فرصت تازه ایران برای صادرات گاز / آمریکا خط لوله روسیه را تحریم می‌ کند؟

اقتصادآنلاین – نیلوفر محبی؛ صبح دیروز ایسنا گزارش داده که گروهی از جمهوری‌خواهان آمریکا قانونی را معرفی کردند که به واسطه آن تحریم‌های تحمیلی علیه خط لوله گاز طبیعی نورد استریم ۲ روسیه وضع می‌شود.

ظاهرا شش نماینده کنگره آمریکا که در راس آنها جیم ریش، سناتور جمهوری‌خواه در کمیته روابط خارجی سنا قرار دارد، این تحریم‌ها را به عنوان متمم برای "قانون اجازه دفاع ملی" پیشنهاد کردند. البته این اولین باری نیست که آمریکا نورداستریم ۲ را تحریم می‌کند با این حال تحریم و مخالفت با این پروژه مدتی بود از سوی واشنگن آرام گرفته بود.

چرا آمریکا با نورداستریم۲ مخالف است؟

خط لوله نورداستریم ۲ با هزار و ۲۰۰متر طول، که از سواحل روسیه در دریای بالتیک تا شمال شرقی آلمان کشیده شده، قرار است صادرات گاز به آلمان را دوبرابر کند.

حجم انتقال گاز از طریق این خط لوله مثل «نورد استریم ۱» حدود ۵۵ میلیارد مترمکعب در سال است و در شرایطی که میزان تولید انرژِی در اروپا کاهش می‌یابد دسترسی آلمان و کشورهای دیگر به گاز صادراتی روسیه را افزایش خواهد داد.

با این حال منتقدان زیادی وجود دارند. به گزارش خبرگزاری فرانسه، منتقدان می‌گویند این خط لوله وابستگی اروپا به گاز صادراتی روسیه را افزایش می‌دهد و اوکراین را که تاکنون یکی از مسیرهای اصلی انتقال گاز روسیه به اروپا بوده است، دور می‌زند.

همچنین از ابتدا گفته می‌شد که با آغاز بهره‌برداری از این خط لوله، علاوه بر اوکراین تعدادی دیگری از کشورهای اروپای شرقی از جمله لهستان، اسلوواکی و جمهوری چک نیز بخشی از درآمد خود از محل حق ترانزیت گاز روسیه به اروپا را از دست خواهند داد.

درکنار کشورهای اروپایی، واشنگتن نیز یکی از مخالفان سرسخت این پروژه بوده است. حتی دونالد ترامپ، رئیس جمهوری پیشین آمریکا اعتقاد داشت خط لوله "نورد استریم ۲" آلمان را "گروگان روسیه" می‌کنند.

نگرانی فقط از سوی جمهوری‌خواهان نیست. اتفاقا درباره مخالفت با خط لوله نورد استریم2 دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان کاملا متفق‌القول‌اند. جو بایدن، رئیس جمهورآمریکا، نیز بارها از اجرای این خط لوله گازی انتقاد کرده است.

 آمریکا از یکسو نگران است که روسیه از این خط لوله به عنوان اهرم فشار بر اروپا و اوکراین سوءاستفاده کند و از سوی دیگرقصد دارد به جای گاز روسیه، گاز خود را به آلمان و اروپا بفروشد.

قدرت گازی آمریکا روی لبه تیغ

کمیل طیبی، کارشناس اقتصاد بین‌الملل، معتقد است که چون آمریکا خودش تولیدکننده گسترده انرژی است و اکنون فضا را فضای رقابتی دیده، دست به این اقدام زده است. چرا که خوب می‌داند با در دست داشتن قدرت توسط یک بخش یا کشور خاص در بازار انرژی، نوساناتی رخ میدهد.

او به اقتصادآنلاین توضیح می‌دهد: معلوم نیست که دولت بایدن تن به این کار بدهد یا نه ولی قطعا تحریم این خط لوله در بازار آثار منفی دارد از جمله کمبود وتغییر قیمت انرژی‌های فسیلی. حتی زمانی که ایران تحریم شد هم این کمبود در مقطعی در جهان خودش را نشان داد. بنابراین آمریکا و هم‌پیمانانش فرصت یافتند تا با قدرت بیشتری در بازار جهانی انرژی حضور پیدا کنند.

طیبی ادامه می‌دهد: با توجه به این که روسیه صادرکننده عمده انرژی است تحریم خط لوله و صادرات آن‌ می‌تواند ناترازی به بار بیاورد. اصلا یکی از اهداف آمریکا از مطرح کردن این تحریم‌ها در شرایط فعلی این است که احتمال می‌دهد قدرت گازی روسیه از این طریق خیلی بیشتر شود. وقتی قدرت روسیه بالا برود، آمریکا و هم‌پیمانانش در بازار انرژی ضعیف‌تر خواهند شد.

احیای فرصت صادرات برای ایران

به باور این کارشناس آمریکا تلاش دارد نقش سلطه را از روسیه بگیرد و این اتفاق در بازار گاز ایران هم بی‌تاثیر نیست.

او تصریح می‌کند: با توجه به این که سوخت‌های فسیلی همواره مورد تقاضا است، تحریم خط لوله روسیه می‌‌تواند خلاای در صادرات و فرصت‌ تازه‌ای را برای ایران ایجاد کند. ضمن این که زمستان هم در پیش است و تقاضا برای انرژی بیشتر هم می‌شود.

طیبی تاکید می‌کند: البته اگر قرار باشد ایران از این فرصت استفاده کند لازم است سر برخی مسائل با آمریکا به توافق برسد و این ماجرا را در مذاکره با آمریکا به طور ضمنی مطرح کند.

امکان صادرات واردات همزمان گاز وجود دارد

اما ایرانی که این روزها به علت کمبود شدید گاز دست به مصرف گسترده مازوت زده و خودش قرار است از ترکمنستان گاز وارد کند، چطور قرار است بخشی از جای روسیه را درصادرات به اروپا بگیرد؟ طیبی به این سوال اینطور پاسخ می‌دهد: با اینکه اکنون ایران شرایط مناسبی ندارد اما از دارندگان بیشترین منابع گازی است هر چند که سرمایه‌گذاری برای توسعه و صادرات آن به واسطه تحریم‌ها انجام نشده است.

به عقیده این کارشناس برای اینکه ایران بخواهد جایگاه خودش را بازپس بگیرد و زمینه را برای سرمایه‌گذاری فراهم کند باید ابتدا انگیزه‌ تولید ایجاد کند و کنار رفتن نسبی روسیه می‌تواند انگیزه خوبی باشد.

او ادامه می‌دهد: در این شرایط حتی می‌تواند همزمان واردات گاز هم داشته باشد و اشکالی ندارد. یک الگوی تازه در تجارت‌ بین‌الملل در حال حاضر صادرات و واردات همزمان یک کالاست. این کار که به آن الگوی تجارت درون صنعتی می‌گویند موجب انتقال تکنولوژی، افزایش زمینه سرمایه‌گذاری و بیشتر شدن سرعت تجارت جهانی می‌شود.