ایران کلید رهایی اروپا از معمای گازی روسیه

اروپا با یک معمای ژئوپلتیک روبرو است. این قاره تحت هدایت آلمان از یک سو انگشت اشاره را به سمت روسیه گرفته و اقدامات این کشور در اوکراین را محکوم و خواستار تحریم مسکو است و از سوی دیگر به دنبال دریافت بی‌وقفه گاز از روسیه است. این وابستگی به روسیه، اروپا را در مخمصه قرار داده است. به لحاظ منطقی روسیه چه‌ طور می‌تواند به چالش کشیده شود، در شرایطی که ولادیمیر پوتین رییس جمهور این کشور دست خود را روی شیر فلکه عرضه گاز طبیعی به سرتاسر اروپا گذاشته و آن را تحت کنترل دارد. یک روند حاکی از این است که آلمان پاسخ این سوال را دارد. برلین به سختی در تلاش است تا وابستگی خود به گاز طبیعی روسیه را متوقف کند. آلمان در جستجوی منابع‌ نفت و گاز دیگر تولیدکنندگان بزرگ نظیر ایران است. در سالهای اخیر به دلیل تحریمهایی که تعامل با ایران را غیرممکن کرده است، آلمان برای افزایش مناسبات اقتصادی با ایران بی میل بوده است. اما اکنون وضعیت اقتصادی ایران رو به بهبود است. ایران در ازای چند توافق کوچک، از آزادی اقتصادی عمده‌ای نظیر امکان فروش مقادیر بیشتر نفت نسبت به سالهای قبل برخوردار شده است. در شرایطی که برخی تحریمها مثل نبود سیستم بانکی بین المللی هنوز پابرجا هستند که تجارت با ایران را مشکل می‌کند، آلمان هنوز ایران را به عنوان "راهی برای خروج از معمای گازی روسیه" می‌بیند. روزنامه وال‌ استریت ژورنال اخیرا در مقاله‌ای به گسترش صنایع آلمان در ایران اشاره کرد. سرمایه‌گذاری آلمان در ایران در سال 2004 به پنج میلیارد و 900 میلیون دلار رسید، اما همزمان با اعمال تحریمهای جدید متوقف شد. سطح تجاری دو کشور سال گذشته دو میلیارد و 480 میلیون دلار بود. براساس برآوردهای اتاق بازرگانی و صنعت آلمان زمینه بسیاری برای رشد مناسبات تجاری دو کشور وجود دارد. اتاق بازرگانی آلمان پیش‌بینی کرده که اگر روند لغو تحریمهای ایران ادامه پیدا کند، سطح تجاری دو کشور فورا می‌تواند به 13 میلیارد و 400 میلیون دلار در سال برسد. اما اگر آلمان به دنبال یک جایگزین احتمالی برای روسیه با سطح تجاری 100 میلیارد دلار در سال است، باید تلاشهای خود را در خاورمیانه به شکل قابل توجهی افزایش دهد. در این مقاله به تمایل آلمان برای حضور در بازار ایران با 77 میلیون نفر جمعیت اشاره شده است، اما به یک نکته محوری اشاره نشده و آن این است که این کشور آن اندازه که علاقه‌مند به خرید از ایران است، به فروش علاقه‌ای نشان نمی‌دهد. ایران چهارمین ذخایر بزرگ اثبات شده نفت جهان(حدود 10 درصد) و همچنین 17 درصد ذخایر اثبات شده گاز(دومین ذخایر جهان) را در اختیار دارد. ایران بعلاوه سومین تولید‌کننده بزرگ گاز طبیعی خشک در جهان است. اگر هر کشور دیگری به جای آلمان، به دنبال خرید منابع انرژی باشد بی‌شک این ارقام توجه‌اش را جلب می‌کند. ذخایر وسیع نفت و گاز طبیعی ایران طی دهه‌ گذشته تقریبا دست نخورده باقی مانده زیرا تحریم‌ها خریداران احتمالی را دور نگه داشته است. در حال حاضر با کاهش محدودیت‌ها کشور‌های تشنه انرژی در حال نزدیک‌ شدن به ایران هستند. آلمان یکی از کشورهایی است که منتظر این احتمال بوده است. در حالیکه این کشور طی یک دهه گذشته روابط چندانی با ایران نداشته، اما مشخصا اجازه نداده که این روابط خشکیده شود. در حال حاضر بیش از 100 شرکت آلمانی در ایران شعبه دارند و 1000 شرکت نیز از طریق نمایندگان فروش خود در ایران فعالیت می‌کنند. حضور مداوم کمک کرده که این کشور با ایران در ارتباط باشد. در حالیکه کشور‌هایی نظیر آمریکا باید تلاش کنند تا بر دشمنی دیرینه که روابط تجاری دو طرف را از زمان انقلاب اسلامی ایران در سال 1979 متوقف کرده، غلبه کنند. از سوی دیگر ریشه رابطه آلمان با ایران به سال 1868 زمانیکه شرکت مهندسی زیمنس آلمان وارد ایران شد(زمانیکه انگلیس خطوط تلگراف لندن- هند را احداث می‌کرد) بازمی‌گردد. روابط تجاری آلمان با ایران ممکن است کم باشد، اما ارزش آن رو به افزایش است. در شرایطی که بسیاری از کشور‌ها تلاش می‌کنند در ایران جایگاه پیدا کنند، آلمان در حال حاضر این جایگاه را دارد. در حال حاضر تمام چیزی که آلمان نیاز دارد این است که تحریمها علیه ایران لغو شود و فروش نفت ایران به اروپا افزایش پیدا کند. در همین حال، اروپا باید ایران را تحت حمایت خود قرار دهد. صحبت درباره هدف دوم از عمل به آن آسانتر است. دیگر کشور‌ها نظیر روسیه به نفت ایران و دور نگه‌ داشتن آن از اروپا علاقه‌مند هستند. وقتی صحبت از مخمصه اروپا می‌شود، نمی‌توان کرملین را نایده گرفت. روسیه در حال حاضر از خطوط لوله حیاتی خود به سمت اروپا در راستای اهدافش بهره برداری کرده است. معطل نگه داشتن اروپا برای نفت موضعی است که ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه مایل نیست آن را رها کند. برای این منظور روسیه‌ بی‌شک تلاش خواهد کرد به جای اینکه شاهد افزایش صادرات نفت ایران به اروپا باشد، نفت ایران را به سمت شمال و شرق هدایت کند. روسیه و چین هر دو نسبت به خرید بخش عمده‌ای از صادرات نفت ایران تمایل نشان داده‌اند. روسیه برای تقویت مناسبات با ایران که در حال حاضر نیز عمیق هستند تلاش کرده است. به جز بخش تسلیحات و کمک، روسیه سابقه طولانی در زمینه تجارت با ایران دارد و به تضعیف تحریمهای بین‌المللی علیه ایران متهم شده است. این کشور اخیرا اقداماتی را برای نهایی کردن یک قرار‌داد گسترده تهاتر کالا و نفت با ایران اتخاذ کرده است. مسکو قصد دارد روزانه 500 هزار بشکه نفت ایران را خریداری کند که محدودیت صادراتی که در حال حاضر برای ایران وجود دارد را محو می‌کند. این قرار‌داد قدری عجیب به نظر می‌رسد. زیرا روسیه خود بزرگ‌ترین تولید‌کننده گاز طبیعی جهان است و چرا باید به نفت ایران احتیاج داشته باشد؟ اما این قرار‌داد از چندین جهت به نفع روسیه است. یکی از آنها این است که نفوذ بیشتری را روی مقصد صادرات نفت ایران برای مسکو ایجاد می‌کند. به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از ایسنا، اروپا نمی‌تواند اجازه دهد روسیه بیش از این روی واردات گاز این قاره نفوذ داشته باشد. اما در این شرایط آلمان بی‌شک مناسبات نزدیک بین ایران و روسیه در سال‌های اخیر را در نظر می‌گیرد. اگر اروپا گاز روسیه را رها و از ایران درخواست نفت و گاز کند و این درخواست بی‌پاسخ بماند، عواقب شدیدی می‌تواند داشته باشد. برای اجتناب از این شرایط، آلمان به شدت در حال تدارک یک طرح ثانویه برای دستیابی به منابع انرژی در خاورمیانه است.