - عضویت در هیأت‌های منصفه و امناء و شوراهای حل اختلاف
ج - اشتغال به عنوان مدیر مسئول یا سردبیر رسانه‌های گروهی
چ - استخدام یا اشتغال در کلیه دستگاه‌های حکومتی اعم از قوای سه‌گانه و سازمان‌ها و شرکت‌های وابسته به آنها، صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، نیروهای مسلح و سایر نهادهای تحت نظر رهبری، شهرداریها و مؤسسات مأمور به خدمات عمومی
ح - اشتغال به عنوان وکیل دادگستری و تصدی دفاتر ثبت اسناد رسمی و ازدواج و طلاق و دفتریاری
خ - انتخاب‌شدن به سمت قیم، امین، متولی، ناظر یا متصدی موقوفات عام
د - انتخاب.شدن به سمت داوری یا کارشناسی در مراجع رسمی
ذ - استفاده از نشان‌های دولتی و عناوین افتخاری
ر - تأسیس، اداره یا عضویت در هیأت مدیره شرکت‌های دولتی، تعاونی و خصوصی یا ثبت نام تجارتی یا مؤسسه آموزشی، پژوهشی، فرهنگی و علمی
گرچه سوء سابقه زمان دارد اما کسی که مرتکب جرایم مشمول سوء سابقه می‌شود، استثنائا حتی بعد از زمان‌های مذکور تا آخر عمر نمی‌تواند مشاغل بندهای «الف»، «ب» و «پ» را داشته باشد.
با وجود همه این موارد، یادتان باشد که فراتر از آنچه در قانون ذکر شده، دید عموم مردم نسبت به کسی که پرونده قضایی دارد یا از او شکایتی شده، چندان مثبت نیست و ترجیح می‌دهند مثلا کارمندی را استخدام کنند که حاشیه خاصی نداشته باشد و اصطلاحا آدم بی‌دردسری باشد. پس سعی کنید برای زندگی راحت‌تر و آزادی بیشتر، سراغ کارهای دردسرساز نروید!
