متاورس؛ رویای جدید غول‌‌‌های تکنولوژی
مسابقه فضایی را فراموش کنید؛ رقابت کنونی بر سر بردن انسان به فراسوی مرزهای واقعیت است. در ماه اکتبر، زمانی که مارک زاکربرگ- موسس فیس‌‌‌بوک- از تغییر نام این شبکه اجتماعی به «متاپلت‌فرم» خبر داد تا به ایجاد یک واقعیت دیجیتال جایگزین - موسوم به متاورس- کمک کند، بی‌‌‌رحمانه مورد تمسخر قرار گرفت.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از دنیای‌اقتصاد، برای بعضی‌‌‌ها این تغییر نام تنها هاله‌‌‌ای محافظ برای این شبکه اجتماعی بود تا خود را از جنجال‌‌‌های سیاسی دور کند. گروهی نیز بر این باور بودند که او به عنوان یک میلیاردر میانسال تنها در پی تحقق برخی از فانتزی‌‌‌های دوران کودکی خودش است؛ درست به همان دلیلی که جف بزوس و ایلان ماسک به دنبال ساخت و فرستادن موشک‌‌‌های فضایی بوده‌‌‌اند.
با این حال، زمان‌بندی مارک زاکربرگ بی‌‌‌عیب و نقص بود. از ماه اکتبر، جست‌وجوها در گوگل برای عبارت «متاورس» افزایش چشمگیری پیدا کرد و وال‌‌‌استریت تبلیغات خودش را برای آن افزایش داد. بنا به گفته برنشتاین که یک کارگزار است، عبارت متاورس در تماس‌‌‌های دریافتی در سه‌ماهه سوم سال ۴۴۹برابر بیشتر شده است. او بر این باور است که بازارهایی با درآمد سالانه ۲تریلیون دلاری ممکن است به دست متاورس مختل شوند. جف‌‌‌ریز بانکدار نیز می‌‌‌گوید، ممکن است بیش از یک‌دهه با این پدیده فاصله داشته باشیم، اما متاورس این پتانسیل را دارد که «تقریبا همه‌چیز زندگی انسان» را مختل کند.
غول‌‌‌های فناوری دیگری مانند مایکروسافت، برنامه‌‌‌های خود را بر اساس حرکت به سوی متاورس تنظیم کرده‌‌‌اند. اما مارک زاکربرگ با دارایی خالص نزدیک به ۱۲۵میلیارد دلار و کنترل شرکتی به ارزش ۹۰۸میلیارد دلار، برجسته‌‌‌ترین سرمایه‌گذار در این بازار است. افرادی از قبیل جن‌‌‌سن هوانگ از شرکت انویدیا، سازنده پردازنده‌‌‌های گرافیکی به ارزش ۷۲۲میلیارد دلار، پونی‌ما از غول فناوری چینی تنسنت به ارزش ۵۵۰میلیارد دلار و تیم سونی موسس شرکت اپیک‌گیمز از دیگر افرادی هستند که جذب این بازار شدند.
تیم سونی به‌تازگی در گفت‌وگو با بلومبرگ تاکید کرده بود که متاورس یک فرصت چند تریلیون دلاری است و شرکت‌های بزرگ در رقابت هستند تا به یک‌میلیارد کاربر دسترسی پیدا کنند و در طراحی قواعد متاورس برای آینده نقش داشته باشند. اکنون نبردی میان میلیاردرها در حال شکل‌‌‌گیری است که به مسابقه فضایی بزوس و ماسک شباهت دارد؛ با این تفاوت که به جای موشک، سلاح این جنگ، بلاک‌چین‌‌‌ها، رمزارزها و قدرت شگفت‌انگیز محاسبات کامپیوتری است.
هنوز بهطور دقیق مشخص نیست که دقیقا عملکرد ویژه متاورس چیست و مبهم‌‌‌تر از آن، این است که آیا کاربران اینترنت در آینده، مجذوب رویای میلیاردرهای حوزه فناوری خواهند شد یا خیر. آیا متاورس یک دنیای آینده‌‌‌نگر و همه‌گیر از واقعیت مجازی، آواتارها و امکانات آنلاین خواهد بود که در مقایسه با دنیای واقعی کسل‌‌‌کننده است یا نسخه‌‌‌ای غنی‌‌‌تر و جامع‌‌‌تر از چیزی است که در حال حاضر وجود دارد؛ چیزی فراتر از خرید و بازی آنلاین و روشی تازه برای معاشرت در دنیای روزمره و عادی.
با نگاهی به جاه‌‌‌طلبی‌‌‌های متا، انویدیا، اپیک و تنسنت می‌توانیم تا حدی ابعاد این پدیده را درک کنیم. هر یک از این کمپانی‌‌‌ها مسیر خود را در این جهان خواهند داشت. مارک زاکربرگ در سال‌جاری متعهد شده است که ۱۰میلیارد دلار بیشتر برای توسعه هدست‌‌‌ها و عینک‌‌‌های واقعیت مجازی اختصاص دهد. انویدیا بر چیزی تمرکز دارد که omniverse می‌‌‌نامد، فناوری مبتنی بر تراشه‌‌‌هایی که مهندسان و طراحان را بهطور مجازی گرد هم می‌‌‌آورد تا کالاهای صنعتی تولید کنند. اپیک سال‌هاست که دنیاهای مجازی، از جمله Fortnite را ایجاد کرده، اما در متاورس، اپلیکیشن قاتل‌اپیک ممکن است Unreal Engine باشد؛ پلت‌فرمی که به خود و سایر توسعهدهندگان توانایی ایجاد تجربیات سه‌بعدی از جمله بازی، فیلم، مدل‌‌‌های معماری و طرح‌‌‌های صنعتی را می‌دهد. برنامه محبوب «ویچت» (WeChat) پلت‌فرمی چون «ویچت‌پی» ( WeChat Pay) دارد که در حال حاضر یک نسخه دوبعدی از چیزی است که متاورس می‌تواند در فضای سه بعدی باشد.
با این حال، پشت جاه‌‌‌طلبی‌‌‌های آینده‌‌‌نگرانه این شرکت‌ها، تجربیات مشترکی نهفته است. اول آنکه عصر اینترنت موبایل در حال پایان است. در اروپا و آمریکا، قواعد و قوانین سخت‌‌‌گیرانه‌‌‌ای علیه انحصار و سوءاستفاده از حریم خصوصی به‌ویژه در خصوص فیس‌‌‌بوک و گوگل در جریان است. در چین هم صنایع از هجوم دولت گریزان هستند. عجیب نیست که نسل اول کارآفرینان فناوری در آمریکا و چین در حال ترک این دو کشور هستند. پس آنهایی که در این آشفته‌بازار دوام می‌‌‌آورند، به یک داستان جذاب و جدید برای گفتن نیاز دارند. دوم آنکه این شرکت‌ها در جهانی با محدودیت‌های زیاد فعالیت می‌کنند.
آی‌فون از تنظیمات حریم خصوصی در سیستم عامل iOS خود برای کنترل میزان فروش تبلیغات دیجیتال از سوی فیس‌‌‌بوک استفاده می‌کند. در سوی دیگر، اپیک‌گیمز درگیر یک نبرد ضدانحصارطلبی با اپل بر سر هزینه‌‌‌هایی است که اپل‌‌‌استور بر توسعهدهندگان بازی تحمیل می‌کند. به همین دلیل طرفین این عرصه رقابتی به‌شدت در تلاش هستند تا قابلیت همکاری (یعنی نبود سیستم بسته) و همچنین استانداردهای مشترک را ارتقا دهند؛ چرا که این شرکت‌ها در سودای آن هستند تا معمار سیستم عامل‌‌‌های آینده باشند.
اپل تاکنون در مورد متاورس ساکت بوده، اما بدون شک در حال آماده‌‌‌سازی یک حمله است. شرکت‌های مخابراتی با سرمایه‌گذاری هنگفت روی شبکه ۵G در پی آن هستند که به‌سرعت از این موضوع استفاده کنند و پلت‌فرم‌‌‌هایی مانند Roblox با جذب ۲۰۰ میلیون کاربر در ماه، به‌شدت در حال تسخیر قلب کاربران جوان هستند. با این حال متاورس مخالفانی نیز دارد؛ به‌ویژه در میان طرفداران فناوری Web۳.
این گروه بر این باور است که بلاک‌چین‌‌‌ها و ارزهای دیجیتال در جهان واقعی موارد استفاده بهتری نسبت به متاورس پیدا خواهند کرد. «بن تامپسون»، کارشناس فناوری، استدلال می‌کند که «ایلان ماسک می‌‌‌خواهد به ماه برود و مارک زاکربرگ در تمنای خلق ماه‌‌‌های جدید در فضای دیجیتال است»، اما همان‌طور که مدت‌‌‌هاست فضا بستری برای مسابقه بوده، متاورس نیز یک زمین مسابقه است. زاکربرگ، هوانگ، سوینی و جک‌ما ممکن است آینده‌‌‌ای را برای اینترنت نوید دهند که بازتر، فراگیرتر و جذاب‌‌‌تر از تلفن همراهی باشد که امروزه در دست ما وجود دارد، اما هریک از آنها می‌‌‌خواهند سریع‌تر قله را فتح کنند تا بتوانند قوانین تازه‌‌‌ای را به نفع خودشان تعیین کنند.
