سه گام بورس انرژی برای تعمیق و توسعه

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از دنیای اقتصاد؛ نقوی در نشست خبری این سازمان در پاسخ به سوالی درخصوص وضعیت عرضه گاز طبیعی در این بازار گفت: در بودجه ۱۴۰۰ که به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده مقرر شده تا شرکت ملی گاز ایران تا سقف ۱۰ میلیارد مترمکعب گاز طبیعی را در بورس انرژی عرضه کند.

اجرای این عرضه منوط به تصویب آیین‌نامه‌ای در هیات وزیران شده بود که این آیین‌نامه در هفدهم خرداد امسال تصویب شد و به این ترتیب شرکت ملی گاز امکان عرضه گاز طبیعی را خواهد داشت. وی افزود: درحال حاضر کارگروهی میان بورس انرژی و شرکت ملی گاز تشکیل شده است تا در اسرع وقت معاملات گاز طبیعی در این بازار آغاز شود که امیدواریم این اتفاق در نیمه ابتدایی امسال محقق شود.

البته این فروش صادراتی است و امیدواریم در آینده شاهد فروش گاز به مشتریان داخلی از طریق این بازار باشیم.  نقوی در پاسخ به نحوه تعیین قیمت پایه عرضه این گاز گفت: در هر اطلاعیه عرضه، بسته به مقاصد صادراتی و شرایط قیمت پایه مشخص می‌شود.

 رشد ۴۰ درصدی ارزش معاملات

مدیرعامل بورس انرژی به سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی که از سوی مقام معظم رهبری در ۲۹ بهمن سال ۹۲ ابلاغ شد، اشاره کرد و گفت در بند ۱۳ این سیاست به «مقابله با ضربه‌پذیری درآمد حاصل از صادرات نفت و گاز از طریق انتخاب مشتریان راهبردی، ایجاد تنوع در روش‌های فروش، مشارکت دادن بخش خصوصی در فروش، افزایش صادرات گاز، برق، پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی» تاکید شده و در بند ۱۴ نیز بر «افزایش ذخایر راهبردی نفت و گاز کشور به‌منظور اثرگذاری در بازار جهانی نفت و تاکید بر حفظ و توسعه ظرفیت‌های نفت و گاز در میادین مشترک، افزایش ارزش افزوده از طریق تکمیل زنجیره ارزش صنعت نفت و گاز، توسعه تولید کالاهای دارای بازدهی بهینه براساس شاخص شدت مصرف انرژی و بالا بردن صادرات نفت، محصولات پتروشیمی، فرآورده‌های نفتی با تاکید بر برداشت صیانتی از منابع» پرداخته شده است. وی ادامه داد: حدود ۸ سال از ابلاغ سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در کشور می‌گذرد، بخشی از اجرای بند ۱۳ و ۱۴ این سیاست مربوط به بورس انرژی می‌شود از جمله ایجاد تنوع در روش‌های فروش، مشارکت دادن بخش خصوصی در فروش و افزایش صادرات نفت، گاز و فرآورده‌ها. درواقع بورس انرژی ایران یکی از ابزارهای مهم برای تحقق موارد بیان‌شده در این ۲ بند هست.

انتظار می‌رود که بورس انرژی بتواند با کمک وزارت نفت و نیرو در اجرای هرچه بهتر فرامین مقام رهبری حرکت کند که البته موفقیت‌هایی نیز در اجرای بخشی از این موارد داشتیم که به آن اشاره می‌‌شود.  نقوی افزود: درحال حاضر ۷۴ کارگزاری عضو بورس انرژی هستند و از طریق ۹۶ ایستگاه معاملاتی، دادوستدهای این بازار را اجرایی می‌کنند. تاکنون بیش از ۴۰۸ کالا و اوراق در بورس انرژی پذیرفته شده است که توسط ۷۱ شرکت عرضه می‌شود. همچنین ۷۴ نیروگاه به عرضه برق در این بازار می‌پردازند.

بورس انرژی شرکتی سهامی عام بوده و سهام آن در بورس اوراق بهادار تهران مورد معامله قرار می‌گیرد.  از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا روز نهم تیر ماه بالغ بر ۲۹هزار میلیارد تومان معامله از طریق این بازار انجام شد که حدود ۴۰درصد نسبت به ارزش معاملات در مدت مشابه سال قبل رشد داشت. در بازار برق در مجموع بیش از ۳میلیارد و ۸۱۱میلیون کیلووات ساعت برق به ارزشی بالغ بر ۲۱۹میلیارد تومان به فروش رفته که نسبت به مدت مشابه سال قبل به لحاظ حجمی رشدی ۷۵درصدی داشته است.

در بازار هیدروکربنی نیز در مجموع ۲میلیون و ۴۱۰هزار تن انواع فرآورده‌ها در رینگ داخلی و بین‌المللی مورد دادوستد قرار گرفت که ارزش معاملات آن بالغ بر ۲۵هزار میلیارد تومان بوده است. همچنین در بازار اوراق سلف موازی استاندارد نیز بالغ بر ۳هزار و ۶۰۰میلیارد تومان اوراق مورد معامله قرار گرفت، در بازار سایر اوراق بهادار نیز بالغ بر ۴۹۰ میلیارد تومان معامله انجام شده است. 

وی به آمار بازار فرآورده‌های هیدروکربنی از ابتدای تاسیس در بورس انرژی تاکنون اشاره کرد و گفت: در این مدت بالغ بر ۳۵ میلیون تن انواع فرآورده معامله شد که ۱۶میلیون تن از آن مربوط به سال ۹۹ بود و به این ترتیب حدود نیمی از معاملات در سال گذشته در این بازار منعقد شده است. در عین حال عمده حجم معاملات فرآورده‌های هیدروکربنی مربوط به سال ۹۷، ۹۸ و ۳ ماه سپری شده از سال جاری بوده است.

  نقوی به وضعیت بازار برق در بورس انرژی اشاره کرد و گفت: در حال حاضر ۳۸ نیروگاه خصوصی و ۳۶ نیروگاه دولتی در این بازار برق عرضه می‌کنند. همچنین ۳۹ شرکت توزیع می‌توانند از این بازار برق خریداری کنند. در عین حال ۳۶ شرکت خرده فروشی برق در این بازار فعال هستند. سال گذشته با مصوبه هیات وزیران بازار مصرف‌کنندگان بزرگ شکل گرفت و در حال حاضر ۳۹۳ شرکت کد معاملاتی گرفته و فعالیت خود را آغاز کرده‌اند، در عین حال ۷۱۶ مصرف‌کننده نیز به دنبال دریافت کد برای ورود به این بازار هستند.

وی درخصوص فعالان بازار هیدروکربنی نیز گفت: در بازار فیزیکی هیدروکربنی بورس انرژی بالغ بر ۱۳۰۰ شخص حقوقی داخلی و ۶۰۰ شخص حقوقی خارجی فعال هستند که به دادوستد در این بازار می‌پردازند. نقوی در ادامه به آمار عملکرد رینگ بین‌الملل بورس انرژی اشاره کرد و گفت: حدود ۱۴میلیون تن انواع فرآورده به ارزش ۹۳هزار میلیارد تومان در سال ۹۹ در این بازار مورد دادوستد قرار گرفت که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد ۱۷۹درصدی وزنی و رشد ۲۱۲درصد ارزشی را نشان می‌دهد. 

مدیرعامل بورس انرژی به بحث تامین مالی از طریق بورس‌های کالایی و به شکل خاص بورس انرژی ایران پرداخت و گفت: بورس انرژی ایران در حوزه تامین ابزارهای مالی، اوراق سلف موازی استاندارد را به‌عنوان ابزاری جدید به بازار معرفی کرد.

این اوراق در بخش فرآورده‌ها و برق منتشر شده است. در طول فعالیت بورس انرژی ایران بالغ بر ۳۶ هزار میلیارد تومان اوراق سلف منتشر شده که ۳۲ هزار میلیارد تومان آن برای فرآورده‌های نفتی و حدود ۴هزار میلیارد تومان آن اوراق سلف برق بوده است که بخش دولتی و خصوصی از این اوراق استفاده کرده‌اند. فروش این اوراق از سال ۹۳ آغاز شده و در حال حاضر نیز معاملات آن به شکل ثانویه در حال انجام است و بورس انرژی آمادگی تقویت این بخش را دارد.

 برنامه‌های پیش‌رو

نقوی به بیان مهم‌ترین برنامه‌های بورس انرژی برای سال جاری پرداخت و گفت: راه‌اندازی بازار قراردادهای آتی برای فرآورده‌های نفتی اولین هدف در نظر گرفته در بورس انرژی است. در تمام بورس‌های کالایی دنیا معاملات مشتقه بیشترین حجم معاملاتی بازار را به خود اختصاص می‌دهد که شامل قراردادهای آتی و اختیار معامله می‌شود. راه‌اندازی این بازار از سال‌های گذشته در دستور کار بورس انرژی قرار گرفت، دستورالعمل‌های مربوطه برای آن آماده شد و به سازمان بورس و اوراق بهادار ارسال شد. هفته قبل هیات‌مدیره سازمان بورس دستورالعمل معاملات بازار آتی بورس انرژی را تصویب کرد.

در عین حال زیرساخت‌های لازم به لحاظ فنی با همکاری شرکت‌ مدیریت فناوری بورس و شرکت سپرده‌گذاری آماده شده و در مرحله تست نرم‌افزار معاملاتی هستیم. احتمالا در نیمه ابتدایی امسال معاملات قرارداد آتی فرآورده‌های نفتی در بورس انرژی آغاز به کار می‌کنند. این معاملات در وهله اول برای بنزین، متانول، میعانات گازی و نفتا اجرایی خواهد شد. راه‌اندازی معاملات گواهی صرفه‌جویی انرژی موضوع دیگری است که درحال پیگیری است.

میزان مصرف انرژی در کشور خارج از استانداردهای روز دنیا است. در سال‌های گذشته شورای عالی انرژی در کشور شکل گرفته و طبق دستورالعملی راه‌اندازی بازار بهینه‌سازی مصرف انرژی را به‌عهده بورس انرژی قرار داده است. آیین‌نامه‌های لازم در این خصوص در شورای عالی انرژی به تصویب رسیده و دستورالعمل اجرایی راه‌اندازی این بازار نیز در هفته ابتدایی تیر ماه در شورای عالی انرژی تصویب شده است.

سال گذشته نیز کمیته فقهی سازمان بورس اوراق بهادار انتشار اوراق گواهی صرفه‌جویی انرژی را به لحاظ فقهی بررسی و تصویب کرد، در ادامه انتشار این اوراق در آخرین جلسه شورای عالی سازمان به‌عنوان یک ابزار جدید مالی به تصویب رسید. به این ترتیب درحال حاضر به دنبال پیگیری راه‌اندازی بازار صرفه‌جویی انرژی در بورس انرژی هستیم و امیدواریم که در سال جاری این بازار نیز راه‌اندازی شود.

  وی ادامه داد: توسعه بازار فیزیکی در سال جاری موضوع دیگری است که با جدیت از سوی بورس انرژی دنبال می‌شود. به دنبال توسعه بازار فیزیکی صادراتی و داخلی هستیم. راه‌اندازی معاملات گاز طبیعی نیز زیرمجموعه بازار فیزیکی بورس انرژی ایران خواهد بود.