آبخیزداری ریسک سیل را در مازندران کاهش می دهد؟

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایسنا، هرچند مردم کشور، از مازندران به عنوان قطب گردشگری و کشاورزی یاد می‌کنند اما برخی مشکلات، همچنان بر آن سایه انداخته و انگار اراده‌ای برای رفع کامل آن وجود ندارد.

به عنوان مثال کافی است در غرب مازندران، دو ساعت باران ببارد، آنجا است که مصائب مازندران با وقوع سیل آغاز می‌شود، موضوعی که محققان و اساتید کشور، معتقدند با طرح‌هایی چون آبخیزداری می‌توان سیل را کنترل کرد و یا اینکه از شدت اثر و خرابی آن کاست.

همچنین با توجه به وجود خشکسالی و بروز سیلاب‌ها و رواناب‌ها در کشور، ضرورت آبخیزداری و آبخوان‌داری به عنوان بهترین و علمی‌ترین روش مدیریت پایدار منابع آب بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد.

کارشناسان معتقدند آبخیزداری و آبخوان‌داری با ارائه راهکارهای پیشگیرانه کنترل و بهره‌برداری از رواناب‌ها و سیلاب‌ها در بخش‌های مختلف حوزه‌های آبخیز می‌تواند با جلوگیری و کاهش خسارات سیل، تهدید این نعمت الهی را به فرصت تبدیل کرده و کشور را در دوره‌های خشکسالی با کمترین تنش ناشی از کمی نزولات جوی روبرو کند.

*فواید آبخیز داری

عطاالله کاویان عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در این زمینه، چندی پیش با اشاره به فواید طرح‌های آبخیزداری گفته بود که، کنترل فرسایش و جلوگیری از هدر رفت خاک مرغوب کشاورزی، ایجاد تعادل پایدار بین منابع آب، خاک و گیاه، مهار و کنترل و افزایش بهره‌وری آب و نیز بالا بردن سطح رفاه و افزایش مشارکت عملی مردم ساکنین حوزه آبخیز در حفاظت از منابع موجود بخشی از اهداف جامع طرح است.

وی همچنین معتقد بود که، تغذیه جریان‌های زیر سطحی جهت افزایش و تثبیت آب‌دهی قنات‌ها، چشمه‌ها و کاهش اثر پدیده خشکسالی یکی دیگر از فواید طرح آبخیزداری است، از سویی، افزایش تولید در بخش کشاورزی، افزایش سطح زیر کشت و توسعه اراضی بایری که به دلیل کم آبی ناشی از خشکسالی کشت نمی‌شوند و همچنین جلوگیری از خسارت سیل در داخل حوزه و اراضی پایین دست شامل مناطق مسکونی شهری و روستایی، منابع آب، قنات‌ها و اراضی کشاورزی و باغات، مزایای دیگر اجرای طرح‌های آبخیزداری است.

*مدیریت سیلاب باید با رویکرد پیشگیری از سیل صورت گیرد

هر چند مسئولان معتقدند از مجموع ۴۱ مخاطره طبیعی جهان ۳۱ مورد در ایران اتفاق می‌افتد و سیل پس از زلزله اصلی‌ترین مخاطره کشور محسوب می‌شود. آنچه متولیان سازمان جنگل‌ها را در حوزه آبخیزداری و آبخوان‌داری وظیفه‌مند می‌کند اقدامات در بالادست در سطح حوزه های آبخیز به منظور پیشگیری از سیل است. مدیریت سیلاب باید با رویکرد پیشگیری از سیل صورت گیرد و از بالادست با اقدامات احیای پوشش گیاهی و نیز نفوذ آب به درون خاک بتواند سیلاب‌ها را کاهش دهد اما به وضوح مشخص است طی سال‌های اخیر، تعداد سیل و شدت آن در مازندران افزایش یافت و به تبع آن، آسیب‌ها نیز بیشتر شده است.

هرچند به اذعان بسیاری از مسئولان استانی و شهرستانی اجرای طرح‌های آبخیزداری و به طور مشخص سازه های مشبک سرشاخه‌گیر توانسته است نقش موثری در کاهش خسارات ناشی از سیل داشته باشد اما کارشناسان معتقدند باید به دنبال مدیریت ریسک مخاطرات طبیعی در کشور بود، یعنی، وقتی حوزه های آبخیز، ایمنی شوند و آب را جذب کرده و در سلامت و پایداری بیشتر بمانند، ریسک سیل کاهش می یابد و این امر مستلزم عدم تجاوز به حریم رودخانه در پایین دست است.

از سوی دیگر، برخی به سدسازی به عنوان یک راه برای کاهش مشکلات ناشی از سیلاب می‌داند، موضوعی که کاویان معتقد است، سدسازی بخش کوچکی از مجموعه فعالیت‌های آبخیزداری است و توجه به حوزه‌های آبخیز قبل از سدها، شبکه‌های پس از سد، شرایط اقلیمی منطقه، سفره‌های زیرزمینی موجود و چند راهکار دیگر از لوازم ضروری انجام طرح‌های آبخیزداری و مدیریت منابع آبی محسوب می‌شود.