چگونه آرامش به بازار سیمان باز می گردد؟ / خطر افتادن مجدد «صمت» در دام دلالان
گفته می‌شود وزارت صنعت به واسطه افزایش قیمت سیمان ممکن است سیمان را از بورس کالا خارج کند. این موضوع با بهانه گرانی سیمان مطرح می‌شود و اما پشت پرده این ماجرا چیست؟
به گزارش اقتصاد آنلاین، گرچه در ظاهر دغدغه گرانی سیمان و فشار به مصرف‌کنندگان مطرح می‌شود اما همگان می‌دانند وقتی به واسطه قطعی برق تولید سیمان کشور تقریبا به حالت تعطیلی درآمده است طبیعتا قیمت افزایش می‌یابد و بر این اساس این موضوع تنها بهانه‌ای شده تا به واسطه آن رانت سیمان بار دیگر برای دلالان بازگردد.
وقتی در شرایط کنونی سیمان از معاملات بورس کالا حذف شود طبیعتا همه نمی‌توانند به کارخانه سیمان رفته و عده خاصی که از آنها به عنوان سلاطین سیمان یاد می‌شود می‌توانند بار دیگر با قیمت ارزان‌تر سیمان را خرید کنند. در حالی‌که در شرایط معمول متقاضی خرید سیمان می‌توانست به بورس کالا مراجعه کند و حتی در شرایطی که به واسطه توقف تولید کارخانه‌های سیمان بازار با جهش قیمت مواجه شده بود اما به هر حال بدون هیچ واسطه‌ای مستقیم امکان خرید متقاضیان مختلف وجود داشت. طبیعتا زمانی‌که عرضه سیمان بعد از رفع مشکل برق این واحدهای صنعتی افزایش می‌یافت با افزایش عرضه هر چه سریعتر این بازار به تعادل می‌رسید.
اما چرا نسبت به حالتی که پای دلالان و واسطه‌ها در میان هست حتی در وضعیت بحرانی کنونی عرضه مستقیم و همه‌جانبه تمامی کارخانه‌های سیمان تعادل قیمتی را سریعتر ایجاد می‌کرد؟
پاسخ به این سوال ساده است. با توجه به افزایش تعداد خریداران به جای اینکه تعداد محدودی واسطه (در خبرها آمده که ۱۵ نفر کل بازار سیمان را در سال‌های قبل در اختیار داشته‌اند و احتمالا بیش از کارخانه‌ها سود کرده‌اند) وجود داشته باشند و انحصار ایجاد شود این بار تعداد خریداران زیادی وجود دارند و حتی اگر چندین نفر بخواهند سیمان را گران‌تر از قیمت واقعی به فروش برسانند با توجه به عرضه‌های مداوم در بورس کالا و همچنین افزایش رقابت این افراد نیز مجبور می‌شوند که قیمت خود را متعادل سازند.
حالا اما اگر در همین وضعیت رای به بازگشت رانت سیمانی داده شود و معاملات سیمان در بورس کالا متوقف شود، به صورت کاملا مشخص بار دیگر وزارت صمت در حال واگذاری رانت سیمان به تعداد مشخصی واسطه است. یعنی وزارت صنعت با چنین تصمیمی تولیدکنندگان سیمان را مجبور می‌کند که با قیمت پایین به واسطه‌ها سیمان بفروشند (مطابق با سال‌های گذشته) و دلالان نیز با هر قیمتی که بخواهند! با توجه به وضیعت هیجانی بازار طبیعتا واسطه‌ها به هر قیمتی که بخواهند و بدون شفافیت موجود در معاملات بورس سیمان می‌فروشند. بر این اساس اینکه سیمان از بورس کالا خارج شود نه‌تنها قیمت سیمان را کاهش نمی‌دهد بلکه می‌تواند قیمت را بیش از پیش افزایش دهد. طبیعتا مابه‌تفاوت قیمت دستوری و قیمت بازار هم با یک تصمیم وزارت صنعت به جیب دلالان سیمان می‌رود.
راه‌حل مشخصی برای وضعیتی که تولید سیمان به شدت افت داشته است برای کنترل قیمت‌ها در کوتاه‌مدت وجود ندارد. با این حال فروش سلف سیمان در بورس کالا راه‌حل کاملا منطقی است که می‌تواند اثر قابل توجهی در کاهش هیجانات بازار داشته باشد. به این ترتیب که تولیدکنندگان سیمان را با قرارداد سلف برای چند ماه آینده پیش‌فروش می‌کنند و مصرف‌کنندگان با مشاهده افزایش عرضه در آینده از خرید هیجانی خودداری می‌کنند.
