ماجرای فرش‌های ماشینی با طرح دستباف / چرا خریداران ایرانی از فرش دستباف دور شدند؟
تولید فرش دستباف در کشور اگرچه طی ماه‌های گذشته به دلیل مسائل ناشی از شیوع ویروس کرونا و کندی صادرات به خاطر مسائل فنی مرتبط با بازگشت ارز صادراتی کندتر از گذشته شده است، اما فروشندگان می‌گویند به اندازه کافی برای پاسخگویی به نیاز مشتریان، فرش در انبارهای خود دارند، بنابراین طرف عرضه دچار مشکل نیست و بخش تقاضا با مشکل مواجه است.
اقتصاد آنلاین- محبوبه فکوری؛ بازار فرش دستباف هم نظیر سایر بازارهای کالایی از رونق برخوردار نیست؛ اما شاید کمی هم متفاوت از سایر بازارهای دیگر کالایی همچون لوازم خانگی و مبلمان و کالاهایی از این دست باشد؛ چراکه مردم تمرکز اصلی خود را بر روی بازارهایی گذاشته‌اند که در تفکر خودشان، از جنس کالاهای نقدشونده هستند و اگر هم قرار است که پس‌اندازهای خود را تبدیل به کالای سرمایه‌ای نمایند، به طور قطع به دلیل عدم شناختی که دارند، به سمت خرید فرش دستباف نمی‌آیند.
بسیاری از فروشندگان فرش دستباف می‌گویند که این کالا، علاوه بر اینکه یک کالای مصرفی برای خانوارهای ایرانی به شمار می‌رود، می‌تواند در عین حال، به عنوان یک کالای سرمایه‌ای هم مورد توجه قرار گیرد؛ چراکه هر چقدر که فرش ایرانی به اصطلاح فرش فروشان، پا بخورد، از ارزش بیشتری برخوردار خواهد بود و می‌تواند برای فروشنده آن، درآمد بیشتری را به ارمغان بیاورد.
اما واقعیت آن است که شناخت مردم ایران نسبت به فرش دستباف ایرانی به عنوان یک کالای نقدشونده بسیار پایین است و اقبالی هم نسبت به خرید آن با پس‌انداز خود نشان نمی‌دهند؛ در حالیکه در همین شرایط بد اقتصادی، دارندگان فرش دستباف به نسبت سال‌های گذشته می‌توانند فرش خود را علاوه بر اینکه مورد استفاده قرار دادهاند، به قیمت بالاتری نسبت به روز خرید خود بفروشند.
صحبت با فرش فروشان این را به خوبی نشان می‌دهد که اطلاع‌رسانی و تبلیغات زیادی نسبت به فروش فرش دستباف ایرانی، مزایای آن و قدرت نقدشوندگی‌اش صورت نگرفته و این خلاءای است که بسیاری از تاجران قدیمی و کهنه‌کار فرش دستباف از آن یاد می‌کنند.
حالا ورود فرش‌های دستباف به ویترین برخی از فروشگاههایی که این روزها به مراکز عمده فروش فرش دستباف ایرانی تبدیل شده‌اند به خوبی نشان می‌دهد که اگر فروشندگان در این مراکز، همان توانی را که برای فروش و تبلیغات فرش ماشینی ایرانی و اقناع مشتریان به خرج می‌دهند برای فرش دستباف هم انجام دهند، به طور قطع تعداد فروشندگان فرش دستباف ایران بسیار بیشتر از قبل با این فرش‌های نفیس و ارزشمند خو می‌گیرند.
گشت و گذاری در برخی از مراکزی که در کنار فرش ماشینی اقدام به فروش فرش دستباف هم می‌کنند؛ نشان می‌دهد که اگر فروشندگان دل به کار فروش فرش دستباف بدهند، به طور قطع خریداران ایرانی اقبال بیشتری نشان می‌دهند؛ این در حالی است که صحبت با خریداران فرش که عمدتا زوج‌های جوان یا خانواده‌هایی هستند که دوباره به فکر تغییر دکوراسیون منزل خود افتاده‌اند نشان می‌دهد که آنها اطلاع دقیقی از قیمت‌های فرش دستباف ندارند و انواع آن را هم کمتر میشناسند.
در واقع، آنچه که در ذهن خریداران فرش دستباف ایرانی نقش بسته، فرش‌های گران قیمت تبریز چله ابریشم است که قیمت‌های بسیار بالایی دارند؛ در حالیکه هستند فرش‌های دستبافی که در مناطق مختلف کشور تولید می‌شوند و اگرچه در بافت آنها ابریشم به کار برده نشده است، اما آنقدر طرح و نقش و بافت جذابی دارند که به راحتی می‌توانند مشتریان را جذب کنند؛ ضمن اینکه قیمت به مراتب کمتری هم نسبت به فرش‌های اعلابافت تبریز دارند.
نکته حائز اهمیت آن است که بسیاری از نسل‌های جدید، علاقمند به خرید فرش دستباف هستند؛ اما در نگاه آنها، فرش‌های دستباف گران است و قدرت خرید ندارند و از سوی دیگر، طرح و نقش فرش‌های ماشینی شاید به دکوراسیون خانه‌های آنها سازگاری بیشتری داشته باشد.
البته باید به این موضوع هم توجه داشت که فرش‌های دستباف ایرانی طیف متنوعی از طرح‌ها، رنگها و قیمت‌های مختلف را در برمی‌گیرد که قیمت آن ممکن است از متری 2 میلیون تومان تا بالای 20 میلیون تومان هم برسد، اما در میان آنها، به طور قطع هستند فرش‌های دستبافی که به لحاظ قیمتی قدرت رقابت با فرش‌های ماشینی ایرانی را هم دارند؛ فقط باید کمی بیشتر بر روی طرح و نقش و رنگ آنها کار شود.
گشت و گذاری در مراکز فروش فرش دستباف، حرکت برخی تولیدکنندگان فرش‌های ماشینی به سمت تولید فرش‌های ماشینی دستبافت گونه را نشان می‌دهد که این خود می‌تواند ضربه مهلکی بر بدنه فرش دستباف ایرانی باشد؛ چراکه به هر حال، این فرش‌ها با توجه به نقش و نگار و نوع بافت ریزی که دارند، خیلی تفاوتی به لحاظ ظاهری با فرش دستباف ایرانی ندارند؛ اما الیاف به کار رفته شده در آنها، الیاف مصنوعی است که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان ممکن است برای سلامتی افراد هم ضرر داشته باشد؛ اگرچه تولیدکنندگان این موضوع را رد می‌کنند و معتقدند که فرش دستباف ایرانی با طبیعت بدن انسان سازگاری بیشتری دارد، اما این به آن معنا نیست که تولید فرش ماشینی و مواد اولیه به کار رفته شده در آن، سلامتی انسان را تهدید کند.
نکته دیگری که در میان خریداران فرش دستباف ایرانی به چشم می‌خورد، لذتی است که از تماشای فرش دستباف ایرانی می‌برند و معتقدند که اگر دولت بتواند زمینه را برای کاهش قیمت تمام شده فرش دستباف فراهم نماید، به طور قطع خرید فرش دستباف برای آنها از جذابیتی به مراتب بیشتر نسبت به تولیدات ماشینی برخوردار است؛ اما نکته نگران‌کننده از دیدگاه بسیاری از خریداران ایرانی، تصورشان از قیمت بالای فرش دستباف است که اگر دولت بتواند زمینه را برای تامین مواد اولیه ارزانتر برای تولیدکنندگان فراهم کرده و از بافندگان فرش حمایت بیشتری را به عمل آورد، آنگاه تولید فرش قیمت تمام شده مناسب‌تری خواهد داشت.
البته برخی از سایت‌های عرضه کننده فرش دستباف قیمت‌های چندده میلیونی برای فرش دستباف ارایه می‌دهند که از نگاه بسیاری از علاقمندان به خرید فرش دستباف ایرانی، قیمت‌هایی بسیار بالا و خارج از قدرت خرید آنها است.
گزارش‌های میدانی خبرنگار اقتصاد آنلاین نشان می‌دهد که قیمت هر قطعه فرش دستباف ایرانی شش متری با طرح هندسی و زمینه قرمز 55 میلیون و 500 هزار تومان، فرش تمام ابریشم شش متری تبریز 495 میلیون تومان، فرش یک ذرع و نیم طرح ترنج 8 میلیون و 490 هزار تومان، یک جفت فرش دستباف شش متری طرح ماهی ترنج 72 میلیون تومان، فرش دستباف ذرع و نیم نفیس طرح علیا 22 میلیون و 700 هزار تومان، فرش دستباف ذرع و نیم مدل سالاری 140 میلیون تومان، یک جفت فرش دستباف شش و نیم متری اصفهان 340 میلیون تومان، فرش 12 متری قشقایی 14 میلیون و 32 هزار تومان، فرش شش متری نفیس تبریز 28 میلیون و 900 هزار تومان، فرش دستباف دومتری طرح خشتی 18 میلیون تومان و فرش دسبتاف یک متری طرح شکارگاهی 6 میلیون و 500 هزار تومان است.
در این میان قیمت فرش دستباف یک و نیم متری هریس 10 میلیون و 500 هزار تومان، فرش دستباف نه متری نایین 39 میلیون و 500 هزار تومان، فرش دستباف شش متری علیا 19 میلیون و 900 هزار تومان و فرش دستباف شش و نیم متری گرد 329 میلیون تومان است.
به هر حال طیف متنوعی از فرش‌های دستباف در فروشگاههای ایرانی عرضه می‌شود؛ اما عموما فرشی که به قدرت خرید مردم سازگاری بیشتری داشته باشد، اغلب فرش‌های کرک و پشم بافته برخی مناطقی غیر از تبریز و قم و کاشان است؛ ضمن اینکه فرش های قشقایی و روستایی بافت نیز طرفداران خود را دارند که از قیمتی عموما پایین تر برخوردار هستند.
به هر حال دو راهی جذابیت و قیمت فرش دستباف ایرانی برای بسیاری از مشتریان و خریداران این روزها وجود دارد و به نظر می‌رسد که باید برای رونق بازارهای داخلی فرش دستباف و ارتقای سطح قدرت خرید مردم و علاقمندان به فرش های دستباف ایرانی فکری کرد.
