هایپرپلازی خوش خیم پروستات چیست؟
برای دانستن درباره هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات (بزرگ‌شدن پروستات) این مقاله را دنبال کنید.
هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات (بزرگ‌شدن پروستات)
تشخیص:
پزشک با پرسیدن سؤالات دقیق در مورد علائم فرد و انجام معاینه فیزیکی شروع به تشخیص دادن می‌کند.
معاینات اولیه به‌احتمال زیاد شامل موارد زیر است:
• معاینه (مقعدی) رکتوم: پزشک برای بررسی بزرگی پروستات، یک انگشت را وارد راست‌روده می‌کند.
• آزمایش ادرار: تجزیه‌وتحلیل نمونه ادرار می‌تواند به رد تشخیص عفونت یا سایر شرایطی که می‌تواند علائم مشابهی را ایجاد کند کمک کند.
• آزمایش خون: نتایج می‌تواند مشکلات کلیوی را نشان دهد.
• آزمایش خون آنتی‌ژن اختصاصی پروستات (PSA) ماده‌ای است که در پروستات تولید می‌شود. هنگامی که پروستات بزرگ شده است، سطح PSA افزایش می‌یابد. بااین‌حال، افزایش سطح PSA همچنین می‌تواند به دلیل عمل‌های جراحی اخیر، عفونت یا سرطان پروستات باشد.
پس از آن، پزشک ممکن است آزمایشات اضافی را برای کمک به تأیید بزرگ‌شدن پروستات و رد سایر شرایط توصیه کند.
این آزمایشات عبارتند از:
• آزمایش جریان ادرار شما در ظرفی متصل به دستگاه که قدرت و میزان جریان ادرار را حین ادرار کردن اندازه‌گیری می‌کند، نتایج آزمایش به‌مرورزمان به بهبودی یا بدتر شدن وضعیت فرد کمک می‌کند.
• آزمایش حجم باقیمانده ادرار در مثانه. این آزمایش اندازه‌گیری می‌کند که آیا می‌توانید مثانه خود را به طور کامل خالی کنید یا خیر. این آزمایش را می‌توان با استفاده از سونوگرافی یا با قراردادن یک کاتتر در مثانه پس از ادرار کردن انجام داد تا میزان ادرار باقیمانده در مثانه اندازه‌گیری شود.
• دفترچه یادداشت ثبت دفع ادرار در ۲۴ ساعت: اگر بیش از یک‌سوم خروجی ادرار در شب دفع شود، ثبت دفعات و میزان ادرار ممکن است مفید باشد.
اگر وضعیت شما پیچیده‌تر است، پزشک ممکن است موارد زیر را تجویز کند:
• سونوگرافی ترانس رکتال. یک پروب سونوگرافی برای اندازه‌گیری و ارزیابی پروستات به داخل راست‌روده وارد می‌شود.
• بیوپسی (نمونه‌برداری) پروستات. سونوگرافی ترانس رکتال سوزن‌هایی را که برای گرفتن نمونه بافت (بیوپسی) از پروستات استفاده می‌شود راهنمایی می‌کند. بررسی بافت می‌تواند به پزشک شما در تشخیص یا رد سرطان پروستات کمک کند.
• مطالعات اورو دینامیکی و جریان فشار یک کاتتر از طریق مجرای ادرار وارد مثانه می‌شود. آب یا به‌ندرت هوا به‌آرامی به مثانه تزریق می‌شود. سپس پزشک می‌تواند فشار مثانه را اندازه‌گیری کرده و میزان عملکرد ماهیچه‌های مثانه را تعیین کند. این مطالعات معمولاً فقط در مردان مشکوک به مشکلات عصبی و در مردانی که قبلاً عمل پروستات انجام داده‌اند و هنوز علائمی دارند مورداستفاده قرار می‌گیرد.
• سیستوسکوپی یک وسیله روشن و انعطاف‌پذیر است (سیستوسکوپ) به داخل مجرای ادرار وارد می‌شود و به پزشک اجازه می‌دهد داخل مجاری ادراری و مثانه را ببیند. قبل از این آزمایش بی‌حسی موضعی زده می‌شود.
جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران در راستای گسترش خدمات تشخیصی و درمانی خود، کلینیک فوق‌تخصصی پروستات را افتتاح کرد.
این کلینیک هر هفته روز‌های چهارشنبه از ساعت ۱۱ صبح، با حضور پزشکان فوق‌تخصص اورولوژیست،
آماده ارائه تمامی خدمات مربوط شامل موارد زیر می‌باشد:
۱- روش‌های پیشگیری از بیماری‌های پروستات
۲- چکاپ‌های لازم جهت تشخیص زودرس بیماری‌های پروستات
۳- سونوگرافی کلیه‌ها و مجاری ادراری
۴- نمونه‌برداری تحت هدایت سونوگرافی جهت تشخیص سرطان پروستات
درمان:
طیف گسترده‌ای از درمان‌ها برای بزرگ‌شدن پروستات از جمله دارو، درمان‌های کم تهاجمی و جراحی وجود دارد. بهترین انتخاب درمانی برای فرد به عوامل مختلفی بستگی دارد،
از جمله:
• اندازه پروستات
• سن
• سلامت کلی
• میزان درد و ناراحتی فرد
اگر علائم قابل‌تحمل هستند، ممکن است تصمیم بگیرید که درمان را به تعویق بیندازید و به‌سادگی علائم خود را کنترل کنید. برای برخی از مردان، این علائم می‌توانند بدون درمان تسکین یابند.
دارو:
دارو رایج‌ترین درمان برای علائم خفیف تا متوسط بزرگ‌شدن پروستات است.
این دارو‌ها عبارتند از:
• مسدود‌کننده‌های آلفا: این دارو‌ها ماهیچه‌های گردن مثانه و فیبر‌های عضلانی در پروستات را شل می‌کنند و ادرار را آسان می‌کنند. مسدود‌کننده‌های آلفا که شامل آلفوزوسین، دوکسازوسین (کاردورا)، تامسولوسین (فلومکس) و سیلودوزین (راپافلو) هستند.
معمولاً در مردان با پروستات نسبتاً کوچک سریع عمل می‌کنند. عوارض جانبی این دارو‌ها ممکن است شامل سرگیجه و یک وضعیت بی‌ضرر دیگر باشد که در آن مایع منی به جای خروج از انتهای آلت تناسلی به داخل مثانه باز می‌گردد (انزال پس گرد).
• مهار‌کننده‌های آلفا ۵ ردوکتاز: این دارو‌ها با جلوگیری از تغییرات هورمونی که باعث رشد پروستات می‌شوند، به کوچک شدن پروستات کمک می‌کند. این دارو‌ها - که شامل فیناستراید و دوتاستراید هستند، ممکن است شش ماه طول بکشد تا اثر بگذارند. عوارض جانبی این دارو شامل انزال پس‌گرد است.
• درمان دارویی ترکیبی. اگر هر دو دارو به‌تنهایی مؤثر نباشند، پزشک ممکن است مصرف مسدودکننده آلفا و مهار‌کننده آلفا ۵ ردوکتاز را هم‌زمان تجویز کند.
• تادالافیل (سیالیس). مطالعات نشان می‌دهد که این دارو که اغلب برای درمان اختلال نعوظ استفاده می‌شود، می‌تواند بزرگ‌شدن پروستات را نیز درمان کند.
درمان با حداقل تهاجم یا جراحی
درمان حداقل تهاجمی یا جراحی در موارد زیر توصیه می‌شود:
• علائم متوسط تا شدید هستند
• دارو علائم را برطرف نکرده است
• فرد دچار انسداد مجاری ادراری، سنگ مثانه، خون در ادرار یا مشکلات کلیوی هست
• فرد درمان قطعی را ترجیح می‌دهد.
درمان کم تهاجمی یا جراحی در صورت داشتن موارد زیر ممکن است یک گزینه نباشد.
• عفونت ادراری درمان نشده
• بیماری تنگی مجرای ادراری
• سابقه پرتودرمانی پروستات یا جراحی مجاری ادراری
• اختلال عصبی، مانند بیماری پارکینسون یا مولتیپل اسکلروزیس یا MS
هر نوع پروستات می‌تواند عوارض جانبی ایجاد کند.
بسته به روشی که انتخاب می‌کنید، عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• مایع منی که در حین انزال به‌جای خروج از طریق آلت تناسلی به سمت داخل مثانه حرکت می‌کند (انزال پس‌گرد)
• مشکل موقتی در دفع ادرار
• عفونت مجاری ادراری
• خونریزی
• اختلال در نعوظ
• به‌ندرت، ازدست‌دادن کنترل مثانه (بی‌اختیاری)
چندین نوع درمان با حداقل تهاجم یا جراحی وجود دارد.
• برداشتن پروستات از طریق مجرای ادراری (TURP):
یک اسکوپ نوری (لیزری) به داخل مجرای ادرار وارد می‌شود و جراح تمام قسمت‌های خارج از پروستات را خارج می‌کند این روش به‌طورکلی علائم را به‌سرعت برطرف می‌کند و اکثر مردان بلافاصله پس از عمل جریان ادرار قوی‌تری دارند. بعد از برداشتن پروستات به این روش ممکن است موقتاً به کاتتر برای تخلیه مثانه نیاز داشته باشند.
• برش پروستات (شکاف پروستاتت) از طریق پیش آبراه
(TUIP):
یک اسکوپ لیزری به داخل مجرای ادراری وارد می‌شود و جراح یک یا دو برش کوچک در غده پروستات ایجاد می‌کند که عبور ادرار را از پیشاب‌راه راحت‌تر می‌کند. اگر غده پروستات کوچک یا بزرگ شده باشد، این جراحی ممکن است یکی از درمان‌ها باشد، به‌ویژه اگر بیماری دارید که سایر جراحی‌ها را بیش از حد خطرناک می‌کند.
• گرمادرمانی ماکروویو از راه مجرای ادرار
(TUMT):
پزشک الکترود خاصی را از طریق مجرای ادرار وارد ناحیه پروستات می‌کند. انرژی ماکروویو از طریق الکترود قسمت داخلی غده بزرگ شده پروستات را از بین می‌برد، آن را کوچک کرده و جریان ادرار را آسان می‌کند. این روش ممکن است فقط تا حدی علائم را تسکین دهد و ممکن است مدتی طول بکشد تا نتایج حاصل شوند. این جراحی به‌طورکلی فقط برای پروستات‌های کوچک در شرایط خاص استفاده می‌شود زیرا ممکن است نیاز به درمان مجدد باشد.
• ازبین‌بردن پروستات از راه مجرای ادراری توسط سوزن (TUNA):
در این روش، یک سوزن مخصوص به داخل مجرای ادراری وارد می‌شود و به پزشک اجازه می‌دهد تا سوزن را داخل غده پروستات قرار دهد. امواج رادیویی از طریق سوزن‌ها عبور کرده، بافت اضافی پروستات را گرم کرده و از بین می‌برد زیرا این بافت اضافی جریان ادرار را مسدود کرده بوده است. این روش ممکن است در موارد خاص یکی از گزینه‌های درمان باشد، اما این روش به‌ندرت مورداستفاده قرار می‌گیرد.
• لیزردرمانی:
لیزر باانرژی بالا بافت پروستات بزرگ شده را از بین می‌برد یا بر می‌دارد. لیزردرمانی به‌طورکلی علائم را فوراً تسکین می‌دهد و خطر عوارض جانبی کمتری نسبت به جراحی‌های غیر لیزری دارد. لیزردرمانی برای درمانی افرادی استفاده می‌شود که نباید از روش‌های تهاجمی دیگر استفاده کنند، زیرا در آن روش‌ها از دارو‌های رقیق‌کننده خون استفاده می‌شود.
گزینه‌های لیزردرمانی عبارتند از:
• روش‌های تخریبی: در این روش‌ها بافت انسداد پروستات را از بین می‌برد (بخار می‌کنند) تا جریان ادرار را افزایش دهند. به‌عنوان‌مثال می‌توان به تبخیر انتخابی (فوقوالکتریک یا فوتو سلکتیو) پروستات (PVP) و لیزر هولمیوم پروستات (HoLAP) اشاره کرد.
روش‌های برطرف‌کننده می‌تواند علائم تحریک‌کننده ادرار را بعد از عمل ایجاد کند، بنابراین در موارد نادر ممکن است در مرحله‌ای نیاز به عمل جراحی دیگر باشد.
• روش‌های هسته‌زایی، مانند انسداد هسته با لیزر هولمیوم پروستات (HoLEP)، به‌طورکلی تمام بافت پروستات را برمی‌دارد بافتی که جریان ادرار را مسدود کرده باشد و از رشد مجدد بافت جلوگیری می‌کند. بافت برداشته شده را می‌توان از نظر سرطان پروستات و سایر شرایط مورد بررسی قرارداد. این روش‌ها مشابه پروستاتکتومی باز است.
لیفت مجرای ادراری پروستات (PUL):
از تگ‌های مخصوص برای فشردن کناره‌های پروستات برای افزایش جریان ادرار استفاده می‌شود. در صورت داشتن علائم دستگاه ادراری تحتانی ممکن است این روش توصیه شود. PUL همچنین ممکن است به برخی از مردان در مورد تأثیر درمان بر اختلال نعوظ و مشکلات انزالی پیشنهاد شود، زیرا تأثیر انزال و عملکرد جنسی در PUL بسیار کمتر از TURP است.
آمبولیزاسیون:
در این روش آزمایشی، خون‌رسانی به یا از پروستات به‌صورت انتخابی مسدود شده و باعث کاهش اندازه پروستات می‌شود. اطلاعات طولانی‌مدت در مورد اثربخشی این روش در دسترس نیست.
پروستاتکتومی باز یا با کمک روبات جراح:
در این جراحی، برشی در قسمت زیر شکم ایجاد می‌کند تا به پروستات برسند و این بافت را خارج کنند. پروستاتکتومی باز عموماً در صورت داشتن پروستات بسیار بزرگ، آسیب مثانه یا عوامل پیچیده دیگر انجام می‌شود. این جراحی معمولاً به بستری کوتاه‌مدت در بیمارستان نیاز دارد و با خطر ازدست‌دادن خون زیادی و نیاز به تزریق خون همراه است.
مراقبت‌های بعد از عمل:
مراقبت‌های بعدی بستگی به روش درمان خاصی دارد که برای بزرگ‌شدن پروستات استفاده شده است.
در صورت انجام لیزر، برداشت با سوزن از طریق مجرای ادراری یا گرمادرمانی ماکروویو، پزشک ممکن است استفاده از وزنه‌های سنگین و ورزش با شدت بالا را به مدت هفت روز محدود کند. اگر پروستاتکتومی باز یا با کمک روبات انجام دادید، ممکن است لازم باشد فعالیت خود را به مدت شش هفته محدود کنید.
روش زندگی و دارو‌های خانگی:
برای کمک به کنترل علائم بزرگ‌شدن پروستات، سعی کنید:
مصرف نوشیدنی‌ها را در شب محدود کنید. برای جلوگیری از رفتن به توالت در نیمه‌شب، یک یا دو ساعت قبل از خواب چیزی نخورید.
• مصرف کافئین و الکل را محدود کنید. آن‌ها می‌توانند تولید ادرار را افزایش دهند، مثانه را تحریک کرده و علائم را بدتر کنند.
ه مصرف ضد احتقان‌ها (ضد حساسیت‌ها) یا آنتی‌هیستامین‌ها را محدود کنید. این دارو‌ها فیبر ماهیچه‌های اطراف مجرای ادرار را تنگ می‌کنند این بافت‌ها که جریان ادرار را کنترل می‌کنند با تنگ شدن، دفع ادرار را سخت می‌کنند.
• بلافاصله پس از احساس دفع ادرار به دستشویی بروید. انتظار طولانی‌مدت ممکن است باعث کشیدگی بیش از حد عضله مثانه شود و باعث آسیب شود.
• مرتب به دستشویی بروید. سعی کنید در زمان‌های منظم مانند هر چهارتا شش ساعت در طول روز ادرار کنید تا مثانه مجدداً بتواند ادرار را در خود نگه دارد مخصوصاً اگر تندتند احساس دفع ادرار دارید.
• رژیم غذایی سالمی داشته باشید. چاقی باعث بزرگ‌شدن پروستات می‌شود.
• فعالیت بدنی داشته باشید. عدم تحرک باعث احتباس ادرار می‌شود. حتی انجام یک ورزش کوچک می‌تواند به کاهش مشکلات ادراری ناشی از بزرگ‌شدن پروستات کمک کند.
• ادرار کنید و سپس چند لحظه بعد دوباره برای دفع ادرار اقدام کنید. این عمل به‌عنوان دفع مضاعف شناخته می‌شود.
• خود را گرم نگهدارید. دمای سرد می‌تواند باعث احتباس ادرار و افزایش احساس دفع ادرار شود.
درمان جایگزین:
سازمان غذا و دارو هیچ داروی گیاهی را برای درمان بزرگ‌شدن پروستات تأیید نکرده است. مطالعات روی دارو‌های گیاهی به‌عنوان درمانی برای بزرگ‌شدن پروستات نتایج متفاوتی داشته است.
مطالعه‌ای نشان داد که عصاره نخل خرما به‌اندازه فیناستراید در تسکین علائم هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات مؤثر است، اگرچه باعث کوچک شدن پروستات نمی‌شود. اما در آزمایش بعدی که با دارونما کنترل شد، هیچ مدرکی پیدا نشد که نشان دهد نخل پهن بهتر از دارونما است.
سایر درمان‌های گیاهی از جمله عصاره بتا سیتوسترول، پیجیوم و چاودار (تلخه) برای کاهش علائم بزرگ‌شدن پروستات مفید است. اما ایمنی و اثربخشی طولانی‌مدت این دارو‌ها ثابت نشده است.
اگر از دارو‌های گیاهی استفاده می‌کنید، به پزشک خود اطلاع دهید. برخی از دارو‌های گیاهی ممکن است خطر خونریزی را افزایش دهند یا با سایر دارو‌هایی که مصرف می‌کنید تداخل ایجاد کنند.
مراجعه به پزشک:
ممکن است مستقیماً به پزشک متخصص مجاری ادراری و تناسلی (اورولوژیست) ارجاع داده شوید.
آنچه شما می‌توانید انجام دهید:
• لیستی از علائم خود تهیه کنید، از جمله علائمی که ممکن است به دلیل علت تعیین وقت ملاقات بی‌ربط به نظر برسند.
• میزان دفعات ادرار و زمان ادرار خود را پیگیری کنید، آیا احساس می‌کنید مثانه خود را به طور کامل تخلیه کرده‌اید و چقدر مایعات می‌نوشید.
• لیستی از اطلاعات پزشکی مهم خود، از جمله سایر علائمی که ممکن است داشته باشید، تهیه کنید.
• لیستی از تمام دارو‌ها، ویتامین‌ها یا مکمل‌هایی که در حال حاضر مصرف می‌کنید تهیه کنید.
• سؤالاتتان را برای پرسیدن از دکتر بنویسید.
سؤالاتی که باید از پزشک خود بپرسید:
• آیا بزرگ‌شدن پروستات یا چیز دیگری به‌احتمال زیاد باعث علائم می‌شود؟
• چه نوع آزمایشاتی باید انجام شود؟
• گزینه‌های درمان من چه هستند؟
• چگونه می‌توان سایر بیماری‌ها را همراه با بزرگ‌شدن پروستات مدیریت کرد؟
• آیا محدودیتی برای فعالیت جنسی وجود دارد؟
در هنگام ملاقات از پرسیدن سؤالات دیگر دریغ نکنید.
چه انتظاری از پزشک خود داشته باشید
به‌احتمال زیاد پزشک تعدادی سؤال از شما می‌پرسد. آمادگی برای پاسخگویی به آن‌ها ممکن است به شما زمان بیشتری برای رسیدگی به هرگونه نگرانی بدهد.
ممکن است از شما سؤال شود:
• اولین باری که علائم ادراری را تجربه کردید کی بود؟ آیا آن‌ها مستمر بوده‌اند یا گاهی اتفاق می‌افتادند؟ آیا به‌تدریج باگذشت زمان بدتر شده‌اند یا ناگهان ظاهر شده‌اند؟
• چقدر در طول روز ادرار می‌کنید و چند بار برای ادرار کردن شب از خواب بیدار می‌شوید؟
• آیا تابه‌حال نشت ادرار داشته‌اید؟ آیا نیاز مکرر یا فوری به دفع ادرار دارید؟
• آیا دفع ادرار برای شما دشوار است؟ آیا هنگام ادرار کردن ناگهان ادرارتان متوقف می‌شود، یا احساس می‌کنید برای ادرار کردن مجبورید به خود فشار بیاورید؟ آیا تابه‌حال احساس کرده‌اید که مثانه خود را به طور کامل تخلیه نکرده‌اید؟
• آیا هنگام ادرار احساس سوزش، درد در ناحیه مثانه می‌کنید یا در ادرارتان خون وجود دارد؟ آیا عفونت ادراری داشته‌اید؟
• آیا سابقه بیماری خانوادگی بزرگی پروستات، سرطان پروستات یا سنگ کلیه دارید؟
• آیا تا به حال در حفظ نعوظ (اختلال نعوظ) یا سایر مشکلات جنسی مشکلی داشته‌اید؟
• آیا تابه‌حال جراحی یا روش دیگری را انجام داده‌اید که شامل قراردادن وسیله‌ای از طریق نوک آلت تناسلی شما در مجرای ادرار شما باشد؟
• آیا دارو‌های رقیق‌کننده خون مانند آسپرین، وارفارین (کومادین، ژانتوون) یا کلوپیدوگرل (پلاویکس) مصرف می‌کنید؟
• چقدر کافئین مصرف می‌کنید؟ چقدر مایعات مصرف می‌کنید؟
