عملکرد چهارساله اشتون در قبال ایران

تیم مذاکره کننده ایرانی با تدارک یک برنامه کاری پرترافیک درصدد برون رفت از وضعیت فعلی پرونده هسته ای ایران و عادی سازی آن هستند و این تازه آغاز کار است.

پس از بی نتیجه ماندن آخرین دور گفت و گوهای هسته ای ایران و 1+5 که از 11 تا 28 تیرماه (دوم تا ١٩ جولای) در وین برگزار شد، طرفین برآن شدند تا اختلافات بر سر مسایلی چون میزان غنی سازی اورانیوم ایران، مذاکرات جامع و نیز توافق اولیه ژنو یا همان راهکار عملیاتی را این بار در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل حل و فصل کنند. هرچند که پیش از آن نیز در گفت و گوهایی دوجانبه با مقامات آمریکایی، روسی و فرانسوی و همچنین مذاکره کننده ارشد 1+5 راه های دستیابی به توافق جامع را مورد بررسی قرار دادند. محور این دیدارها بررسی و تبادل آخرین مواضع و تصمیم گیری ها دو طرف در آستانه برگزاری دور جدید مذاکرات در نیویورک عنوان شده است. ایران و گروه 1+5 پس از آن که نتوانستند در 20 ژوئیه به راه حل نهایی در خصوص برنامه هسته ای ایران برسند این مذاکرات را چهار ماه دیگر یعنی تا 24 نوامبر سال 2014 تمدید کردند. اما همزمان با انتشار خبر تمدید این مذاکرات رایزنی هایی برای زمینه سازی برگزاری گفت و گوهای بعدی صورت گرفت . به طوری که تنها چند روز پس از مذاکرات وین دیداری میان تیم ایرانی و آمریکایی برگزار شد. در آنسوی میدان نیز ،ایرانی ها تبادل نظر با مذاکره کننده ارشد 1+5 را ادامه دادند به طوریکه اشتون در یک کنفرانس خبری در پاسخ به این سوال که آیا مذاکرات هسته ای در اواسط سپتامبر در نیویورک برگزار می شود، گفت که رایزنی ها در مورد مسأله هسته ای ایران ادامه دارد. بنابراین ما از فرصت برگزاری اجلاس مجمع عمومی در نیویورک استفاده خواهیم کرد تا به مذاکراتمان ادامه دهیم. مذاکره کننده ارشد 1+5 در حالی بر ادامه رایزنی ها با ایران تاکید می کند که وی تا چندی دیگر پست مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا را به فدریکا موگرینی، وزیر خارجه ایتالیا واگذار می کند و اگر گفت و گوهای ایران و 1+5 در پایان مهلت مقرر 4ماهه خود به نتیجه نرسد باید منتظر راهبرد مذاکره کننده جدید 1+5 در خروج از بن بست این پرونده باشیم.

کاترین اشتون برای نخستین بار در بهمن‌‌ماه 89، با تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای سابق ایران به ریاست سعید جلیلی ملاقات کرد. هرچند که چند دور مذاکره او با طرف ایرانی دستاوردی به بار نیاورد. اما با روی کار آمدن دولت روحانی و کنار رفتن ابرهای تیره بدبینی، اشتون، در نخستین ملاقات خود با مقام‌های ایران که در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک صورت گرفت از آمادگی شش قدرت جهانی برای ازسرگیری مذاکرات جدی با ایران خبر داد. بعد از آنکه تماس اوباما و روحانی طلسم مذاکره هسته‌ای را گشود، اشتون برای نخستین بار به تندروهای امریکایی هشدار داد که می‌خواهد گفت‌وگوهای هسته‌ای را این بار در ژنو و در فضایی مثبت پیش ببرد. او با این پیام صریح خواست مطمئن شود که قانونگذاران امریکایی با تصویب تحریم‌های جدید فضای شکل گرفته را مخدوش نمی‌کنند. تلاش‌های اشتون که با ابتکار تیم جدید هسته‌ای ایران همراه شد به توافق زودهنگام ژنو رسید. به باور ناظران، این سیاستمدار انگلیسی تبار که در رسانه‌های لندن به علت کم حرفی و رفتار محتاطانه‌اش به «خانم محافظه کار» شهره است، نقش جدی در متقاعد کردن طرف‌های غربی به کاهش تحریم‌های اقتصادی علیه ایران و نیز اجازه آزادسازی دارایی‌های بلوکه شده ایران داشته است. البته حسن نیت خانم محافظه کار در مذاکره با تیم جدید هسته ای ایران تنها به این مباحث ختم نشد و با پذیرفتن دعوت مقامات کشورمان برای سفر مجدد به ایران راهی تهران شد. برهمین اساس هم باید پاسخ مثبت اشتون به دعوت مقام‌های دیپلماتیک کشورمان برای سفر به ایران را نشانه‌ای تازه و روشن از یک تحول در افق سیاست خارجی تلقی کرد. در آن زمان عزیمت فرد شماره یک اتحادیه اروپا به تهران را اغلب رسانه‌های اروپا در کانون توجه خویش نشاندند. از نگاه این رسانه‌ها، آمدن اشتون بیانگر جایگاهی است که اتحادیه اروپا برای ایران و فرایند مذاکرات هسته‌ای قائل بود و ثابت می‌کرد که ایران و گروه مذاکره‌کننده 1+5 براساس توافقات حاصل شده در چند دور مذاکره سخت و پیچیده درخصوص کاهش نگرانی‌های بین‌المللی، تنش زدایی و رسیدن به توافق نهایی به خواسته هایشان نزدیک شده اند. اشتون همان فردی است که در سال 2013 توانست صربستان و کوزوو را به سوی عادی سازی روابط پیش ببرد و به همین دلیل نامزد دریافت جایزه صلح نوبل شد. به گزارش اقتصادی‌نیوز، وی البته نقش آفرینی ممتازی هم در مذاکرات هسته ای1+5 با ایران داشت و با رایزنی های گسترده این مذاکرات را به سمت و سوی توافق مقدماتی ژنو رهنمون کرد. او همان فردی است که دیوید بلر در مقاله روزنامه دیلی تلگراف تحت عنوان«از صفر تا افتخار» درباره اش می نویسد: اشتون توانست تبعیض جنسی در دیپلمات هایی که از بروکسل می آیند را دگرگون کند و به چهره سرشناسی تبدیل شود که قرار است بین آمریکا و ایران صلح برقرار کند. ویلیام هیگ، وزیر خارجه سابق انگلیس نیز بر این باور است که اشتون کار خود را بسیار خوب انجام می دهد، به ویژه در برقراری اعتماد بین ایران و گروه 1+5 که عملکرد شایان ذکری از خود بر جای گذاشته است.