چگونه امید به زندگی را در بیماران کبدی افزایش دهیم؟

به گزارش اقتصادآنلاین ؛ کبد دومین اندام بزرگ در بدن انسان و یکی از مهم‌ترین آن‌ها برای سلامت انسان است. سیروز کبد زندگی فرد را در معرض خطر قرار می‌دهد.

علی‌رغم شدت آن، این بیماری نادر نیست. وزارت امور کهنه سربازان تخمین می‌زند که ۴٫۹ میلیون نفر در ایالات متحده با سیروز زندگی می‌کنند. مؤسسه ملی دیابت و بیماری‌های گوارشی و کلیوی می‌گوید از هر ۴۰۰ بزرگسال در ایالات متحده حداقل ۱ نفر مبتلا به سیروز است. این تعداد می‌تواند حتی بیشتر باشد، زیرا بسیاری از افراد تا زمانی که علایم پیشرفته‌ای پیدا نکنند تشخیصی دریافت نمی‌کنند.

سیروز کبدی چیست؟

سیروز یک بیماری جدی است که باعث ایجاد زخم و آسیب دائمی به کبد می‌شود. باگذشت زمان، این بیماری از عملکرد صحیح اندام جلوگیری می‌کند و در نهایت باعث نارسایی می‌شود.

سیروز افراد را در معرض خطر بیشتری قرار می‌دهد که عبارتند از:

•    به‌راحتی کبود شدن و خونریزی کردن

•    فشارخون بالا در کبد یا افزایش فشارخون که می‌تواند منجر به بزرگ‌شدن رگ‌ها و خونریزی داخلی، تجمع مایع در شکم، تورم در اندام‌های تحتانی و مشکل در تفکر شود

•    عفونت مجاری ادراری

•    افزایش حساسیت به دارو

•    زردی، ایجاد زردی در چشم افراد - این تغییر رنگ می‌تواند بر پوست کسانی که پوست روشن‌تری دارند نیز تأثیر بگذارد

•    پنومونی

•    سرطان کبد

•    پوکی‌استخوان

•    سنگ کیسه صفرا

•    دیابت نوع 2

مراحل بیماری:

سیروز در مقیاسی به نام نمره Childs Pugh به شرح زیر درجه‌بندی می‌شود

الف) نسبتاً ملایم

ب) معتدل

ج) شدید

پزشکان همچنین سیروز را به‌عنوان جبران شده یا جبران‌ناپذیر طبقه‌بندی می‌کنند. سیروز جبران شده به این معنی است که کبد با وجود آسیب می‌تواند به طور طبیعی عمل کند. کبدی با سیروز جبران نشده نمی‌تواند عملکرد‌های خود را به‌درستی انجام دهد و معمولاً علایم شدیدی ایجاد می‌کند. سیروز به‌جای اینکه از نظر مراحل خاص خود مورد بررسی قرار گیرد، اغلب به‌عنوان آخرین مرحله بیماری کبد در نظر گرفته می‌شود.

سیستم Child Turcotte Pugh (CTP) بر اساس عوامل زیر به بیماری امتیاز می‌دهد.

•    تجمع غیرطبیعی مایع در شکم و نحوه واکنش آن به درمان

•    اختلال در عملکرد مغز

•    سطح طبیعی آلبومین، پروتئینی که توسط کبد ساخته می‌شود.

•    سطح بالای بیلی‌روبین که می‌تواند به این معنی باشد که کبد به‌درستی کار نمی‌کند.

•    زمان طبیعی انعقاد خون یا نسبت نرمال بین‌المللی (INR)

با سیستم CTP، نمره فرد باتوجه‌به تعداد و شدت علایم آن‌ها افزایش می‌یابد. بر اساس این نمرات، سیستم، افراد را به کلاس‌های مختلف اختصاص می‌دهد.

•     سطح A: 5-6 امتیاز

•    سطح B: 7-9 امتیاز

•    سطح C: 10-15 امتیاز

پزشکان برای تخمین امید به زندگی برای افراد مبتلا به سیروز از الگوی بیماری کبد در مرحله آخر (MELD) استفاده می‌کنند و اولویت‌هایی را برای پیوند کبد تعیین می‌کنند. کارشناسان با اندازه‌گیری نمرات افراد در موارد زیر، نمرات MELD را پایه‌گذاری می‌کنند.

•    بیلی‌روبین

•    (INR)

•    کراتینین که می‌تواند آسیب کلیه را نشان دهد

افزایش امید به زندگی:

پیروی از یک برنامه درمانی مؤثر که می‌تواند آسیب کبد را متوقف و عوارض را مدیریت کند، اولین راهی است که افراد مبتلا به سیروز می‌توانند به‌وسیله آن طول عمر خود را افزایش دهند. درمان علت سیروز نیز بسیار مهم است. حتی اگر همه موارد ناشی از سوءمصرف الکل نباشد، اما افراد مبتلا به این بیماری می‌توانند از پرهیز کامل از الکل سود ببرند، همان‌طور که کارشناسان توصیه می‌کنند.

داروهای ضدویروسی می‌توانند از آسیب‌های اضافی کبد به دلیل هپاتیت ویروسی جلوگیری کنند. افراد مبتلا به سیروز باید به طور منظم به تیم پزشکی خود مراجعه کنند تا نحوه پیشرفت وضعیت خود را بررسی کنند.

این امر همچنین امکان مداخله زودهنگام و درمان هرگونه عارضه احتمالی را فراهم می‌آورد.

داروها و روش‌های درمان علایم سیروز عبارتند از:

•    داروهای مدر برای کاهش مایعات اضافی

•    ملین‌ها به دفع سیستم سموم کمک می‌کنند

•    مسدود‌کننده‌های بتا، برای کاهش فشارخون پورتال

•    استفاده از عوامل سفت کننده برای جلوگیری از خونریزی

•    شنت (مجرای تغییر مسیر خون) برای کاهش فشار

•    پیوند کبد

مقابله با تشخیص:

باتوجه‌به VA، اگرچه سیروز پیش‌رونده است، برخی از افراد مبتلا به این بیماری می‌توانند از حالت تخلیه شده یا علامت‌دار به مرحله بدون علامت بازگردند. این یک فرایند چالش‌برانگیز است، اگرچه یکی از مهم‌ترین قدم‌ها اجتناب از هر نوع الکل است. برای جلوگیری از پیشرفت بدون علامت به مرحله علامتی، افراد می‌توانند شیوه زندگی خود را به‌صورت زیر تغییر دهند.

•    ورزش منظم

•    حفظ وزن متوسط

•    درمان شرایطی که ممکن است سیروز را ایجاد کرده باشند، مانند هپاتیت C یا B

•    انجام معاینات منظم و درمان سریع عوارض

•    ترک سیگار

از افرادی که به سیروز مبتلا می‌شوند، 20-60 درصد افراد دچار سوءتغذیه، عوارض اضافی، اقامت طولانی‌مدت در بیمارستان و کاهش امید به زندگی می‌شوند.

این بدان معناست که رژیم غذایی سالم برای افرادی که دارای این بیماری هستند بسیار مهم است. سیروز به‌خودی‌خود می‌تواند بر رژیم غذایی و متابولیسم تأثیر بگذارد،

بنابراین مردم باید تلاش کنند که:

•    رژیم کم‌نمک مصرف کنند

•    مصرف مایعات را محدود کنند

•    وعده‌های غذایی کوچک‌تر و مکرر مصرف کنند

•    مقدار زیادی پروتئین مصرف کنند

•    مکمل‌های روی مصرف کنند

•    از مصرف بیش از حد ویتامین A و D خودداری شود

•    در صورت بالا بودن سطح آهن، از مصرف ویتامین C خودداری کنند.

سیروز یک بیماری شدید است که باعث ایجاد زخم و آسیب دائمی در کبد می‌شود. این بیماری می‌تواند کشنده باشد. برای افراد مبتلا به سیروز، ارتباط تنگاتنگی بین امید به زندگی و تعداد علایم و عوارض آن‌ها وجود دارد.

پزشکان از نمرات CTP و MELD برای راهنمایی در مراجعه به پیوند کبد استفاده می‌کنند. اگرچه این وضعیت امید به زندگی را تا حد زیادی کاهش می‌دهد، اما راه‌های مختلفی مانند برخی تغییرات رژیم غذایی و اجتناب از الکل وجود دارد که ممکن است کمک‌کننده باشد.

علایم:

علایم در مراحل اولیه سیروز رایج نیست. بااین‌حال، با تجمع بافت اسکار، توانایی عملکرد صحیح کبد تضعیف می‌شود که علایم و نشانه‌های زیر ممکن است رخ دهند.

•    مویرگ‌های خونی روی پوست بالای شکم نمایان می‌شوند.

•    خستگی

•    بی‌خوابی

•    خارش پوست

•    ازدست‌دادن اشتها

•    کاهش وزن بدن

•    حالت تهوع

•    درد یا حساسیت در ناحیه‌ای که کبد در آن قرار دارد

•    کف دست قرمز یا لکه‌دار است

•    ضعف

علایم و نشانه‌های زیر ممکن است با پیشرفت سیروز کبدی ظاهر شوند:

•    تپش قلب

•    تغییرات شخصیتی

•    خونریزی لثه

•    توده در بدن و بالای بازوها

•    مشکلات پردازش مواد مخدر و الکل

•    گیجی

•    سرگیجه

•    تجمع مایع در مچ پا، پا‌ها و پا‌ها، معروف به ورم

•    ریزش مو

•    حساسیت بیشتر به کبودی

•    زردی یا زردی پوست، سفیدی چشم و زبان

•    ازدست‌دادن میل جنسی

•    مشکلات حافظه

•    تب مکرر و افزایش خطر عفونت

•    گرفتگی عضلات

•    خون دماغ

•    درد در شانه راست

•    تنگی نفس

•    مدفوع سیاه و قیری یا بسیار کم‌رنگ می‌شود

•    ادرار تیره‌تر می‌شود

•    استفراغ خونی

•    مشکلات راه‌رفتن و تحرک

•    بافت کبد با بافت اسکار فیبری جایگزین می‌شود.  

•    گره‌های احیا‌کننده نیز ممکن است تشکیل شوند.

این‌ها توده‌هایی هستند که در تلاش کبد برای ترمیم آسیب ظاهر می‌شوند.

درمان‌ها:

اگر سیروز به‌موقع تشخیص داده شود، می‌توان با درمان علت زمینه‌ای یا عوارض مختلف ایجاد شده، آسیب را به حداقل رساند.

•    درمان وابستگی به الکل:

 برای بیمار مهم است که در صورت سیروز ناشی از مصرف طولانی‌مدت و منظم الکل، نوشیدن را کنار بگذارد. در بسیاری از موارد، پزشک یک برنامه درمانی برای درمان وابستگی به الکل توصیه می‌کند.

داروها:

به بیمار ممکن است داروهایی برای کنترل آسیب سلول‌های کبدی ناشی از هپاتیت B یا C تجویز شود.

•    کنترل فشار در ورید پورت:

خون می‌تواند در ورید پرتال که کبد را با خون تأمین می‌کند، “پشتیبانی” شود و باعث فشارخون بالا در ورید درگاه شود. معمولاً داروهایی برای کنترل افزایش فشار در سایر عروق خونی تجویز می‌شود. هدف این است که از خونریزی شدید جلوگیری شود. علایم خونریزی را می‌توان از طریق آندوسکوپی تشخیص داد. در صورت استفراغ خونی یا دفع مدفوع خونی، احتمالاً واریس مری دارد. در این موردتوجه فوری پزشکی لازم است.

روش‌های زیر ممکن است کمک‌کننده باشند:

•    نواربندی: یک نوار کوچک در اطراف قاعده واریس برای کنترل خونریزی قرار می‌گیرد.

•    اسکلروتراپی تزریقی: پس از آندوسکوپی، ماده‌ای به واریس تزریق می‌شود که باعث ایجاد لخته خون و ایجاد بافت اسکار می‌شود. این به جلوگیری از خونریزی کمک می‌کند.

یک لوله Sengstaken Blakemore با یک بادکنک در انتهای لوله قرار می‌گیرد: اگر آندوسکوپی خونریزی را متوقف نکند، لوله از گلو بیمار پایین آمده و وارد معده او می‌شود. بادکنک باد می‌شود. این باعث فشار بر واریس شده و خونریزی را متوقف می‌کند.

•    شنت استنت پورتوسیستمیک داخل جفتی (TIPSS): اگر درمان‌های ذکر شده در بالا مانع خونریزی نشوند، لوله فلزی از طریق کبد عبور می‌دهند تا به ورید‌های پورتال و کبدی بپیوندد و مسیر جدیدی را برای جریان خون ایجاد کند. این باعث می‌شود فشاری که باعث ایجاد واریس می‌شود کاهش یابد.

سایر عوارض به روش‌های مختلف کنترل می‌شوند:

•    عفونت‌ها: در صورت بروز هرگونه عفونت به بیمار آنتی‌بیوتیک داده می‌شود.

•    غربالگری سرطان کبد: در بیماران مبتلا به سیروز، خطر ابتلا به سرطان کبد بسیار بیشتر است. ممکن است پزشک آزمایش خون منظم و اسکن تصویربرداری را توصیه کند.

•    انسفالوپاتی کبدی یا سطح بالای سم خون: داروها می‌توانند به درمان سطح بیش از حد سموم خون کمک کنند.

در برخی موارد، آسیب ناشی از سیروز، بیشتر کبد را می‌پوشاند و قابل برگشت نیست. در این موارد، فرد ممکن است به پیوند جدید کبد نیاز داشته باشد. یافتن اهدا‌کننده مناسب ممکن است زمان بر باشد و این روش اغلب تنها به‌عنوان آخرین راه‌حل توصیه می‌شود. به‌طورکلی سه مرحله بیماری کبدی ناشی از الکل وجود دارد:

•    کبد چرب:

این شامل تجمع چربی در کبد است.

•    هپاتیت الکلی:

 هنگامی رخ می‌دهد که سلول‌های کبد متورم می‌شوند.

•    سیروز:

تقریباً ۱۰ تا ۱۵ درصد از افراد با مصرف زیاد الکل سیروز ایجاد می‌کنند.

هپاتیت:

هپاتیت C، یک عفونت منتقله از طریق خون است که می‌تواند به کبد آسیب برساند و در نهایت منجر به سیروز شود. هپاتیت C یک علت شایع سیروز در اروپای غربی، آمریکای شمالی و بسیاری دیگر از نقاط جهان است. سیروز می‌تواند ناشی از هپاتیت B و D باشد.

استئاتو هپاتیت غیرالکلی (NASH):

NASH، در مراحل اولیه خود، با تجمع چربی بیش از حد در کبد آغاز می‌شود. چربی باعث التهاب و زخم می‌شود و در نتیجه سیروز احتمالی بعداً ایجاد می‌شود.

NASH بیشتر در افرادی که چاق هستند، بیماران دیابتی، افرادی که دارای چربی بالا در خون هستند و افراد مبتلا به فشارخون بالا، بیشتر اتفاق می‌افتد.

هپاتیت خودایمنی:

سیستم ایمنی بدن فرد به اندام‌های سالم بدن حمله می‌کند انگار که مواد خارجی هستند. گاهی کبد مورد حمله قرار می‌گیرد. در نهایت، بیمار می‌تواند به سیروز مبتلا شود.

برخی شرایط ژنتیکی:

برخی از شرایط ارثی وجود دارد که می‌توانند منجر به سیروز کبدی شود، از جمله:

•    هموکروماتوز: در این حالت آهن در کبد و سایر قسمت‌های بدن تجمع می‌یابد.

•    بیماری ویلسون: در این حالت مس در کبد و سایر قسمت‌های بدن تجمع می‌یابد.

انسداد مجاری صفراوی:

برخی شرایط و بیماری‌ها مانند سرطان مجاری صفراوی یا سرطان لوزالمعده می‌توانند مجاری صفراوی را مسدود کرده و خطر سیروز را افزایش دهند.

سندرم بود چیاری:

این وضعیت باعث لخته شدن خون در سیاهرگ کبدی می‌شود، رگ خونی که خون را از کبد حمل می‌کند. این منجر به بزرگ‌شدن کبد و توسعه عروق جانبی می‌شود.

سایر بیماری‌ها و شرایطی که می‌توانند باعث سیروز کبدی شوند عبارتند از:

•    فیبروز سیستیک

•    کلانژیت اسکلروزان اولیه یا سخت شدن و ایجاد زخم در مجاری صفراوی

•    گالاکتوزمی یا ناتوانی در پردازش قند‌ها در شیر.

•    شیستوزومیازیس، انگلی که معمولاً در برخی از کشور‌های درحال‌توسعه یافت می‌شود.

•    آترزی صفراوی یا مجاری صفراوی بدشکل در نوزادان

•    بیماری ذخیره گلیکوژن یا مشکلات ذخیره و آزادسازی انرژی برای عملکرد سلول‌ها حیاتی است.

تشخیص:

ازآنجاکه به‌ندرت علایم اولیه در این بیماری وجود دارد، سیروز اغلب زمانی تشخیص داده می‌شود که بیمار برای این بیماری یا بیماری دیگری آزمایش می‌شود. هر فردی که علایم زیر را دارد باید فوراً به پزشک خود مراجعه کند.

•    تب همراه با لرز

•    تنگی نفس

•    استفراغ خونی

•    مدفوع تیره یا قیری

•    دوره‌های خواب‌آلودگی یا گیجی

پزشک بیمار را معاینه می‌کند و در اطراف ناحیه کبد معاینه می‌کند که آیا بزرگ شده است یا خیر. از بیمار در مورد سابقه پزشکی و شیوه زندگی خود، از جمله مشروبات الکلی سؤال می‌شود.

آزمایشات زیر نیز ممکن است داده شوند:

•    آزمایش خون:

 این‌ها میزان عملکرد کبد را اندازه‌گیری می‌کنند. اگر سطح آلانین ترانس آمیناز (ALT) و آسپارتات ترانس آمیناز (AST) زیاد باشد، ممکن است بیمار مبتلا به هپاتیت باشد.

•    آزمایشات تصویربرداری از اسکن‌های اولتراسوند، CT یا MRI:

می‌توان برای مشاهده بزرگ‌شدن کبد و تشخیص هرگونه زخم استفاده کرد.

•    بیوپسی:

 نمونه کوچکی از سلول‌های کبدی استخراج شده که زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. بیوپسی می‌تواند سیروز و علت آن را تأیید کند.

•    آندوسکوپی:

 پزشک یک لوله باریک و بلند را با یک دوربین مجهز به نور وارد می‌کند که در انتها از مری عبور کرده و وارد معده می‌شود. پزشک به دنبال عروق خونی متورم به نام واریس است که می‌تواند نشانه سیروز باشد.

جلوگیری:

•    ماندن در محدوده توصیه شده روزانه و هفتگی الکل برای جلوگیری از سیروز بسیار توصیه می‌شود.

•    افرادی که سیروز دارند باید از مصرف الکل به طور کامل خودداری کنند. الکل باعث پیشرفت بیماری می‌شود.

برای جلوگیری از ابتلا به هپاتیت B و C، اقدامات احتیاطی زیر را انجام دهید:

•    هنگام رابطه جنسی از کاندوم استفاده کنید.

•    هنگام تزریق دارو از سوزن استفاده نکنید.

•    افرادی که در معرض ابتلا به هپاتیت B هستند، مانند کارکنان مراقبت‌های بهداشتی، مددکاران اجتماعی و پرسنل پلیس، می‌توانند واکسینه شوند.

ازآنجاکه سیروز نمی‌تواند پس از رسیدن به یک مرحله معکوس شود یا درمان شود، پیشگیری اغلب بهترین روش درمان محسوب می‌شود.