سیمان در راه بازار گواهی سپرده بورس کالا
توسعه و تعمیق بازار سپرده کالایی بهترین مسیری است که تنها بازار رسمی کالایی کشور، یعنی بورس کالا، از طریق آن می‌تواند پتانسیل‌‌‌های بالقوه خود را به نحو احسن محقق کند؛ چرا که گواهی سپرده، مادر ابزارهای مالی به شمار می‌رود که با وجود کالا در انبار، امکان تعریف ابزارهای مالی جدید روی آن وجود دارد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از دنیای اقتصاد، در تازه‌‌‌ترین خبرهای منتشرشده از بورس کالا، سیمان که چند ماه است به بازار فیزیکی بورس‌کالا راه یافته و موفقیت بسیاری را به ثبت رسانده، قرار است از روز یکشنبه در بازار گواهی سپرده بورس‌کالا نیز معامله شود؛ آن هم با پیش‌شرط معاملات ناپیوسته که امکان دادوستد سیمان به صورت یک‌بار در هفته (روزهای یکشنبه) برای معامله‌‌‌گران فراهم شود.
پس از مدت‌‌‌ها هنوز هم مشکل مالیات ارزش‌افزوده چنین محصولاتی برای ورود به بازار ابزارهای مالی-کالایی کشور با محوریت معاملات ثانویه رفع نشده است؛ این موضوع از جمله موانعی است که این رویکرد را محدود و استفاده حداکثری از قابلیت‌‌‌های اوراق سپرده کالایی را تضعیف می‌کند. با این حال می‌توان این گام را پیش‌زمینه‌‌‌ای برای ورود سایر کالاها به بازار گواهی سپرده دانست تا انگیزه کافی در نهادهای متولی برای حل این مساله دیرینه شکل بگیرد.
سیمان پس از بازار فیزیکی، امکان معامله در بازار گواهی سپرده کالایی را خواهد داشت؛ این امر، نویدبخش هموار شدن مسیر، جهت تعریف سایر ابزارهای مالی برای این محصول است.
به عبارت دقیق‌‌‌تر، قراردادهای مشتقه و راه‌‌‌اندازی صندوق‌های کالایی از مواردی هستند که می‌توانند بر مبنای بازار گواهی سپرده تعریف شوند. تکمیل زنجیره ابزارهای مالی-کالایی برای سیمان و سایر کالاهایی که تاکنون به بازار فیزیکی بورس کالا راه یافته‌‌‌اند، پتانسیل مدیریت ریسک قیمتی را برای متولیان این بازارها فراهم می‌کنند و با وجود پذیرش محصولات گوناگون در انبارهای بورسی، تامین عرضه مستمر و کافی برای مواد اولیه تقویت خواهد شد. با توجه به توانمندی‌‌‌های بورس‌کالا و موجود بودن زیرساخت‌‌‌های لازم برای راه‌‌‌اندازی و توسعه بیشتر ابزارهای قابل معامله در بازارهای مالی و مشتقه بورس‌کالا، می‌توان امیدوار بود که فعالیت‌‌‌های تجاری و تولیدی داخلی با کاهش ریسک ناشی از نوسان قیمت همراه شود.
برای بررسی بیشتر ابزارهای مالی به گفت‌وگو با دکتر جواد فلاح، مدیر توسعه بازار فیزیکی بورس کالای ایران پرداخته شده است. در ادامه، متن این گفت‌وگو را می‌‌‌خوانید.
فرش قرمز بازار گواهی سپرده برای سیمان
مدیر توسعه بازار فیزیکی بورس کالای ایران به توضیح کلیت بازار گواهی سپرده پرداخت و اظهار کرد: گواهی سپرده کالایی، ورقه بهاداری است که کالا را به دارایی قابل معامله در بازار سرمایه تبدیل می‌کند و به‌واسطه شرکت سپرده‌‌‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه به پشتوانه قبض انبار صادره توسط انبارهای مورد تایید بورس‌کالا صادر می‌شود. این اوراق به صورت پیوسته و با کشف نرخ مستمر در بازار معامله می‌‌‌شوند. از قابلیت‌‌‌های گواهی سپرده کالایی امکان توثیق نزد شبکه بانکی برای اخذ تسهیلات است.
فلاح گفت: سیمان به عنوان یک محصول جدید چند ماه است که در بازار فیزیکی بورس‌کالا معامله می‌شود. یکی از مهم‌ترین مباحثی که در بازار فیزیکی سیمان با آن مواجه‌ایم، دسترسی مشتریان خرد به معاملات این بازار است. همچنین خرید از این بازار با کد خاص بازار فیزیکی در بورس کالا امکان‌‌‌پذیر است. سفارش‌‌‌های مشتریان در بازار فیزیکی بورس‌کالا از طریق کارگزاری در حراج‌‌‌ها ثبت می‌شود. بنابراین ممکن است افرادی که خواهان انجام معامله یکباره محصول موردنیاز خود هستند، رغبت چندانی برای ورود به این بستر معاملاتی نداشته باشند.
با توجه به اینکه معاملات گواهی سپرده کالایی بر اساس کد سهامداری انجام می‌شود، افراد را قادر می‌‌‌سازد از طریق درگاه اینترنتی کارگزاری‌‌‌ها اقدام به ثبت‌سفارش خود به صورت آنلاین کنند؛ از این رو معاملات گواهی سپرده سیمان در بورس کالا راه‌‌‌اندازی شد تا این افراد بتوانند از این بستر، محصول سیمان موردنیاز خود را بخرند و سایر معامله‌‌‌گرانی که نیازمند خرید بیش از ۱۰۰تن سیمان هستند، همچنان از بستر تالار فیزیکی بورس کالا اقدام به ثبت‌سفارش کنند.
وی افزود: تاکنون بیش از ۱۰شرکت سیمانی، فرآیند پذیرش محصول خود را در بازار گواهی سپرده کالایی طی کرده‌‌‌اند. خرید سیمان در بازار گواهی سپرده به گونه‌‌‌ای است که خریدار مبلغ سفارش خود را همراه با مالیات ارزش‌افزوده و کارمزد معاملات به حساب خود واریز می‌کند، سپس ثبت‌سفارش خود را به صورت آنلاین یا آفلاین انجام می‌دهد.
اگر در زمان حراج، سفارش خرید با موفقیت ثبت شد، باید سیمان خود را تحویل بگیرد. سیمانی که در بازار گواهی سپرده بورس‌کالا معامله خواهد شد، سیمان تیپ۲ است که به صورت کیسه عرضه خواهد شد. در این روش معاملات گواهی سپرده کالایی سیمان حراج پیوسته نخواهد داشت و یک‌بار در هفته (روزهای یکشنبه) از ساعت ۱۲:۴۵ پیش‌‌‌گشایش می‌شود و راس ساعت ۱۳:۳۰ به صورت حراج تک‌قیمتی انجام خواهد شد.
افرادی که از این بستر اقدام به خرید سیمان کرده‌‌‌اند، حتما باید نسبت به تحویل این محصول اقدام کنند. هفته‌‌‌ای که معاملات انجام می‌شود و هفته بعد از آن، زمان لازم برای تحویل محصول سیمان خریداری‌شده از طریق بازار گواهی سپرده است. اگر خریدار، محصول خود را تحویل نگیرد، فروشنده می‌تواند به‌ازای هر روز تاخیر، نیم‌درصد از بهای سیمان را به‌عنوان هزینه انبارداری دریافت کند. قیمت در این بازار، تابع قیمت‌های کشف‌شده هر عرضه‌کننده در بازار فیزیکی بورس‌کالاست.
بورس کالا بستری برای نرخ‌‌‌گذاری زعفران در عرصه جهانی
فلاح اظهار کرد: با توجه به اینکه کشور ما سهم عمده تولید جهانی زعفران را دارد و بزرگ‌ترین صادرکننده این محصول در دنیا به شمار می‌رود، این پتانسیل وجود دارد که به مرجع قیمت جهانی زعفران از مسیر معاملات بورس‌کالا تبدیل شویم؛ همان‌طور که نرخ‌های کشف‌شده کالاها در سایر بورس‌‌‌های کالایی ازجمله فلزات غیرآهنی در بورس فلزات لندن، نفت‌خام در بورس نیویورک و روغن پالم در بورس مالزی، مرجع قیمتی به شمار می‌‌‌روند.
تعیین نرخ کشف‌شده زعفران در بورس‌کالا به‌عنوان مرجع قیمت‌گذاری جهانی به توسعه بازار صادراتی این محصول ارزشمند در کشور کمک می‌کند. در سال‌جاری، زعفرانی که کشاورزان تولید می‌کنند، همچون سال‌های قبل در انبارهای خراسان‌رضوی و خراسان‌جنوبی پذیرش خواهد شد. البته امسال انبار جدیدی در شهر قائن (خراسان‌جنوبی) نیز پذیرش شده است و این انبار در کنار انبارهای موجود، اقدام به پذیرش محصول می‌کند. همچنین در استان خراسان‌شمالی تقاضای جدیدی برای پذیرش انبار ارائه شده که بورس‌کالا در حال بررسی درخواست است.
زعفران یکی از محصولاتی است که تقریبا از طریق عموم ابزارهای مالی-کالایی و روش‌های معاملاتی که در بورس کالا رواج دارد، قابل معامله است و این انتظار وجود دارد که در آینده‌‌‌ای نزدیک امکان معاملات این محصول با اوراق سلف استاندارد موازی نیز فراهم شود. در حال حاضر در بازار فیزیکی بورس کالا، بازار آتی، اختیار معامله و صندوق‌های کالایی، بستر دادوستد محصول زعفران را راه‌‌‌اندازی کرده‌‌‌ایم.
از نظر ارزش معاملات، بعد از سکه بهار آزادی، بالاترین ارزش در معاملات گواهی سپرده کالایی به محصول زعفران اختصاص یافته و در معاملات آتی نیز نسبت به سایر دارایی‌‌‌هایی که روی آنها قرارداد آتی تعریف شده، بیشترین ارزش معاملات را به خود اختصاص داده است و بازار پررونق و با نقدشوندگی بالایی در بورس‌کالای ایران دارد.
