حمله خرابکارانه به خط لوله نفت ایران! / وضعیت مبهم استراتژیک ترین پروژه نفتی کشور
هفته آخر مرداد ماه در محوطه کیلومتر 631 خط لوله گوره به جاسک مایع سیاه‌رنگی مشاهده شد. مایعی که در نگاه اول و از نظر نگهبان خط، نفت خام بود و گویی از پارگی خط لوله نشات می‌گرفت اما اسناد و اطلاعات بدست آمده نشان می‌دهد که آزمایشات نشان داده ماده سیاه رنگ، نفت نیست بلکه لجنی اسیدی است که به قصد آسیب به لوله‌ها از بالادست سرازیر شده است.
اقتصادآنلاین- مهفام سلیمان بیگی؛ ماجرا درباره خط لولهٔ گوره-جاسک است؛ استراتژیک‌ترین طرح دولت روحانی و طولانی‌ترین خط لوله انتقال سوخت‌های فسیلی در خاورمیانه. خط لوله‌ای با هدف تامین امنیت انرژی کشور که ساخت آن نزدیک دو میلیارد یورو هزینه برداشته است.
تصمیم برای احداث این خط لوله هزارکیلومتری از جنوب غرب ایران به بندر جاسک در دریای عمان زمانی اتخاذ شد که سطح تنش بین ایران و آمریکا در خلیج‌فارس بالا گرفت و ایران خواست که مسیر جایگزینی برای تنگه هرمز، به منظور ادامه صادرات نفت خود، داشته باشد. چرا که کل صادرات نفت ایران از این تنگه عبور می‌کند و حتی بخش اعظم صادرات غیرنفتی و حدود ۸۰ درصد واردات کشور نیز از همین تنگه می‌گذرد.
این پروژه به قدری اهمیت داشت که چند روز پس از افتتاح رسمی آن در تیرماه سال جاری، رسانه‌های بین‌المللی از جمله فرانس ۲۴ و نشریه تخصصی اویل پرایس، از آن به عنوان اقدام موفقیت‌آمیز و استراتژیک ایران برای دور زدن تنگه هرمز نام بردند که به ایران توانایی استراتژیک می‌بخشد تا نفت خود را در تنش‌های شدید به بازار عرضه کند.
اما هنوز یک ماه از افتتاح این خط نگذشته بوده که به گفته مردم محلی، آلودگی ناشی از آن هشت تن را راهی بیمارستان کرده است! این که این آلودگی ناشی از پارگی خود لوله و نشت نفت آن بوده یا عوامل دیگر، پرسشی است که در این گزارش پاسخ آن را جستجو کرده‌ایم.
خط لوله نشتی داشته؟
«خط لوله گوره به جاسک دچار پارگی شد؛ آلودگی نفتی آن چندین نفر را بیمار و محیط زیست را حسابی آلوده کرد». این روایت مردم محلی است؛ درباره اتفاقی که ظاهرا مرداد ماه در محل خط لوله گوره به جاسک افتاده است.
ظاهرا کسی از جزییات ماجرا خبر ندارد. با این حال ۲۰ روز پیش از حادثه، کمیسیون اصل ۹۰ مجلس، گزارشی از نواقص و آسیب‌پذیری خط لوله گوره به جاسک نوشته است. در این گزارش مجلس با طرح مصادیقی از آسیب‌پذیری، مثل این که لوله احتمال خوردگی داخلی دارد یا این که پوشش لوله نامناسب است و در عمق مناسبی دفن نشده، سعی کرده که بگوید اهداف خط لوله حاصل نشده و پروژه ناقص در معرض آسیب است.
جالب‌تر اینکه یک هفته قبل از حادثه نیز نصرالله پژمانفر، نایب رییس کمیسیون در محل خط لوله حاضر شده بود و اعلام کرده بود که تعجیل در پروژه سبب بروز نقص‌هایی شده.
طبیعتا گزارش کمیسیون و اظهارات رسانه‌ای نایب رییس آن، در وهله اول می‌تواند بر این شایبه که ممکن است بدنه خط لوله دچار پارگی شده باشد، دامن بزند.
گزارشی دریافت نکردیم!
با این حال حمیدرضا عظیمیان، رییس سابق فولاد مبارکه، به عنوان شرکت سازنده این لوله‌ها، ضمن مخالفت با ادعای مجلسی‌ها معتقد است که لوله‌ها به هیچ وجه آسیب‌پذیر نیستند و آسیبی هم گزارش نشده است.
او در گفت‌وگو با اقتصاد آنلاین عنوان می‌کند: زمانی که فولاد این لوله‌ها ساخته شد، توسط خود وزارت نفت همه آزمایش‌های لازم را هم با موفقیت پشت سر گذاشت. حتی برخی قسمت‌های آن حدود دوماه در محلول گوگرد قرار گرفت ولی خوردگی در آن ایجاد نشد.
او تصریح می‌کند: استانداردهای وزارت نفت با وجود کارشناسان خودشان و نه کارشناسان ما تست و تایید شد. یعنی گزارشات را ما انجام نمی‌دادیم که نتیجه را در اختیار آنان بگذاریم. به خاطر حساسیت بالای وزارت نفت روی این پروژه، تمام آزمایشات را خودشان انجام دادند، بعد از آن بود که به مرحله تولید رسید. ضمنا مشاوری خارجی هم داشتیم که روی تولید فولاد و ریخته‌گری لوله‌ها نظارت داشت.
عظیمیان همچنین عنوان می‌کند که تا یک ماه پیش در سمت ریاست فولاد مبارکه بوده ولی هیچ گزارشی درباره اشکال یا پارگی در لوله‌ها دریافت نکرده است. او می‌افزاید: اگر لوله دچار پارگی شده بود، قطعا به ما هم گزارش می‌شد.
روایت اداره محیط زیست؛ تخلیه ضایعات نفتی
اگر خبر نشتی نفت از لوله گوره به جاسک صحت داشته باشد، انتظار می‌رود دست کم اداره محیط زیست استان هرمزگان در این باره گزارشاتی دریافت کرده باشد.
در همین راستا اقتصادآنلاین صحت این خبر را از اسحق بازیار، معاون اداره محیط زیست استان هرمزگان پیگیری می‌کند. او می‌گوید: «کمی بیش از یک ماه پیش شرکتی ضایعات نفتی خود را در مسیر خط لوله تخلیه کرده بود، این مواد توانسته بود به زیر خط لوله راه یابد ولی نشتی از لوله نبود».
او ادامه می‌دهد: «به ما گزارش دادند که آلودگی ناشی از نشت نفت خط لوله گوره است. ما در محل حضور یافتیم، مسیولان خط لوله و نفت ستاره هم در محل حاضر شدند و پیگیری کردیم، اما دیدیم که انتشار از محل خط لوله نیست. این مسیله به سرعت رفع آلودگی شد».
بازیار همچنین تاکید می‌کند که این اولین و آخرین باری بوده که از خط لوله گوره به جاسک گزارش نشت نفت دریافت شده که البته آن هم مربوط به پارگی خود لوله نمی‌شد.
ماجرا چه بوده؟
«ساعت هشت و چهل دقیقه صبح روز دوشنبه ۲۵ مرداد ماه در محل ایستگاه حفاظت کاتدیک کیلومتر ۸۴۶ بودم که تلفنی از وقوع حادثه نفت‌ریزی در کیلومتر ۶۳۳ خط لوله مطلع شدم.
بلافاصله به سمت محل حرکت کردم و در ساعت ۱۰و ۵۰ دقیقه به محل رسیدم. در مشاهدات اولیه مواد سیاه رنگی که به نظر از سمت لوله به سطح زمین می‌آمد، مشاهده شد.
منشا اصلی موارد مورد نظر در فاصله حدودا ۶۰ متری نقطه اول و در بالادست لوله تخلیه شده بود. شواهد نشان می‌داد مواردی با خاصیت اسیدی بسیار بالا توسط یک یا چند تانکر در بالادست خط لوله تخلیه شده بود و با توجه به تراکم پایین خاک به لایه‌های زیرزمینی نفوذ کرده و در کف کانال خط لوله به مسیر خود ادامه داده و در پایین‌ترین نقطه جمع شده بود. بدین صورت در سطح زمین به صورت نشستی از خط لوله مشاهده شده بود».
روایتی که خواندید بخشی از نامه مدیر اجرایی گستره‌های۴ ، به مجری خط لوله است که به دست خبرنگار اقتصادآنلاین رسیده. نامه‌ای با عنوان« گزارش مربوط به ایجاد آلودگی زیست محیطی در کیلومتر ۶۳۱ خط لوله» که روایتی شبیه به آنچه معاون اداره محیط زیست گفته بود را گزارش می‌دهد. این نامه ۳۰ مردادماه ارسال شده است.
در بخشی از نامه هم آمده که طبق گفته مسیحی، مدیر کل محیط زیست استان مواردی مشابه این، طی چندین مرحله دیگر در نقاط مختلف استان مشاهده شده بوده! بنابراین برای شناسایی عاملین جرم، پرونده‌ای تشکیل شده و ماجرا در حال پیگیری است.
نتیجه آزمایشات چه بود؟
همچنین خبرنگار اقتصادآنلاین به برخی اطلاعات و حاصل آزمایشات آزمایشگاه شرکت نو اندیشان شیمی آزمون، دست یافته است.
براساس این داده‌ها، وقتی نمونه ارسالی مایع سیاه رنگ شبیه به نفت، که در اطراف لوله پخش بوده را برای آزمایش فرستادند، روشن شد که این مایع، ترکیبی از اسیدسولفوریک و ترکیبات آلی سیلیس‌دار است.
درواقع نتیجه آزمایشات می‌گفت که آنچه اطراف خط لوله مشاهده شده، لجنی اسیدی، حاصل از تصفیه روغن است نه نفت خام!
خرابکاری با اسیدسولفوریک!
یکی از عوامل پروژه خط لوله گوره به جاسک که نخواست نامی از او برده شود، اطلاعات و اسناد اقتصادآنلاین را تایید می‌کند و توضیح می‌دهد: متاسفانه در کیلومتر ۶۳۱ خط لوله تقریبا سه ماه پیش خرابکاری اتفاق افتاد. به ما اعلام کردند که خط لوله نشت کرده و در حال ایجاد آلودگی است، ما هم در محل حضور یافتیم ولی متوجه شدیم که این اقدام خرابکارانه بوده است. حدود ۳۰ هزار لیتر اسیدسولفوریک در بالادست خط ریخته شده که از زیر به خط لوله نفوذ کرده بود.
او ادامه می‌دهد: سازمان محیط زیست منطقه و سایر مقامات حضور یافتند و ما موضوع را به شورا و دادستان استان، استاندار، پدافند غیرعامل، بخش محیط زیست وزارت نفت اطلاع دادیم. به بازرسی کل کشور، نیروی انتظامی و کمیسیون اصل ۹۰ مجلس هم نامه زدیم و اطلاع دادیم که این اقدام خرابکارانه بوده است.
به گفته او قرار بوده دادستانی و نیروی انتظامی این موضوع را پیگیری کنند و به شورای امنیت ملی اطلاع بدهند اما مجری خط دیگر گزارش پیگیری در این باره دریافت نکرده است.
این عضو پروژه خط لوله گوره به جاسک در نهایت نیز تاکید می‌کند که مسیله ناشی از خرابکاری بوده و به هیچ وجه مشکلی در لوله‌ها وجود نداشته و ادعای کمیسیون مبنی بر این که خط لوله‌ها آسیب‌پذیر هستند را نمی‌پذیرد.
