خانه‌های 300 دلاری در آمریکا!

می‌گویند خانه داشتن و مالکیت مسکن، یکی از مولفه‌های احساس امنیت در زندگی شخصی است. به همین دلیل در بسیاری از کشورها، کمک به خانه‌دار کردن مردم، بخشی از سیاست قدرت دادن به فقرا به حساب می‌آید. یکی از شاخص‌های رفاه مردم و موفقیت اقتصادی در بسیاری از کشورها از کشورهای توسعه‌یافته و ثروتمند تا کشورهای درحال توسعه یا جهان سوم، همین درصد مالکیت مسکن مردم است. این روزها اما حتی در کشورهای توسعه‌یافته و ثروتمند جهان، قیمت مسکن به‌گونه‌ای است که بسیاری از مردم قدرت خرید آن را ندارند. باوجود آنکه متوسط نرخ بهره در جهان در پایین‌ترین حد خود در سال‌های اخیر قرار دارد، اما حتی وام مسکن هم نتوانسته به خانه‌دار شدن مردم کمک کند. در کشورهای درحال توسعه، تحلیلگران بر این باورند که مالکیت مسکن می‌تواند شاخص مهمی برای سنجش استانداردهای معیشتی و تشخیص میان فقیر و غنی باشد. به‌همین دلیل این مساله دغدغه بسیاری از دولت‌ها در جهان است. از انگلیس که در آستانه انتخابات مهم سراسری سال آینده، دولت تهیه مسکن و خانه‌دار کردن مردم را از اولویت‌های سیاسی اقتصادی خود قرار داده، تا ژاپن که به فکر پر کردن صدها هزار خانه خالی برای خارج کردن بازار مسکن از رکود است. در این میان هرگونه سیاست جدید از سوی دولت‌ها یا نوآوری از سوی بخش خصوصی برای تغییر در این وضعیت و بهبود بازار مسکن، بازتابی جهانی می‌یابد و خیلی سریع مورد تحلیل و بررسی و توجه کارشناسان قرار می‌گیرد. یکی از این نوآوری‌ها را یکی از اساتید دانشکده اقتصاد و بازرگانی دانشگاه درت‌ماوت در ایالت ماساچوست آمریکا انجام داده که به همراه همکاران و گروهی از دانشجویانش، پروژه‌ای به نام خانه‌های 300 دلاری را راه‌اندازی کرده‌است. هدف پروفسور گووینداراجان، طراحی و ساخت خانه برای افراد فقیری است که با حداقل امکانات زندگی می‌کنند. او و همکارانش خانه‌هایی را با ابتدایی‌ترین امکانات و تجهیزات طراحی می‌کنند که ساختش هزینه‌ای بسیار اندک دارد. آنها به دنبال گسترش ایده خود و جذب سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ در داخل آمریکا و حتی کشورهای خارجی و شرکای تجاری آمریکا هستند. ویژگی‌های یک خانه 300 دلاری 1-قابلیت ساخت توسط خود صاحب خانه 2-هزینه ساخت بالای 300 دلار نیست 3-از مواد بادوام اما ارزان ساخته شده 4-مجهز به فیلتر تصفیه آب و همچنین پنل‌های انرژی خورشیدی است 5-از مواد محلی ساخته شده 6-تکنولوژی چندان پیشرفته‌ای در آن به کار نرفته 7-سازگار با محیط زیست است 8-دارای قابلیت انبوه‌سازی است در مدت کوتاهی که از طرح و ارائه این پروژه می‌گذرد، چندین شرکت بزرگ در داخل آمریکا برای مشارکت در این پروژه اعلام آمادگی کرده و وارد آن شده‌اند. از جمله چندین شرکت بزرگ ساختمانی مانند Rammed Earth که در ساخت خانه‌های سبک تخصص دارد. یا شرکت‌هایی که در کار ساخت خانه‌های پیش‌ساخته هستند. طراحان این پروژه می‌گویند که هدف اولیه‌شان، کمک به بی‌خانمان‌ها و حتی کارتن‌خواب‌ها بود تا جایی برای اسکان داشته‌باشند و احساس امنیت در جامعه پیدا کنند. اما رفته‌رفته این پروژه به یک ابتکار در صنعت خانه‌سازی و بازار مسکن برای خانه‌دار کردن فقرا تبدیل می‌شود. به گزارش دنیای اقتصاد، اما بعد از طرح این ایده، پیشنهادهایی از سراسر جهان از سوی دانشجویان معماری و کارشناسان و حتی بخش خصوصی صنعت ساخت و ساز ارائه شد که به گفته پروفسور گووینداراجان، یک توفان فکری ایجاد کرد. طراحان این پروژه به میزبانی و سرمایه‌گذاری شرکت آلمانی Jovoto بهار گذشته رقابتی را برای جذب و ارائه پیشنهادهایی که کامل‌کننده این پروژه باشد در سطح جهان برگزار کردند. در این رقابت بین‌المللی بیش از 300 فرد و شرکت حضور پیدا کردند و طرح‌های خود را ارائه نمودند. بعد از جمع‌آوری همه طرح‌ها و داوری درباره آنها، کارگاهی در دانشگاه درت‌ماوت ماساچوست برگزار شد و طراحان و معماران انتخاب شده توسط داوران، ایده‌های خود را ارائه دادند و این ایده‌ها بیشتر مورد بحث و بررسی قرار گرفت. نتیجه برگزاری این رقابت و ارائه و بررسی طرح‌ها، اجرای دو پروژه آزمایشی با استفاده از این ایده‌ها در کشور هاییتی است. یکی از این پروژه‌ها در حومه شهر ایجاد می‌شود و دیگری در داخل شهر. این پروژه ابتدا با نیت خیریه و برای کمک به بی‌خانمان‌ها آغاز شد اما اکنون شکل یک پروژه صنعتی را گرفته‌است. مثلا قرار است در هند، به جای روستایی که اخیرا بر اثر سیل در استان بیهار نابود شده، روستایی با همین شکل خانه‌های 300 دلاری اما مجهز به سیستم فاضلاب و تصفیه آب، سرویس بهداشتی، پنل‌های انرژی خورشیدی و همچنین سیستم تهویه ساخته شود. اینها امکاناتی است که حتی شهرهای هند هم به آن مجهز نیستند. طراحان این پروژه می‌‌گویند که پروژه‌شان در کشورهای دیگر مانند هند یا کشورهای آمریکای لاتین یا حتی در بعضی شهرها و ایالات آمریکا، سه مشکل را به طور همزمان حل می‌کند، مسکن، آلودگی محیط‌زیست و بیکاری. مسکن به این دلیل که به خانه‌دار شدن فقرا با کمترین هزینه کمک می‌کند. محیط زیست از این نظر که همه این خانه‌ها به سیستم‌های جذب انرژی طبیعی و تجدیدپذیر مانند باد و خورشید مجهز هستند و بیکاری به این خاطر که از خود نیروهای محلی و ترجیحا همان کسانی که می‌خواهند صاحب‌خانه‌ها شوند برای ساخت آنها استفاده می‌شود. شاید این ایده در ابتدا کمی فانتزی به نظر برسد اما گسترش آن در برخی نقاط جهان طی ماه‌های اخیر نظر بسیاری از کارشناسان معماری و سیاست‌گذاران صنعتی و تجاری را به خود جلب کرده است. با این حال امکان تغییر و تحول در آن وجود دارد. با توجه به آمارهایی که از قدرت خرید مردم در زمینه مسکن در سراسر جهان منتشر می‌شود، ساخت مسکن ارزان به شیوه‌ای شبیه به پروژه خانه‌های 300 دلاری، هر روز مشتریان بیشتری پیدا می‌کند. رویای خانه‌دار شدن برای مردم در سراسر جهان رویایی مشترک است وبرای تحقق آن، هر روز دست به ایده و ابتکار جدیدی می‌زنند. باید منتظر ایده‌های جدید در این بازار بود.