مهار موج پاییزی کرونا در گرو 100میلیون دوز واکسن
موج پنجم کرونا، یعنی کرونا دلتا در حالی همچنان قربانی می‌گیرد که متخصصان درخصوص احتمال وقوع موج ششم و سویه‌های خطرناک‌تر کرونا ازجمله لاندا به کشور هشدار داده‌اند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، براساس آمار وزارت بهداشت، مجموع بیماران کرونایی در کشور به مرز 6میلیون نفر و مجموع جانباختگان به 117 هزار و 526 نفر رسیده است؛ آماری که بنا به‌گفته برخی مسئولان بسیار بیشتر از این است!
اظهارنظر جدید در زمینه آمار جانباختگان کرونا از مسعود پزشکیان، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس است که گفته: تعداد واقعی جانباختگان کرونا روزانه 1500نفر است. آنچه مورد وفاق همه کارشناسان و متخصصان است این است که آمار مرگ‌ومیر و مبتلایان کرونا کاهش واضحی نداشته و ورود سویه‌های جدید بیماری به کشور در فصل پاییز بسیار محتمل است.
با توجه به شیوع سویه لاندا در ترکیه، پاکستان، قطر و هندوستان که در همسایگی ایران قرار دارند، احتمال ورود این نوع از ویروس کرونا به کشور بسیار بالاست و احتمال دارد موج دلتا به موج لاندا وصل شود. در گزارش پیش رو در صحبت با دکتر مسعود یونسیان، استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران، احتمال ورود سویه‌های جدید کرونا به کشور را بررسی کرده‌ایم.
پاییز و خطر سویه‌های جدید کرونا
سویه لاندا نخستین‌بار در سال۲۰۲۰ در کشور پرو شناسایی شد و به‌سرعت به دیگر کشورهای آمریکای جنوبی سرایت کرد. این نوع از ویروس کرونا کشنده‌تر و در برابر انواع واکسن‌ها نیز مقاوم‌تر است؛ حتی واکسن‌های فایزر و مدرنا نیز ۲.۳ و ۳.۳ برابر کاهش اثربخشی روی سویه لاندا را نشان داده‌اند. ویژگی دیگر این گونه، ایجاد مرگ‌ومیر زیاد، به‌ویژه در گروه سنی ۱۰ تا ۲۰سال، یعنی نوجوانان و حتی کودکان است. لاندا البته آخرین سویه از جهش ویروس کرونا نیست. سازمان جهانی بهداشت از سویه دیگری به نام «مو» خبر داده که بیشترین ابتلا را در کلمبیا دارد؛ در سطح جهانی اما گسترش آن کمتر از یک درصد است.
دکتر یونسیان درخصوص امکان شیوع سویه‌های جدید کرونا در پاییز می‌گوید: «نمی‌توان ادعا کرد که حتما در پاییز با موج‌های جدید کرونا مواجه خواهیم شد اما آنچه مسلم است اهمیت تداوم و تسریع روند واکسیناسیون در پیشگیری از گرفتارشدن در موج‌های جدید است.
واکسیناسیونی که ما تا الان انجام داده‌ایم، در کنترل موج پنجم نقشی نداشته و تأثیر آن فقط در کاهش مرگ‌ومیر سالمندانی است که قبل از اوج‌گیری موج پنجم واکسن دریافت کرده بودند. فروکش‌‌کردن موج پنجم نیز نتیجه‌ای طبیعی است که در هر موج وجود دارد. درصورتی که سرعت واکسیناسیون به همین شکل تداوم داشته باشد و جمعیت بالغ کشور طی یک تا دو‌ماه آینده واکسینه شوند، اگر موج جدیدی در راه باشد که اصلا دور از انتظار نیست و ما فقط زمان دقیق آن را نمی‌دانیم، در آن صورت، این واکسیناسیون گسترده و به‌‌موقع می‌تواند مانع وخامت اوضاع در مرگ‌ومیر و بستری‌های کرونایی شود.
تجربه نشان داده که اگرچه کارایی واکسن‌ها در برابر سویه‌های جدید کرونا کاهش می‌یابد اما درنهایت واکسن‌ها حتی در برابر نوع آفریقایی و مقاوم به واکسن کرونا نیز موفق عمل می‌کنند. بنابراین، اگر روند ورود واکسن ادامه یابد و بتوانیم حدود 100میلیون دوز واکسن دریافت کنیم و حداقل 50میلیون نفر از جمعیت کشور را واکسینه کنیم، این امکان را داریم که موج بعدی را به سهولت پشت سر بگذاریم.»
نگاهی به روند واکسیناسیون در ایران
کارشناسان بر این باورند که علت مرگ‌ومیر بالا و آمار نگران‌کننده مبتلایان به کرونا در کشور، آغاز دیرهنگام واکسیناسیون عمومی و کندی این روند است. برنامه واکسیناسیون عمومی از اسفند ۹۹ با واکسیناسیون کادر درمان آغاز شد. مسئولان وزارت بهداشت گفته‌اند تا‌کنون بیش از ۳۰میلیون نفر در ایران دوز اول واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند و جمعیتی بیشتر از 13میلیون نفر دو دوز واکسن گرفته‌اند. فاصله 17میلیون نفری بین دوز اولی‌ها و دوز دومی‌ها نشان می‌دهد که برنامه واکسیناسیون کشوری به کُندی پیش می‌رود.
این در حالی است که برای ایمنی جامعه در مقابل بیماری کرونا باید دست‌کم ۶۰میلیون نفر در کشور واکسینه شوند. به‌عبارت دیگر، حداقل ۱۲۰میلیون دوز واکسن کرونا نیاز است. در زمینه واردات واکسن، مسئولان اعلام کرده‌اند که مشکلات رفع شده است. وزیر بهداشت در این رابطه از آمدن سیل واکسن‌های خارجی خبر داده و گفته: «با آمدن محموله‌های واکسن، روند واکسیناسیون شتاب می‌گیرد.» با وجود روند واردات میلیونی واکسن در روزهای اخیر، تنها درصورتی که 75درصد از جمعیت کشور واکسینه شوند، نگرانی درخصوص شیوع گونه‌های جدید بیماری در پاییز و زمستان تا حد زیادی مرتفع خواهد شد. این مهم، مستلزم مداومت در رسیدن واکسن‌های خارجی و ورود واکسن‌های داخلی به بازار است.
در یک برآورد کلی، تا‌کنون بیش از 50میلیون دوز واکسن کرونا از کشورهای چین، ژاپن، ایتالیا، روسیه، کره‌جنوبی، اتریش و هند وارد کشور شده است. گفتنی است که ایران قرارداد تامین 20میلیون دوز واکسن اسپوتنیک با روسیه را در اختیار دارد که تا‌کنون کمتر از 10درصد آن اجرایی شده است.
مسئولان همچنین از شروع مذاکرات برای خرید واکسن فایزر تولید آلمان خبر داده‌اند. درخصوص اقدامات جدید دیگر در حوزه واکسیناسیون، رییس سازمان غذا و دارو از تأیید واکسن «جانسون و جانسون» در ایران خبر داده و گفته است که روند واکسیناسیون با تأیید واکسن جانسون و جانسون و همچنین صدور مجوز تک‌دوزی مصرف اضطراری واکسن «اسپوتنیک لایت» تسریع خواهد شد. درخصوص تسریع روند واکسیناسیون، دستیار وزیر خارجه نیز گفته است: دولت امیدوار است بتواند تا پایان مهر، روزانه 2میلیون دوز واکسن تزریق کند.
وزیر بهداشت هم اعلام کرده است که ایران در واکسیناسیون هفتگی رتبه دوم جهان را کسب کرده و کسب رتبه اول دور از ذهن نیست. درخصوص واکسن‌های داخلی نیز معاون وزارت بهداشت با تأکید بر این نکته که فقط در تهران 20میلیون دوز واکسن نیاز است، گفته است که یک‌ماه دیگر 4واکسن فخرا، نورا، اسپایکوژن و پاستور وارد سبد واکسیناسیون کشور می‌شود. در این میان وزارت دفاع اعلام کرده که مجوز تزریق اضطراری واکسن فخرا را دریافت کرده است.
وعده‌های پاییزی مسئولان برای واکسیناسیون عمومی
وضعیت امیدبخش استان سیستان‌وبلوچستان نشان می‌دهد که تسریع روند واکسیناسیون می‌تواند گام مهم و مؤثری در کاهش مرگ‌ومیرهای پاییز و زمستان باشد. این استان در کمتر از یک‌ماه و نیم پیش شاهد شرایط بسیار اسفناکی از حیث ابتلا و مرگ‌ومیر ناشی از شیوع کرونا بود. تسریع واکسیناسیون بدون درنظرگرفتن محدودیت سنی در این استان اما مرگ‌ومیر را به صفر رسانده است. یکی از دغدغه‌های مردم درخصوص واکسن، دریافت آن در نسبت با گروه‌بندی سنی یا شغلی است. وزارت بهداشت درخصوص گروه‌هایی که مقرر است در پاییز واکسن دریافت کنند گفته: برای گروه سنی 6 تا 18سال و کنکوری‌ها واکسن‌های مخصوصی در دسترس است و کار تزریق از ابتدای مهر آغاز می‌شود. وزیر علوم نیز اعلام کرده است که تزریق واکسن به دانشجویان در حال انجام است و اگر این گروه واکسینه شوند، کلاس‌های دانشگاه به شکل حضوری برگزار خواهد شد. همین مسئله یعنی ضرورت اتمام واکسیناسیون دانش‌آموزان و معلمان درخصوص بازگشایی مدارس نیز صادق است. دولت در توضیح ضرورت واکسیناسیون عمومی برای تمام گروه‌ها اعلام کرده که در آینده‌ای نزدیک ارائه خدمات شهری و شغلی با ارائه کارت واکسیناسیون انجام می‌شود. به‌عنوان مثال، دولت به رانندگان تاکسی هشدار داد که درصورت خودداری از تزریق واکسن، نمی‌توانند به کارشان ادامه دهند. علیرضا زالی، فرمانده ستاد مقابله با کرونای تهران، نیز وعده داده است که کسانی که تا اواخر مهر موفق به دریافت دوز دوم واکسن شوند، می‌توانند در ورزشگاه‌ها برای تماشای فوتبال حاضر شوند.
مصونیت و شکل مطلوب واکسیناسیون
یک پرسش جدی درخصوص واکسیناسیون این است که روند مطلوبی که بیشترین مصونیت در برابر بیماری را ایجاد می‌کند چیست و آیا تزریق دوزهای دوم و سوم ضرورت دارد؟ مطلوب‌ترین شکل واکسیناسیون این است که ظرف 3ماه کل جمعیت واکسینه شوند زیرا کسانی که برای مثال دی‌ماه سال گذشته واکسن زده‌اند ممکن است نسبت به کسانی که فروردین امسال واکسن تزریق کرده‌اند مصونیت کمتری داشته باشند.
سرعت‌گرفتن روند واکسیناسیون جای امیدواری دارد اما همچنان به اقدامات بسیار بیشتری در این زمینه نیاز است تا ایمنی جمعی به دست آید. مصطفی قانعی، عضو کمیته ملی واکسن کرونا در این رابطه گفته: اگر روند واکسیناسیون کند باشد، ایران تا ۱۴۰۲ همچنان با همه‌گیری ویروس کرونا درگیر خواهد بود. درخصوص دریافت دوزهای یادآور واکسن، کارشناسان بر این باورند با توجه به اینکه میلیون‌ها نفر در کشور دوز اول را دریافت نکرده‌اند، گروه‌هایی مانند کادر درمان، افراد دارای بیماری‌های خاص و سالمندان باید در اولویت دریافت دوزهای دوم و سوم باشند. نکته دیگر در این خصوص این است که دوزهای دوم و سوم واکسن با توجه به شرایط پیشروی ویروس درنظر گرفته می‌شود و تزریق آن فقط زمانی که بالای 70درصد جمعیت دوز اول را دریافت کرده باشند ضروری است و کارایی دارد.
