قراردادهای کشف پریمیوم؛ راهکاری برای مدیریت بازار / استقبال معامله گران خوب است

به گزارش اقتصاد آنلاین؛ البته مشاهدات از اجرای این الگو در بورس کالا حاکی از استقبال نه چندان گسترده در دو هفته ابتدایی اجراست اما مسئولان بازار و همچنین وزارت صنعت امیدوارند با توجه به جذابیت‌های ذاتی این دست قراردادها، فعالان بازار نیز نسبت به استفاده از این ابزار تمایل بیشتری نشان دهند. هرچند برخی از ناظران بازار نیز معتقدند حجم این معاملات برای دو هفته ابتدایی چندان پایین نبوده و می‌تواند به عنوان شروعی مناسب، قابل پذیرش باشد.

برنامه‌ریزی، با توجه به نیازهای بازار

امیر صباغ، مدیر اقتصادی و توسعه سرمایه گذاری ایمیدرو، با اشاره به بزرگتر شدن دامنه تولید و مصرف در اقتصادی ایران در سال‌های اخیر به اقتصاد آنلاین گفت: یکی از چالش‌های عمده‌ای که در حوزه تنظیم بازار طی سال‌های اخیر داشته‌ایم بزرگ شدن اقتصاد کشور بود. شرکت‌های تولیدکننده مانند فولاد مثل پتروشیمی، آلومینیوم، سرب و روی افزایش تولید داشتند و از طرفی هم واحدهای مصرف‌کننده از لحاظ تعداد و هم از لحاظ ظرفیتی افزایش ظرفیت داشتند.

وی در ادامه یادآور شد: این افزایش ظرفیت‌ها باعث شد حجم معاملات اسپات در فروش نقدی و سلفی معاملات بورس کالا نسبت به گذشته به میزان قابل ملاحظه‌ای افزایش پیدا کند. 

مدیر اقتصادی و توسعه سرمایه گذاری ایمیدرو با تاکید بر لزوم اتخاذ تصمیمی برای جلوگیری از بی ثباتی بازار، عنوان کرد: هر هفته شاهد یک موج بزرگی از تقاضا و عرضه در بورس کالا بودیم که این آخری باعث بی‌ثباتی بازار شده بود. یا یک شایعه می‌آمد که مذاکرات برجام انجام شود یک دفعه تقاضایی که هفته پیش ۱۲۰ درصد عرضه بود ناگهان تبدیل به صف می‌شد یا شایعه‌ای که برای دلار اتفاق دیگری بیفتد دوباره تقاضا بیشتر می‌شد. یعنی به صورت هفتگی نوسانات و ناپایداری زیادی را می‌دیدیم. 

معاملات کشف پریمیوم؛ راهکاری برای مدیریت بازار

صباغ ضمن با اشاره به اهمیت مدیریت حجم عرضه و تقاضا به اقتصاد آنلاین گفت: یکی از راهکارهایی که برای مدیریت این نوسانات است این است که ما بتوانیم حجم تقاضا و حجم عرضه را در بورس کالا مدیریت کنیم برای این کار طبعاً روش این است که واحدهای بزرگ تولیدکننده و مصرف‌کننده را سعی کنیم در یک رینگ جداگانه به اسم رینگ قراردادهای بلندمدت معاملات را انجام بدهند و از حجم معاملات اسپات یا نقدی کم شود. 

وی افزود: معاملات کشف پریمیوم یا قراردادهای بلندمدت به همین منظور طراحی شده است؛ از تولیدکننده بورس کالا برنامه‌ای گرفته می‌شود و در زمانی معین، سه یا چهار ماه تا دوازده ماه به تفکیک ماه و حتی می‌تواند به تفکیک هفته باشد و بعد از مصرف کننده‌ها عمده واحدهای تولیدی نیازشان را در ماه‌های دیگر سال پر کرده و در این زمینه رقابت کنند. به نظر می‌آید اگر این معاملات شکل بگیرد تولیدکننده‌ها و مصرف کننده‌های بزرگ عموماً می‌توانند بخشی از کالاهایشان را در الگوی قراردادهای بلندمدت تأمین کنند و یا بفروشند که می‌تواند از حجم معاملات نقدی کم شود. 

پاسخ به چند ابهام

مدیر اقتصادی و توسعه سرمایه گذاری ایمیدرو ضمن توضیح پیرامون نحوه انجام این معاملات، بیان کرد: این طور نیست که اگر این هفته از معاملات نقدی بازار بورس خرید نشود، خط تولید نیز متوقف شود و موجودی نداشته باشد. بلکه پنجاه درصد موجودی و آن مقداری که نیاز است را قبلاً خریداری کرده و کافی است پنجاه درصد مواد اولیه را در معاملات نقدی تأمین کرد. 

وی یادآور شد: چالشی که در قراردادهای بلندمدت بود و راهکارش نیز پیدا شد این بود که وقتی در کشور تورم بالایی داریم و قیمت ارز غیرشفاف است به هر دلیلی امکان دارد تولیدکننده یا خریدار نتوانند قیمت را امروز فیکس و ثابت کنند. 

صباغ توضیح داد: برای عرضه‌ای که شهریور۱۴۰۱ تحویل می شود در الگوی جدید وزارت صنعت معدن تجارت قیمت متوسط سه یا چهار هفته خود بورس کالا در زمان تحویل آن کالا در شهریور ۱۴۰۱ را مد نظر قرار داده اند. اینگونه قیمت همان قیمتی است که در بورس کالا وجود دارد و در یک هفته هم نیست که ممکن باشد در آن یک هفته شوکی ایجاد شود یا به هر دلیلی بتوان بازارسازی کرد. یک متوسط چند هفته است که منتها به تحویل می شود؛ هم ریسک تولیدکننده و هم ریسک مصرف‌کننده را پوشش می‌دهد.

بورس کالا؛ پیشقدم اجرای این طرح

مدیر اقتصادی و توسعه سرمایه گذاری ایمیدرو گفت: الگوی قراردادی مورد اشاره را اولین بار بورس کالا به بازار ارائه کرد؛ در آن معاملات شرکت‌های نفتی وابسته به پالایشگاه‌ها معمولاً معاملات را انجام می‌دادند. چون الگوی قابل قبولی بود و می‌توانست به این هدفی که در وزارت صنعت معدن تجارت است طبعاً به شرکت‌های معدنی و صنایع معدنی هم پیشنهاد شد که از این الگو استفاده کنند خوشبختانه فولادی‌ها و مس و آلومینیوم و آهن اسفنجی شروع کرد. تا به امروز بیش از ۲۵۰۰میلیارد تومان کالا در این قالب فروخته شده است. البته کالایی که قیمتش امروز مشخص نیست.

در تاریخ تحویل ممکن است قیمت کمتر یا بیشتر باشد این عدد ۲۵۰۰ ممکن است ۲۰۰۰ یا ۲۸۰۰ باشد قیمت در موقع تحویل در قالب متوسط تابلوی بورس کالا در طول سه الی چهار هفته منتهی به تحویل مشخص می‌شود.

صباغ در پاسخ به پرسشی مبنی بر ضمانت موفقیت آمیز بودن این طرح در بورس کالا تاکید کرد: در بازارهای بین المللی معمولاً معاملات سلف بیشتر رونق دارد تا قراردادهای کشف پریمیوم. دلیلش وضعیت اقتصاد ایران است که با تورم و نرخ نسبتاً بالای دلار دست و پنجه نرم می‌کند و چشم‌انداز اقتصاد مشخص نیست. ابهاماتی پیرامون مسائلی مانند مذاکرات وجود دارد؛ آیا مذاکرات در دو الی سه هفته آینده به توافق می رسد یا ممکن است تحریم‌ها تشدید شود؟ 

وی ادامه داد: دلیل موفقیت معاملات کشف پریمیوم می تواند همین موضوع باشد؛ جدا از این که چه اتفاقی در شرایط بازار و نرخ دلار می‌افتد ما برآیند تمام این‌ها را روی قیمت تابلوی بورس کالا می‌بینیم. چون تابلوی بورس کالا معیار است می‌تواند این ریسک را پوشش داده و نرخ منصفانه‌ای را در اختیار تولیدکننده و خریدار قرار بدهد. 

مدیر اقتصادی و توسعه سرمایه‌گذاری ایمیدرو با توضیح درباره نحوه تعیین قیمت به اقتصاد آنلاین گفت: نگرانی‌هایی پیرامون قیمت‌گذاری دستوری هم نیست، زیرا از کالاهایی صحبت می‌کنیم که در بورس کالا عرضه می‌شود طبعاً از شمول قیمت‌گذاری دولت خارج است. قیمت از طریق عرضه و تقاضا از طریق رقابت روی تابلوی بورس کالا مشخص می‌شود. قیمت پایه را بورس کالا راسا در عرضه‌های هفتگی تعیین می‌کند. از همین رو شائبه قیمت‌گذاری دستوری در این قراردادها حاکم نیست.

دلیل استقبال اندک چیست؟

اما میزان استقبال از این طرح در هفته ای که گذشت چندان چشمگیر نبود، صباغ در این زمینه تصریح کرد: این دو هفته که این معاملات انجام شده حدود ۲۵۰۰میلیارد تومان فروش داشته است که نشانگر استقبال نسبتا خوب بازار است. جالب است بدانیم حدود هفتاد درصد شمش و صد درصد آهن اسفنجی از این طریق فروش رفته است. این قراردادها برای کالاهایی که کسری عرضه دارد حتماً فروش می‌رود، اما برای کالاهای مازاد عرضه، معمولاً خریدار عجله نداشته و با صبر معامله می کند و در آن نقطه که نیاز به تحویل دارد به عنوان خرید وارد شود.

صباغ در پایان با ذکر مثال‌هایی مانند تختال و ورق فولادی گفت: در زمینه تختال چون مازاد عرضه داریم این الگو را نیز شاهد هستیم. درباره ورق اگر این الگو را قرار بدهیم قطعاً فروش می رود و دنبال عرضه اش هم هستیم اما ترجیح می دهیم در این مورد اول معاملات تلفیقی راه‌‎اندازی شود و بازار به میزان کافی از طریق واردات و تولید داخل تأمین شود، سپس شروع به قراردادهای بلندمدت کنیم. در قراردادهای بلندمدت قطعاً خودروسازان و مصرف‌کنندگان دیگر ورق مشتری هستند و فکر می‌کنیم استقبال خیلی خوبی هم انجام گیرد.