تغییرات اقلیمی چه بر سر اقتصاد جهان می آورد؟
در صورت عدم کنترل آلودگی جهانی، کربن دی اکسید حاصل از فعالیت‌های بشری، زمین را گرم خواهد کرد. افزایش دما و تغییر الگوهای بارشی به تولیدات کشاورزی، سلامت کارگران در بیشتر مناطق دنیا و بهره‌وری اقتصادی آسیب می‌رساند.
اقتصادآنلاین _ سهیل بانی؛ هیات بین‌دولتی تغییر اقلیم(IPCC) در سال ۱۹۸۸ توسط سازمان ملل متحد تاسیس شد تا دیدگاه علمی و عینی تغییر آب و هوا را به جهانیان ارائه دهد و تاثیرات اقتصادی آن را به اطلاع عموم برساند. پس از آن نهادهای جهانی و دولت‌ها برای کاهش آسیب‌های احتمالی ناشی از تغییرات اقلیمی، اقداماتی انجام دادند که مهم‌ترین آنها توافقنامه پاریس در سال ۲۰۱۵ بود. هدف بلندمدت توافق پاریس این است که دمای کره زمین تا پایان قرن به جای دو درجه، ۱.۵ درجه سانتیگراد افزایش یابد. سال ۲۰۱۸ ، IPCC گزارشی درباره تاثیرات تغییرات آب و هوایی بر اقتصاد جهان منتشر کرد. طبق این گزارش آسیب به اکوسیستم‌ها، انسان‌ها و اقتصاد در دمای دو درجه سانتیگراد به طور قابل توجهی بیشتر از ۱.۵ درجه سانتیگراد است. این گزارش بیان می‌کند که خسارت اقتصادی جهان در سناریوی گرمایش ۱.۵ درجه سانتیگراد، ۵۴ تریلیون دلار در سال ۲۱۰۰ و در صورت سناریوی دو درجه سانتیگراد ۶۹ تریلیون دلار تخمین زده می‌شود. میزان ضرر و زیان این اتفاق به قدری زیاد است که مطالعه، تحقیق و پیش‌گیری از آن به یکی از چالش‌های مهم جوامع امروز تبدیل شده است.
تغییرات اقلیمی چگونه بر اقتصاد تاثیر می‌گذارد؟
تغییرات اقلیمی از پنج کانال اساسی بر اقتصاد چهان اثر می‌گذارند:
افزایش سطح آب دریا
افزایش دمای اقیانوس و ذوب یخچال‌های طبیعی عامل اصلی افزایش سطح دریا است. افزایش سطح دریا باعث کاهش ذخایر زمین از طریق فرسایش، طغیان یا نفوذ نمک در امتداد خط ساحلی می‌شود. همچنین با بالا رفتن سطح دریا، زمین‌هایی که خانواده‌ها از اجاره دادن آنها یا کار کردن در آن مکان کسب درآمد می‌کردند، تخریب می‌شود. بنابراین درآمد این خانواده‌ها کاهش می‌یابد.
گردشگری
آب و هوا یکی از عوامل اصلی گردشگری بین‌المللی است و درآمد گردشگری یک رکن اساسی در اقتصاد در بسیاری از کشورها به شمار می‌رود. تغییرات آب و هوایی باعث افزایش فصل گردشگری در برخی مناطق و کاهش آن در بعضی دیگر از مناطق می‌شود. این امر به احتمال زیاد گردشگری را به سمت ارتفاعات و عرض‌های جغرافیایی بالاتر سوق می‌دهد، توریست‌های کشورهای سردسیرتر را افزایش و مسافران کشورهای گرمسیرتر را کاهش می‌دهد. کشورهای توریستی در مناطق گرم مثل مالزی، فیلیپین و تایلند بیشترین زیان را از این کانال متحمل خواهند شد. از طرف دیگر کشورهای سردسیر مثل روسیه با افزایش توریست و در نتیجه افزایش درآمد از این طریق مواجه خواهند شد.
تقاضای انرژی
تغییرات در دما نیازهای انرژی را تغییر می‌دهد. دمای بیشتر تقاضای انرژی را برای خنک سازی در تابستان افزایش می‌دهد در حالی که تقاضای گرمایشی زمستان را کاهش می‌دهد. از آنجا که برای گرم کردن فضاها از انرژی بیشتری در سراسر کره زمین استفاده می‌شود تا خنک کردن آنها، افزایش دما باعث تقاضای انرژی کمتری می‌شود. تقاضای نفت با افزایش دما به میزان کاملا چشمگیری کاهش می‌یابد و قیمت با در نظر گرفتن شرایط کنونی تقریبا ۶درصد افت می‌کند. کشورهای تولید کننده و صادر کننده نفت مثل عربستان سعودی و ایران از کاهش قیمت نفت آسیب فراوانی می‌بینند. با این وجود کشورهای وارد کننده نفت مثل آمریکا، چین و ژاپن از کاهش قیمت نفت سود می‌برند.
سلامت و بهره‌وری نیروی کار
افزایش دمای کره زمین باعث افزایش مرگ و میر ناشی از گرما و کاهش مرگ و میر ناشی از سرما در برخی مناطق می‌شود. افزایش دمای کره زمین می‌تواند فصل را طولانی کرده و دامنه جغرافیایی حشرات ناقل بیماری مانند پشه‌ها، کنه‌ها و کک‌ها را افزایش دهد و به آنها امکان حرکت در ارتفاعات و مناطق جدید را بدهد. علاوه بر این، هنگامی که تغییرات آب و هوایی مردم را مجبور به مهاجرت می‌کند، خطر گسترش عوامل بیماری زا به مناطق جدید را افزایش می‌دهد. افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های واگیردار و سایر بیماری‌های مربوط به گرما بر روی بهره‌وری تاثیر می‌گذارد. زیرا کارگران روزهای بیشتری بیمار هستند و با کارآیی کمتری کار می‌کنند. بیماری‌های مکرر و طولانی مدت همچنین می‌تواند مهارت کارگران را کاهش دهد. مرگ و میر ناشی از گرما باعث کاهش بهره‌وری نیروی کار و احتمالا افزایش هزینه‌های دولتی و خصوصی در خدمات بهداشتی می‌شود. نیروی کار در کشورهای کمتر توسعه یافته، بیشتر در معرض گرمای شدید قرار دارد تا نیروی کار در کشورهای پیشرفته‌تر. در نتیجه، اثرات دما بر روی بهره‌وری نیروی کار بین کشورها بسیار متفاوت است. با توجه به سهم زیاد نیروی کار انسانی در صنعت هند، این کشور از کانال سلامت و بهره‌وری نیروی کار بسیار رنج خواهد برد. اگر تغییری در روند صنایع هند بوجود نیاید، این کانال که اکنون بیشترین اثرگذاری را بر رشد اقتصاد هند دارد، در آینده می‌تواند باعث ضربه به اقتصاد این کشور شود.
کشاورزی
دمای بالاتر، غلظت بیشتر CO۲ در جو و تغییر در الگوی بارش مستقیما بر میزان محصولات جهان تاثیر خواهد گذاشت. با این وجود تغییرات در مناطق و محصولات یکسان نخواهد بود. فصول رشد در آب و هوای سردتر طولانی شده و در مناطق گرمتر کوتاه می‌شوند.
راهکار‌های کاهش آلاینده‌ها
استراتژی مجوزهای قابل معامله: بر اساس این راهکار دولت حدی در مقدار دی‌اکسید کربن تولیدی برای کارخانه‌های مختلف مشخص می‌کند. بعضی از کارخانه‌ها به طور رایگان مجوز این میزان حد را دریافت می‌کنند و اما دیگر کمپانی‌ها باید این مجوز را در حراجی‌های دولت خریداری کند.
اگر کارخانه‌ای از میزان مجاز تولید دی‌اکسید کربن خود، میزان کمتری آلاینده تولید کند، می‌تواند باقی مانده مقدار مجاز خود را به سایر کمپانی‌ها بفروشد. اگر هم بیشتر از حد مجاز تولید کند باید بابت آن مالیات پرداخت کند. لازم به ذکر است میزان مجاز اعلام شده از جانب دولت‌ها هر سال کاهش می‌یابد.
این راهکار موافقان و منتقدانی دارد. طرفداران این استراتژی، آن را سبب ایجاد یک انگیزه برای کمپانی‌ها می‌دانند تا در تکنولوژی‌های پاک سرمایه‌گذاری کنند و در نهایت بتوانند هزینه خود را بابت خریدن مجوز که هر سال گران‌تر هم می‌شود کاهش دهند.
اما منتقدان ادعا می‌کنند از آنجایی که حد را دولت تعیین می‌کند ممکن است رقمی بیش از حد باشد و آلودگی افزایش پیدا کند و یا خیلی کم باشد و بر مصرف‌کننده هزینه تحمیل کند. همچنین در هر منطقه کمپانی‌های بزرگ توانایی لابی کردن به نفع خود را نیز دارند. در نتیجه سرعت آنها برای حرکت به سمت تکنولوژی پاک کاهش می‌یابد.
افزایش قیمت کربن و وضع مالیات بر کربن: از سال ۲۰۱۹، ۲۵ کشور مالیات بر کربن و ۴۶ کشور قیمت گذاری متفاوت برای کربن وضع کردند. این امر بر همگان تاثیرگذار است، از طرفی میزان آلودگی را کاهش می‌دهد و از طرف دیگر به دلیل تحمیل هزینه به مصرف کنندگان، این اقدام می‌تواند به خانواده‌های کم درآمد آسیب وارد کند.
