افزایش بهره بین بانکی، دلیل قرمز شدن بورس / قیمت سهام، پایین‌ تر از ارزش واقعی آن است

اقتصادآنلاین - مهدی بیک؛ ۱۸مهرماه ۱۴۰۰ بود که اقتصاد آنلاین در گزارشی تحلیلی به نقل از دو نماینده عضو شورای عالی بورس، خبر از تصمیم نمایندگان برای به جریان انداختن تحقیق و تفحص از سازمان بورس و اوراق بهادار کشور داد. تحقیق و تفحصی که پس از سلسله سوءمدیریت ها و تخلفات بورسی، در دستور کار نمایندگان قرار گرفت تا از یک طرف مرهمی بر زخم میلیون سهامدار خرد که دارایی خود را به نفع اقتصاد کشور وارد میدان کرده بودند، گذاشته شود و از سوی دیگر نوری به ابعاد پنهان تخلفات گسترده در بازار سرمایه کشور تابانده شود.

اما هنوز ساعاتی از انتشار گزارش اقتصاد آنلاین نگذشته بود که دامنه وسیعی از تماس‌ها، فشارها، تهدیدها، رایزنی‌ها و... توسط روابط عمومی سازمان بورس و اوراق بهادار کشور به راه افتاده و تلاش می کردند خبر به جریان افتادن تحقیق و تفحص از خروجی اقتصادآنلاین پاک شود. مدیران روابط عمومی سازمان بورس با اشاره به اینکه درخواست تحقیق و تفحص نه مربوط به سازمان بورس، بلکه مرتبط با یکی از زیرمجموعه‌های شرکت بورس تهران است، تلاش می‌کردند تا روند عادی اطلاع رسانی در این زمینه را متوقف کنند. کار به جایی رسید که حتی با نمایندگان ناظر مجلس در شورای عالی بورس نیز تماس‌هایی گرفته شد تا کلیت گفت‌وگو این بار توسط نمایندگان مجلس تکذیب شود که البته نمایندگان با صراحت خبر منتشر شده در اقتصادآنلاین را تایید کردند.

با گذشت کمتر از یک ماه از آن تاریخ در ۱۱آبان ماه، اکثریت قاطع نمایندگان مجلس در صحن رای به آغاز تحقیق و تفحص از سازمان بورس و اوراق بهادار کشور دادند تا آغاز بررسی‌ها در زمینه یکی از تاریک‌ترین برهه‌های مدیریتی بازار سرمایه آغاز شود. باید دید در نهایت نتیجه این تحقیق و تفحص چه سرانجامی را به دنبال خواهد داشت و آیا مدیران ارشدی که سوءمدیریت ها و تخلفات گسترده ای را در این بازار مهم شکل داده بودند به سزای اعمال خود می رسند یا خیر؟

یک سازمان، با کوله باری از تخلف!

نماینده مردم تربت حیدریه در مجلس با اشاره به تصمیم نمایندگان برای آغاز تحقیق و تفحص از سازمان بورس و اوراق بهادار کشور گفت: رای نمایندگان به آغاز تحقیق و تفحص از سازمان بورس و اوراق بهادار بیشتر ناظر به عملکردی است که دولت قبل پیرامون بورس داشته است. در واقع عملکرد فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد، دهقان دهنوی رییس سازمان بورس، البته هیات مدیره بورس و سایر زیر مجموعه‌های مرتبط ذیل این تحقیق و تفحص قرار می گیرند. بر اساس گزارش کمیسیون اقتصادی مجلس، انتخاب رییس سامان بورس برخلاف اساسنامه سازمان و شرکت بورس بوده و روال قانونی خود را طی نکرده است. 

زنگنه یادآور شد: در کنار این گزارش، مواردی هم در خصوص عملکرد بورس در  صیانت از سرمایه های مردم مطرح شده است که بعضا مشکلات بازار سرمایه را برآمده از تصمیمات سازمان بورس می داند. تصمیماتی که طی ۱الی ۲سال گذشته دامنه وسیعی از سرمایه های خرد مردم را در مسیر اتلاف قرار داد. سوءمدیریت ها و کاستی هایی که باعث شد تا بخش وسیعی از سرمایه های عمومی مردم از میان بروند و ۷۰ میلیارد دلار ضرر به سرمایه های عمومی مردم وارد شود.

رییس کمیته اصلاح ساختار بودجه مجلس در تشریح چرایی بروز یک چنین مشکلاتی گفت: هرچند شاید بتوان بخشی از این مشکلات را ناشی از فضای حاکم بر اقتصاد کلان کشور ارزیابی کرد، اما بخش قابل توجهی از مشکلات مردم در بازار سرمایه بدون تردید  به دلیل سوءمدیریت های رخ داده در بورس است. بی تدبیری هایی که وزیر اقتصاد سابق به طور مستقیم در آن دخیل بوده و همراه با مدیران متخلف باید پاسخگوی آن باشد. به همین دلیل کمیسیون اقتصادی پیشنهاد تحقیق و تفحص را مطرح کرد که این پیشنها با رای بالای نمایندگان در صحن تصویب شد.

این نماینده در پاسخ به پرسش اقتصادآنلاین مبنی بر اینکه به نظر می‌رسد نحوه برنامه‌ریزی هیات مدیره سازمان بورس بعد از بروز تخلفات گوناگون به گونه‌ای است که معمولا یک قربانی را انتخاب می‌کنند تا خود را از گزند آسیب‌ها رهایی پیدا کنند. آیا دامنه بررسی‌های کمیسته تحقیق و تفحص شامل هیات مدیره بورس نیز می شود، گفت: از نظر مجلس، عالی‌ترین مقامات در هر سازمان و دستگاهی، باید پاسخگوی عملکردها باشند. اتفاقا در این تحقیق و تفحص نیز انگشت اتهام به سمت هیات مدیره بورس و همچنین وزیر اقتصاد دولت قبل است که بر خلاف رویه قانونی یک فرد غیر موجه را (دهقان دهنوی) به عنوان رییس سازمان بورس انتخاب کرده اند.

زنگنه با اشاره به اینکه هر ۲عضو ناظر مجلس در شورای عالی بورس در جلسه انتخاب دهقان دهنوی با صراحت از غیر قانونی بودن این گزینش سخن گفته بودند که به آن بی اعتنایی شد، گفت: اگر هیات مدیره بورس، نتواند اثبات کند که در این تخلفات تقصیری متوجهش نبوده، یا اطلاعی نداشته یا رییس سازمان بر خلاف رویه های قانونی اقدامی را انجام داده و... مورد بازخواست قانونی و قضایی قرار خواهد گرفت. پرسش شما پرسش درستی است، با توجه به اینکه هیات مدیره به طور مستقیم در تصمیم سازی های نقش داشته است، روند تحقیق و تفحص ها به طور مستقیم عملکرد آنان را مورد پیگرد قرار می دهد.

چرا شاخص بورس قرمز پوش می شود؟

نماینده تربت حیدریه در پاسخ به پرسش دیگری در این خصوص که چرا شاخص بورس، اخیرا طی روزهای متمادی قرمز پوش می شود؟گفت: در شرایط فعلی اقتصاد کشور، مجلس انتظار داشت که دولت و وزارت اقتصاد، بازار سرمایه را در اولویت بیشتری قرار می دادند تا مشکلات این بازار کاهش پیدا می کرد. این انتظار هم در آحاد جامعه وجود دارد و هم نمایندگان در این زمینه مطالبات جدی از دولت دارند. به همین جهت است که هفته آینده وزیر اقتصاد برای نخستین بار راهی مجلس شود تا نسبت به وضعیت بورس پاسخگو باشد.

زنگنه ادامه داد: معتقدم ضروری است برخی قوانین بورس در جهت افزایش شفافیت و جلوگیری از دخالت های غیر طبیعی در بازار اصلاح شوند. بسیاری از مشکلات در سالهای گذشته،برآمده از عملکردهای ناصوابی است که در بورس رخ می دادند و البته برای آن توجیهات قانونی وجود دارد. یعنی خطاهایی در بورس شکل می گیرند که در قانون یا ضمانت های اجرایی برای آنها در نظر گرفته نشده و یا اینکه نظارت و تنبیه خاصی برای آنها لحاظ نشده بود.

او افزود: از سوی دیگر دولت باید یک نگاه فرابخشی به بورس یا اساسا کل اقتصاد کشور داشته باشد. به یک معنا دولت باید یک نگاه جامع و بی طرفانه به همه بازیکنان و مولفه های اقتصاد کلان کشور داشته باشد. نباید فراموش کرد که عوامل بروز مشکلات در دوره های مختلف با هم متفاوتند. نمی توان نسخه ای که برای مشکلات سال گذشته پیچیده شده را برای مشکلات امروز بورس لحاظ کرد. 

عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس گفت: همانطور که بسیاری از کارشناسان سال قبل هشدار می دادند، بخشی از مشکلات در بورس به جهت، حبابی شدن بیش از حد برخی سهام ها و تشویق های دامنه دار برای ورود به بازار بورس صورت می گرفت، ایجاد شدند. ضمن اینکه دولت مدیریت مطلوبی در خصوص نوسانات نزولی یا صعودی سهام ها نداشت و ناهماهنگی های وزارت خانه های اقتصاد، صمت و نفت مزید بر علت شد تا بازار دچار تکانه های نوسانی شود.

این نماینده اظهار داشت: اما امروز با قاطعیت می‌توان گفت قیمت سهام اغلب پایین‌تر از قیمت واقعی سهام موجود در کارخانجات و شرکت ها است. اینکه، شاخص های بورس همچنان در برخی برهه ها قرمز پوش می شود، دلایلی دارد که ممکن است، با نزول بازار در سال قبل تفاوت داشته باشد. معتقدم دولت در مواجهه با مشکلات بازار بورس باید رویکردهای کارشناسی پویا و به روزی داشته باشد و مدام از رویکردهای کارشناسی برای درک وضعیت بورس بهره بگیرد.

نماینده تربت حیدریه گفت: فکر می کنم یکی از دلایل کاهش اقبال عمومی به بورس، جذابیت های بازارهای موازی است که در کنار بازار سرمایه برای جذب سرمایه های عمومی ایجاد شده است. البته برخی اقدامات اشتباه دولت در ایجاد این بازارهای جذاب موازی، بی تاثیر نبوده است. یکی از این موارد، بالا رفتن اخیر نرخ سود بین بانکی در کشور است که باعث شده بسیاری از بانک ها به عنوان یکی از بازیگران اصلی بازار سرمایه به دلیل سود تضمین شده در بازار بین بانکی، فعالیت در بورس را به عنوان بازاری پر ریسک رها کرده و سرمایه های خود را از بورس به سمت بازار بانکی هدایت کنند.

زنگنه در پایان خاطرنشان کرد:خوشبختانه رویکرد تیم اقتصادی دولت جدید، نشان می دهد که دولت به دنبال شفاف سازی است و اقدامات وزارت اقتصاد در انتشار صورت های مالی بانک ها نشان داد که دولت به دنبال شفاف سازی ، مقابله با رانت های اطلاعاتی، مبارزه با فساد و...است. در گدشته برخی افراد که به اطلاعات دسترسی داشتند در ساعات پایانی هفته اقدامات و بخشنامه های صادر می کردند که امکان پیش بینی و کسب سود را برای برخی طیف هاذی خاص فراهم می کرد.