وابستگی ۳۷.۸درصدی بودجه۱۴۰۱ به نفت

اقتصاد آنلاین- شادی همایونی؛ در بررسی مرکز پژوهش های مجلس آمده است، در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور میزان فروش نفت خام و میعانات گازی از محل صادرات، روزانه یک میلیون و دویست هزار بشکه با قیمت هر بشکه ۶۰ دلار در نظر گرفته شده است که عددی معادل ۲۸/۲۶ میلیارد دلار برآورد می شود. با اعمال نرخ تسعیر ۲۳ هزار تومان، درآمد ریالی این میزان صادرات، معادل ۶۰۴ هزار میلیارد تومان خواهد بود.

خالص صادرات گاز طبیعی نیز برابر ۵۸/۳ میلیارد دلار برآورد می شود که با نرخ تسعیر مذکور، معادل ۸۲ هزار میلیارد تومان درآمد خالص خواهد داشت.

 مجموع درآمد دلاری حاصل از صادرات نفت خام، گاز طبیعی و میعانات گازی برابر ۸۶/۲۹ میلیارد دلار خواهد بود.

از میزان کل این دو سرفصل درآمدی (۶۸۶ همت)، ۵/۱۴ درصد مربوط به سهم شرکت ملی نفت و شرکت ملی گاز، ۳ درصد مربوط به سهم مناطق محروم، ۴۰ درصد مربوط به صندوق توسعه ملی و مابقی معادل ۵/۴۲ درصد سهم دولت است.

سهم ۴۰ درصدی صندوق توسعه ملی (از کل صادرات نفت خام، میعانات گازی و خالص صادرات گاز طبیعی) برابر ۹۴/۱۱ میلیارد دلار و ۲۷۴ همت است. 

در لایحه ۱۴۰۱ براساس ردیف ۳۱۰۷۰۵ جدول ۵ منابع حاصل از واگذاری دارایی های مالی ۲۰ درصد این سهم برابر ۵.۹۷ میلیارد دلار معادل ۳۵۶/۱۳۷ هزار میلیارد تومان به صورت بدهی دولت و وام برداشت و در اختیار دولت قرار گرفته است.

 اعمال سهم ۵/۴۲ درصدی دولت از این دو سرفصل درآمدی به ترتیب منتج به ۲۵۶ همت از نفت خام و میعانات گازی و ۳۵ همت از گاز طبیعی خواهد شد که با اعداد موجود در جدول ۱ به ترتیب ۵۹ و ۱۰ همت تفاوت دارد. بر این اساس به نظر می رسد حدود ۶۹ همت از مجموع منابع حاصل از صادرات نفت میعانات و گاز طبیعی شفاف نیست. با توجه به حذف فروش داخلی میعانات گازی به پتروشیمی ها در تبصره »۱۴ »لایحه، به نظر می رسد این اختلاف ناشی از اعمال و محاسبه این سرفصل در منابع جدول ۱ باشد.

بررسی تبصره ۱ ـ نفت و روابط مالی آن با دولت/ صندوق توسعه ملی

 ـ بندهای الف و ب 

در بندهای الف و ب تبصره ۱ ،سهم دولت، شرکت ملی نفت، شرکت ملی گاز و مناطق نفت خیز، گازخیز و کمتر توسعه یافته از درآمدهای نفتی و سقف هریک از آنها تعیین شده که اهم نکات آن به شرح زیر است: 

 -با فرض صادرات یک میلیون و دویست هزار بشکه در روز و فروش داخلی ۱۴۵/۰ میلیون بشکه در روز خوراک به پتروشیمی ها ارزش معادل دلاری کل فروش نفت خام، میعانات گازی و گاز طبیعی ۸۸/۳۲ میلیارد دلار برآورد می شود.

 ـ با این حساب، سهم ۵/۱۴ درصد شرکت ملی نفت از رقم ۲۸/۲۶ میلیارد دلار صادرات نفت و میعانات گازی، به میزان ۸۱/۳ میلیارد دلار است.

 ـ ارزش خالص صادرات گاز ۵۸/۳ میلیارد دلار در نظر گرفته شده و سهم ۵/۱۴ درصد شرکت ملی گاز ایران از این رقم ۵۲/۰ میلیارد دلار به دست می آید. 

ـ سهم ۲۰ درصد صندوق توسعه ملی از صادرات نفت خام، میعانات گازی و خالص صادرات گاز برابر ۹۷/۵ میلیارد دلار است.

 ـ منابع بودجه عمومی دولت از منابع نفتی در لایحه ردیف ۲۱۰۱۰۹ ،۲۱۰۱۰۲ و ۲۱۰۱۰۱ جدول ۵ ماده واحده، برابر۳۸۱.۸۴۵  هزار میلیارد تومان برآورد شده است. با توجه به لایحه بودجه ۱۴۰۱ کل کشور، دولت علاوه بر منابع مذکور، مبلغ ۳۵۶/۱۳۷ هزار میلیارد تومان از محل صندوق توسعه ملی استقراض کرده است.

 ـ با احتساب ۲۰ درصد (۳۵۶/۱۳۷ هزار میلیارد تومان) دریافت وام دولت از صندوق توسعه ملی، استفاده دولت از منابع نفتی در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ به رقم ۵۱۹ هزار میلیارد تومان می رسد. با این تفاسیر وابستگی بودجه کشور به منابع نفتی از کل منابع بودجه عمومی دولت با احتساب استقراض از صندوق توسعه در حدود ۸/۳۷ درصد پیش بینی می شود که این امر با سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی بند۱۸  و سیاست های کلی برنامه ششم توسعه بند ۱۰ سازگار نیست.

در صورت در نظر گرفتن مفروضات صادرات منابع نفتی در لایحه بودجه ۱۴۰۱ و با توجه به محاسبات انجام شده، منابع قابل استفاده دولت از محل صادرات نفت خام، میعانات گازی و گاز طبیعی و بدون احتساب ۴۰ درصد سهم صندوق توسعه ملی بالغ بر ۸۴۵/۳۸۱ هزار میلیارد تومان برآورد می شود. در صورت عدم احتساب وام دریافتی دولت از منابع نفتی صندوق توسعه ملی (۱۳۷ هزار میلیارد تومان) وابستگی بودجه کشور به منابع نفتی از کل منابع بودجه عمومی دولت برابر ۸۳/۲۷ درصد است.

در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور میزان صادرات نفت خام و میعانات گازی، روزانه یک میلیون و دویست هزار بشکه با قیمت هر بشکه ۶۰ دلار در نظر گرفته شده است. 

منابع حاصل از ارزش صادرات نفت خام، میعانات گازی و خالص صادرات گاز طبیعی به مبلغ ۳۸۲ هزار میلیارد تومان در ردیف ۲۱۰۱۰۱ ،۲۱۰۱۰۲ و ۲۱۰۱۰۹ جدول ۵ ماده واحده درج شده است. این رقم در مقایسه با رقم قانون بودجه سال ۱۴۰۰ ،افزایش حدود دوبرابری داشته است. 

اعمال سهم ۵/۴۲ درصدی دولت از صادرات نفت خام، میعانات گازی و خالص صادرات گاز طبیعی به ترتیب منتج به ۲۵۶ همت از نفت خام و میعانات گازی و ۳۵ همت از گاز طبیعی خواهد شد که با اعداد موجود در جدول ۱ به ترتیب ۵۹ و ۱۰ همت تفاوت دارد. بر این اساس به نظر می رسد حدود ۶۹ همت از مجموع منابع حاصل از صادرات نفت میعانات و گاز طبیعی شفاف نیست. 

با توجه به حذف فروش داخلی میعانات گازی به پتروشیمی ها در تبصره ۱۴ لایحه، به نظر می رسد این اختلاف ناشی از اعمال و محاسبه این سرفصل در منابع جدول ۱ باشد. 

در صورت کسر مبلغ وام دریافتی دولت از منابع نفتی صندوق توسعه ملی (۱۳۷ هزار میلیارد تومان) و انتشار اوراق (۸۸ هزار میلیارد تومان) وابستگی بودجه کشور به منابع نفتی از کل منابع بودجه عمومی دولت برابر ۸۳/۲۷ درصد است و درصورت محاسبه وام دریافتی از صندوق توسعه ملی این میزان به ۸/۳۷ درصد می رسد.