بازداشت های فله ای در قزاقستان
مقامات دولتی قزاقستان روز یکشنبه گفتند در جریان خشونت های چند روز گذشته در این کشور حداقل ۵۸۰۰نفر بازداشت و حدود ۲۲۰۰ نفر هم مجروح شدند؛ درحالی‌که برخی دیگر از گزارش ها تا ۸ هزار بازداشتی را هم ذکر کرده اند.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از دنیای‌اقتصاد، گزارش ها حاکی است که حدود ۱۶۴ نفر هم کشته شده‌اند. این اتفاقات پس از آن است که اعتراضاتی به‌دلیل افزایش قیمت سوخت درگرفت که بر تشدید دامنه بحران سیاسی در این کشور افزود و رئیس‌جمهور را وادار کرد ضمن دستور شلیک مستقیم و بدون هشدار به مردم از یک اتحاد امنیتی به رهبری روسیه برای احیای نظم کمک بگیرد.
«ایوان نچپورنکو» در گزارش ۱۰ ژانویه در نیویورک‌تایمز نوشت، اعتراضات که آخر هفته گذشته در غرب قزاقستان آغاز شد و صدها مایل به سمت شرق گسترش یافت، پرجمعیت‌ترین شهر این کشور، آلماتی را نیز دچار آشفتگی کرد. روز یکشنبه مقامات دولتی گفتند که هرج و مرج «به تدریج به سوی ثبات میل کرده است» و هزاران نفر در یک عملیات «ضد تروریستی» شناسایی و بازداشت شده و هسته اصلی‌شان از هم پاشیده شده است.
خبرگزاری اسپوتنیک، در بیانیه‌ای اعلام کرد که اعضای دو شبکه افراطی در شهر آلماتی که مشارکت فعالی در شورش‌های چهارم تا هشتم ژانویه داشتند، خنثی شده‌اند. در بیانیه مذکور آمده است: «چهار عضو از یک شبکه روز یکشنبه به همراه سلاح و نارنجک صوتی بازداشت شدند و رهبر گروه دیگر یک شهروند خارجی است و مشارکت فعالی در شورش‌ها داشت و با گروه‌های تروریست در خارج ارتباط دارد. طبق تحقیقات، او برای اجرای اقدامات غیرقانونی بزرگ و حملات به نهادهای دولتی و نیروهای امنیتی وارد قزاقستان شده است. جست‌وجو برای یافتن همدستان او ادامه دارد.»
«ارلان کارین» مشاور رئیس‌جمهوری قزاقستان در امور سیاست داخلی و خارجی می‌گوید که ناآرامی در قزاقستان یک «حمله تروریستی ترکیبی» است که با مشارکت عوامل داخلی و خارجی و با هدف سرنگونی دولت انجام شده است.
گزارشگر نیویورک‌تایمز در بخش دیگری از گزارش خود به این مساله اشاره کرد که روز یکشنبه دولت قزاقستان هم نظریه مداخله خارجی را تکرار کرد. «ارژان کازیخان» نماینده دولت در بیانیه‌ای گفت: «متاسفانه تظاهرات مسالمت‌آمیز در آلماتی و برخی مناطق دیگر از سوی عاملان و گروه‌های تروریستی داخلی و خارجی که به زبان‌های خارجی صحبت می‌کنند، به آشوب کشیده شد.» کازیخان جزئیات یا شواهدی برای حمایت از ادعاهای خود ارائه نکرد که چه کسی این گروه‌ها را سازماندهی کرده یا هدف نهایی آنها چیست. وی افزود که دولت به مخالفت با معترضان مسالمت جو نپرداخته است، بلکه فقط علیه «اوباش خشنی که مرتکب اقدامات وحشیانه تروریستی می‌شوند» شمشیر را از رو بسته است.
«ارلان تورگومبایف» وزیر کشور قزاقستان در شبکه تلویزیونی «چابر ۲۴» گفت: تحقیقات مقامات قضایی از بازداشت‌شدگان به اتهام «ارتکاب جرایم مختلف» آغاز شده است. او افزود: «از جمله اتهامات این افراد تخریب بیش از ۱۰۰مرکز خرید یا ساختمان بانک است. حدود ۴۰۰ وسیله نقلیه در جریان ناآرامی‌ها منهدم شده که بیشتر آنها خودروهای پلیس بوده‌اند.»
گزارش‌ها حاکی است که مقام‌های قزاقستان تلاش می‌کنند تا وضعیت عادی در این کشور برقرار شود. به گزارش خبرگزاری تاس، وزارت بازرگانی قزاقستان تضمین داده است که عرضه مواد غذایی اصلی به مناطق دورافتاده تامین می‌شود. وزارت انرژی نیز اعلام کرده که عرضه سوخت و گاز مایع از سر گرفته شده است. دیروز دوشنبه ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه به همراه رهبران دیگر اعضای سازمان امنیت پیمان‌جمعی، از طریق ویدئوکنفرانس درباره وضعیت قزاقستان گفت‌وگو کردند.
وزارت دفاع روسیه در بیانیه‌ای اعلام کرد: برای کمک به سرکوب ناآرامی‌ها، این ائتلاف حدود ۲۵۰۰سرباز از جمله چتربازان روسی را که از «امکانات حیاتی و زیرساخت های اجتماعی» محافظت می‌کنند، به این کشور اعزام کرد. «لئونید کلاشنیکوف» نماینده روسیه در سازمان پیمان امنیت‌جمعی گفت که نیروهای اعزامی «تا زمانی که رئیس‌جمهور قزاقستان لازم بداند» در آن کشور برای «محافظت از زیرساخت‌ها» باقی خواهند ماند.
نچپورنکو، گزارشگر نیویورک‌تایمز همچنین نوشت: ده‌ها معترض و برخی از نیروهای امنیتی در درگیری‌های اخیر کشته شده‌اند. روز یکشنبه وزارت بهداشت قزاقستان اعلام کرد که از ۱۶۴کشته در این خشونت‌ها، ۱۰۳نفر در آلماتی بودند. اما این رقم بعدا از کانال تلگرام رسمی دولت قزاقستان حذف شد. وزارت اطلاع‌رسانی این کشور به Orda.kz، یک سایت خبری محلی، گفت که این پیام پس از یک خطای فنی ارسال شده است. ارزیابی دقیق آنچه در داخل قزاقستان می‌گذرد، دشوار است.
فرودگاه‌های اصلی آن هنوز بسته هستند یا با ظرفیت محدود کار می‌کنند و خدمات اینترنت و خطوط تلفن عمدتا قطع هستند یا در برخی مناطق به صورت محدود وصل هستند. دولت روز یکشنبه گفت که ناآرامی‌ها از جمله در آلماتی کاهش یافته است و برخی از وسایل حمل‌ونقل عمومی طبق برنامه فعالیت خود را از سر گرفته و برخی فروشگاه‌ها که بسیاری از اجناس آنها غارت شده بودند، نیز بازگشایی شده‌اند.
«یورونیوز» و خبرگزاری فرانسه هم در گزارشی نوشتند، دسترسی به اینترنت در آلماتی، بزرگ‌ترین شهر قزاقستان بعد از نزدیک به ۶روز مجددا امکان‌پذیر شده است. گزارشگران از برقراری تدریجی آرامش در شهر و «عادی» شدن اوضاع خبر می‌دهند. دسترسی به وب‌سایت‌های خارجی و داخلی در کلان‌شهر ۸/ ۱میلیونی آلماتی از چند روز پیش مقدور نبود. برای نخستین‌بار صبح دیروز دوشنبه تردد وسایل نقلیه عمومی در سطح آلماتی از سر گرفته شده است و رفته‌رفته اوضاع به حالت عادی برمی‌گردد. صف‌های طویل خودروها مقابل جایگاه‌های سوخت‌رسانی و افزایش تردد اتومبیل‌های شخصی نیز از دیگر مشاهدات صبح دوشنبه در پایتخت سابق قزاقستان است.
از سوی دیگر، گفته شده که تلویزیون دولتی قزاقستان تصاویری از «ویکرام روضه‌خوانف» خواننده سرشناس جاز قرقیز پخش کرد که در آن او با صورتی کبود و متورم در بازداشت اعتراف می‌کند در اعتراض‌های اخیر شرکت داشته است. بستگان او می‌گویند این اعترافات اجباری و زیر شکنجه بوده است. آنها می‌گویند او برای اجرای کنسرت به آلماتی، بزرگ‌ترین شهر قزاقستان و مهم‌ترین کانون درگیری‌ها، دعوت شده بود؛ کاری که بارها قبلا کرده بود. وزارت خارجه قرقیزستان خواستار آزادی هر چه سریع‌تر او شده است. قرقیزستان، کشور همسایه، به درخواست قزاقستان برای مقابله با ناآرامی‌ها نیرو به آنجا اعزام کرده است.
به گزارش بی‌بی‌سی، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا از دولت قزاقستان خواست دستور «شلیک به قصد کشت» به معترضان را لغو کند. بلینکن به شبکه ای‌بی‌سی‌نیوز گفت: دولت قزاقستان حق دارد از نهادهای کشور محافظت کند؛ اما باید حق اعتراض مسالمت‌آمیز را هم به رسمیت بشناسد. قاسم جومارت توقایف، رئیس‌جمهور قزاقستان دو روز پیش در تلویزیون دولتی هشدار داد که «هر کس تسلیم نشود نابود خواهد شد» و گفت به نیروهای امنیتی و ارتش دستور داده «بدون اخطار، به قصد کشت شلیک کنند». به گفته مقامات دولتی تا به حال ۱۸ نیروی امنیتی کشته و ۷۴۸ نفر هم زخمی شده‌اند.
دولت قزاقستان معترضان را «تروریست»، «اغتشاشگر» و «جنایتکار جنگی» خوانده است و می‌گوید تظاهرات‌کنندگان «مسلح» هستند. دفتر ریاست‌جمهوری قزاقستان می‌گوید: ۱۲۵ پرونده تحقیقاتی درباره این ناآرامی‌ها باز شده است. از ناآرامی های هفته اخیر به عنوان «خشونت‌بارترین» اعتراضات ضددولتی قزاقستان پس از استقلال این کشور از اتحاد جماهیر شوروی سابق یاد می‌شود. وزارت کشور قزاقستان خسارات مادی خشونت‌ها و درگیری‌های چند روز اخیر را بیش از ۱۷۵ میلیون یورو برآورد کرده است.
