رونق ترانزیت ریلی و افزایش ارزآوری

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از فارس، موقعیت جغرافیایی ایران از جمله ثروت های خدادادی است که هنوز مورد استفاده چندانی قرار نگرفته است.

ترانزیت کالاهای بین المللی از طریق خاک ایران از جمله فرصت هایی است که می تواند این ظرفیت عظیم را فعال کند؛ ایران با واقع شدن در منطقه خاورمیانه، توانایی تبدیل شدن به مرکز عبور کریدورهای جهانی ترانزیتی در مسیر شمال-جنوب و شرق-غرب را دارد، این فرصت علاوه بر آورده های سرشار ارزی، موقعیت راهبردی و جایگاه به مراتب بالاتری را برای ایران در سطح بین المللی ایجاد می کند.

گره خوردن منافع کشورهای مختلف و قدرت های بزرگ اقتصادی با منافع ایران، خنثی کننده تحریم های یک جانبه بوده و درآمد آن می توان جبران کننده بخش اعظمی از درآمدهای از دست رفته نفتی کشور باشد.

* دست برتر سیاسی ایران با تمرکز بر ترانزیت کالا

در حال حاضر تجارت جهانی مبتنی بر جریان کالا و اعتبار است و هر کشوری که بتواند بر این دو جریان سیطره داشته باشد، عملا توانسته است کشورهای دیگر را به خود وابسته کرده و اراده خویش را به دیگر کشورها در ابعاد گوناگون تحمیل کند.

اغلب تحریم های ظالمانه وضع شده توسط آمریکا بر علیه ایران اسلامی نیز ناشی از تسلط آمریکا بر سازو کارهای جابه جایی اعتبار بین المللی است و از همین رهگذر این کشور سعی کرده است تا دیگر کشورها را برای اجرای راده و خواسته خود، وادار به تمکین کند.

تسلط بر جریان عبور کالا نیز می تواند به همین منوال، دست برتر سیاسی را برای کشور میزبان عبور کالا به ارمغان بیاورد.

هر چند لازمه در اختیار داشتن چنین فرصتی، وجود موقعیت جغرافیایی مناسب این منظور است که بسیاری از کشور ها از این موقعیت بی بهره اند، اما ایران اسلامی با قرار گرفتن در چهار راه جهانی، نقش متصل کننده بین سه قاره را ایفا می کند و از این حیث می تواند با گسترش و توسعه عبور کالاهای بین المللی، دست برتر دیپلماسی را پیدا کند.

* از فرصت ترانزیت تاکنون بهره لازم را 1نبرده ایم

با وجود ظرفیت جابه جایی بیش از 300 میلیون تن بار در سال از طریق خاک ایران، کشور ما هنوز نتوانسته از این ظرفیت بهره مندی کافی را داشته باشد به طوری که طبق آمارهای منتشر شده، بیشترین حجم ترانزیت کالا از ایران در سال های گذشته از مرز 13 میلیون تن تجاوز نکرده است.

آمار حجم ترانزیت خالص خارجی عبوری از خاک ایران در سال های 95، 96، 97، 98 و 99 به ترتیب 8.4، 12.9، 9.7، 7.1 و 5 میلیون تن اعلام شده است که نشان دهنده اختلاف فاحش عملکرد ترانزیتی کشور نسبت به ظرفیت های موجود و فرصت های جغرافیایی خدادادی است.

فارغ از مسائلی که در حوزه دیپلماسی بین المللی بر کاهش حجم ترانزیت از خاک ایران و اساسا پایین بودن آمار ترانزیت از ایران وجود دارد، بخش عمده ای از این پایین بودن عملکرد ترانزیتی مربوط به نامناسب بودن عملکرد در حوزه حمل و نقل بار در کشور، خصوصا در زمینه حمل بار ریلی است زیرا حمل بار ریلی به واسطه ذات جابه جایی عمده توسط ریل، متناسب ترین شیوه حمل و نقل برای عبور جریان های عظیم ترانزیتی از یک کشور به شمار می رود.

بهره وری شبکه حمل و نقل ریلی در ایران پایین است و این شبکه حمل و نقلی نتوانسته است پاسخگوی نیاز و تقاضای داخلی برای حمل بار های ریل پسند باشد، چه برسد آنکه بتواند انبوه بار مورد تقاضای ترانزیتی را جابه جا کند.

* سرعت پایین راه آهن علت کاهش عملکرد ترانزیت ریلی

در همین رابطه محمدجواد شاهجویی مدعی شد: عملکرد حمل ریلی در داخل کشور وضعیت مناسبی ندارد، این موضوع مربوط به کمبود زیرساخت های ریلی و یا کمبود ناوگان ریلی نبوده و ریشه اصلی آن در بهره برداری نامناسب، سنتی و غیر بهره ور از شبکه موجود است.

وی تاکید کرد: بدون شک تا زمانی که مدل بهره برداری از شبکه حمل و نقل ریلی به روز نشود و آمار عملکردی محورهای ریلی و ادوات ریلی به اندازه میانگین کشورهای جهان افزایش پیدا نکند، نمی توانیم انتظار داشته باشیم که ترانزیت کالای بین المللی از طریق شبکه حمل و نقل ریلی کشور میسر شود.

وی افزود: هم اکنون سرعت سیر بازرگانی در شبکه حمل و نقل ریلی کشور حدود 5.5 کیلومتر در ساعت است. به بیان دیگر، شبکه حمل و نقل ریلی کشور در طول یک روز تنها قادر خواهد بود 132 کیلومتر حمل بار انجام دهد و برای جابه جایی بار بین المللی که اغلب سیر بالای 1500 کیلومتر در خاک ایران را تجربه می کنند، این میزان از سرعت یعنی بالغ بر 11 روز معطلی در خاک ایران؛ بدون تردید با این نوع بهره برداری از شبکه راه آهن، نمی توانیم انتظار توفیق در حمل بار ترانزیتی ریلی را داشته باشیم.

* قطار باری برنامه ای؛ راهکار پر سود و کم هزینه

این کارشناس اقتصاد حمل و نقل تاکید کرد: در نتیجه آنچه ملاحظه می شود این است که رکورد جابه جایی بار ترانزیتی از طریق راه آهن در کشور نهایتا به عدد 1.6 میلیون تن محدود شده است و در سالهایی گذشته همین رقم نیز کاهش چشمگیری را تجربه کرده و به کمتر از 0.6 میلیون تن تنزل داشته است.

شاهجویی افزود: بنابراین، مهمترین راه حل برای افزایش جابه جایی بارهای ترانزیتی از طریق شبکه ریلی کشور، بهبود در رژیم بهره برداری از شبکه حمل و نقل ریلی است که میتواند در میان مدت با اصلاح رویه های راه آهن و در بلندمدت با اصلاح ساختار آن صورت پذیرد.  

شاهجویی تاکید کرد: با این وجود اما کوتاه مدت ترین راهکاری که می تواند بدون هزینه برای کشور و شرکت راه آهن، موجب افزایش ترانزیت از طریق ریل و افزایش ارزآوری کشور در شرایط تحریمی فعلی شود، ایجاد قطارهای باری برنامه ای برای مسیرهای ترانزیتی است. برای مثال راه آهن باید یک قطار باری برنامه ای که مشابه با سیر مسافری زمان بندی دقیق حرکت از مبدا و رسیدن به مقصد داشته باشد، در مسیر یکی از کریدورهای ترانزیتی-برای مثال شمال جنوب- به صورت هفتگی برقرار سازد و خود را به رعایت دقیق برنامه زمانی آن ملزم کند، به این واسطه به سرعت شاهد جذب بار، افزایش عملکرد ترانزیتی شبکه ریلی و بهبود بهره برداری از محورهای ریلی خواهیم بود و این مدل امکان توسعه بیشتر، متناسب با تقاضاهای جدید ایجاد شده را خواهد داشت.