دو هشدار درباره بودجه سال۱۴۰۱
تحلیلگران اقتصادی معتقدند اقتصاد کشور به اندازه کل بودجه در حال پرداخت یارانه پنهان و آشکار است، بنابراین اگر تنها ۲۵ درصد از همین یارانه‌های پنهان اصلاح شود، کسری بودجه برطرف خواهد شد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از خبرآنلاین، بودجه ۱۴۰۱ بدون کسری بسته می‌شود؛ این تازه‌ترین وعده رییس سازمان برنامه و بودجه است. آن هم در شرایطی که اقتصاد کشور از ناپایداری منابع درآمدی از جمله منابع حاصل از فروش نفت، اموال غیرمنقول و اوراق بدهی رنج می‌برد. اما مسعود میرکاظمی گفته است تلاش خواهیم کرد با همکاری مجلس، بودجه سال ۱۴۰۱ بدون کسری تدوین شود و نیازی به استقراض و خلق پول نباشد.
کسری بودجه تامین نشده ناشی از عدم تامین منابع پیش‌بینی شده برای پوشش مصارف است. ناتوانی دولت در دریافت مالیات، فروش کالاها و خدمات، صادرات نفت و میعانات گازی، فروش اموال منقول و غیرمنقول، و فروش اوراق باعث عدم تحقق منابع بودجه می‌شود. اما اصلی‌ترین عامل کسری بودجه ایران، مشکل در فروش نفت به دلیل تحریم‌های شدید بین‌المللی است که درآمدهای نفتی‌ای که در گذشته به جیب دولت سرازیر می‌شد را متوقف کرده است.
بودجه ۱۴۰۰ چقدر کسری دارد؟
بودجه سال ۱۴۰۱، اولین بودجه دولت سیزدهم خواهد بود؛ اگرچه دولت سیزدهم مجری سه چهارم بودجه ۱۴۰۰ نیز خواهد بود؛ بودجه‌ای که برآوردهای کارشناسی نشان می‌دهد کسری غیرقابل تامین تا انتهای سال ۱۴۰۰ ناشی از عدم تحقق منابع حدود ۳۰۰ هزار میلیارد تومان خواهد بود که برای رفع آن نیاز به کاهش مخارج یا استفاده از منابع جدید است.
این در شرایطی است که منابع و مصارف عمومی دولت در قانون بودجه ۱۴۰۰ حدود ۲ میلیون و ۸۸۲ هزار میلیارد تومان در تعیین شده است.
مصری، نایب رییس مجلس شورای اسلامی در تازه‌ترین اظهارنظر، به عدد عجیبی درباره کسری بودجه امسال اشاره کرده و گفته است: در بودجه ۱۴۰۰، ۴۵۵ هزار میلیارد تومان در آمد از منابع مالیاتی و سود شرکت‌ها را داریم و مقابل ۹۱۹ هزار میلیارد تومان هزینه‌های اجتناب ناپذیر داریم.
مرکز پژوهش‌های مجلس نیز در گزارشی تازه از عملکرد منابع و مصارف بودجه، تاکید کرده در صورت تداوم روند فعلی و عدم اجرای اصلاحات اساسی، پیش‌بینی می‌شود ۶۷ درصد از منابع بودجه تا انتهای سال ۱۴۰۰ محقق شود. در این صورت و با فرض تحقق ۱۰۰ درصدی مصارف، بودجه سال ۱۴۰۰ حدود ۳۰۷ هزار میلیارد تومان کسری غیرقابل تامین خواهد داشت. به عبارت دیگر، برای تامین مخارج بودجه تا انتهای سال به ۳۰۷ هزار میلیارد تومان افزایش منابع یا کاهش مخارج نیاز است؛ در غیر این صورت تامین این منابع از محل پایه پولی و ایجاد تورم محتمل است.
البته براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، برای محاسبه کسری بودجه ساختاری سال ۱۴۰۰ لازم است تا رقم اوراق بدهی و استقراض از صندوق توسعه ملی به کسری غیرقابل تتمین اضافه شود؛ به این ترتیب این عدد در حدود ۴۷۰ هزار میلیارد تومان می‌شود.
دو هشدار درباره بودجه ۱۴۰۱
در چنین شرایطی، دولت در حال تدوین لایحه بودجه ۱۴۰۱ است؛ بودجه‌ای که به گفته رییس سازمان بدون برنامه و بودجه، تلاش خواهد شد بدون کسری تنظیم شود. اما رییس اتاق بازرگانی تهران به تازگی، به چند نکته درباره لایحه بودجه سال آینده اشاره کرده و هشدارهایی به دولت داده است. مسعود خوانساری در جلسه اخیر هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران گفته است؛ در بخشنامه ابلاغی رییس‌جمهور برای بودجه ۱۴۰۱، دو فراز بسیار مهم وجود دارد که امیدوارم عملیاتی شود که در یکی از این دو فراز آمده است که سازمان برنامه و بودجه موظف است، لایحه بودجه سال آینده را به نحوی تنظیم و به دولت ارائه کنند که بودجه سال آینده با کسری مواجه نباشد و از این طریق موجب افزایش پایه پولی و تورم نشود.
به گفته وی، دو ابزار برای تحقق این هدف تسهیل و توسعه و استفاده از عملیات بازار باز برای جلوگیری از افزایش پایه پولی و همچنین کاهش مداخلات دولت در اقتصاد و قیمت‌گذاری با هدف ایجاد ثبات اقتصادی در سطح خرد و بازارها عنوان شده است.
خوانساری با بیان اینکه در فراز دوم این بخشنامه در مورد عدم دخالت دولت قیمت‌گذاری مطالبی ذکر شده است، تصریح کرده؛ این فراز بسیار مهم است و امیدواریم که به طور کلی سرلوحه کار دولت قرار بگیرد، زیرا همه می‌دانیم که سرکوب قیمت باعث کاهش عرضه، کاهش تولید می‌شود.
در این میان، تحلیلگران معتقدند که یک راهکار مهم پیشگیری از کسری بودجه سال آینده، این است که ما به اندازه کل بودجه کشور در حال پرداخت یارانه پنهان و آشکار هستیم، بنابراین اگر تنها ۲۵ درصد از همین یارانه‌های پنهان را اصلاح کنیم، این کسری بودجه برطرف می‌شود.
بودجه ۱۴۰۱ بدون کسری خواهد بود؟
اما علی شریعتی، عضو اتاق بازرگانی ایران درباره کسری شدید بودجه سال آینده گفته است؛ همه به وضعیت اقتصادی کشور اشراف دارند؛ آن هم در شرایطی که وضعیت آینده درآمدهای کشور و میزان تحقق آن در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
وی افزوده است؛ این در شرایطی است که در مقابل هزینه‌ها، سفرهای استانی و بودجه مراکز و نهادهایی که به مجلس رفته و با آن کیفیت تصویب شد، قرار دارد.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران تصریح کرده؛ نوشتن بودجه روی کاغذ و بدون کسری می‌تواند یک نقطه ایده‌آل باشد، اما تنها حالتی که می‌تواند این قضیه را نقض کند، بحث علم بودجه‌نویسی نیست، بحث نهاده‌ها، مولفه‌ها و متغیرهای بودجه است که باید قابل تحقق و قابل دسترس باشد؛ در غیر این صورت بودجه را مثل سال‌های گذشته با کسری خیلی زیادی مواجه می‌کند.
شریعتی متذکر شده است؛ تنها حالتی که من برای بودجه متصور هستم که این اتفاق نیفتد، این است که تیم آقای میرکاظمی و دولت جدید اطلاعاتی در خصوص بحث‌های برجامی و رفع تحریم‌های ظالمانه و برقراری مجدد فروش نفت و یا آزاد شدن منابع در خارج از کشور دارند که مردم عادی شاید نمی‌دانند.
وی تاکید کرده است؛ گر چنین امری وجود داشته باشد، به طور قطع تغییر محسوسی را در بودجه شاهد خواهیم بود. در غیر این صورت حذف هزینه‌ها یا تحقق درآمدهای فعلی در شرایط کنونی اقتصادی به طور قطع در هاله‌ای از ابهام است.
