بیروت در منگنه بازیگران بین المللی
لبنانی‌ها برای چندمین روز متوالی در سال‌های گذشته به خیابان‌ها آمدند و برای بهبود شرایط اقتصادی خود دست به اعتراض و اعتصاب زدند؛ اما آنچه این روزها شرایط لبنان را پیچیده‌تر می‌کند، بحران سیاسی است؛ بحرانی که بازیگران اصلی آن خارج از مرزهای لبنان یا دور میز گفت‌وگوها درباره بیروت تصمیم می‌گیرند یا در تلاش‌اند با سرمایه‌گذاری‌ها و پیشنهادهای اغواکننده اقتصادی، هم نفوذ خود را در بیروت گسترش دهند و هم در خاورمیانه.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق، از‌همین‌رو در‌حالی‌که لبنانی‌ها در شهرهای مختلف دست به اعتصاب می‌زنند و دیگر توان رویارویی با مشکلات عدیده معیشتی خود را ندارند، کیلومترها آن طرف‌تر وزرای خارجه آمریکا، فرانسه و عربستان سعودی در حاشیه نشست گروه 20 (G20) در رم برای آینده آنان تصمیم‌گیری می‌کنند.
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، پس از نشست با فیصل بن‌فرحان و ژان ایو لودریان، همتایان سعودی و فرانسوی خود، در توییتی نوشت بحث مهمی داشتیم و درباره لزوم اینکه رهبران سیاسی لبنان باید برای اجرای اصلاحاتی که به طول انجامیده و برای تحقق ثبات اقتصادی و تأمین کمک‌هایی که مردم لبنان به‌شدت به آن نیاز دارند، رهبری واقعی انتخاب کنند، رایزنی کردیم.
اما در واقعیت امر آنچه باعث نگرانی شدید این سه کشور شده است، بدون شک بحران اقتصادی حاکم بر لبنان نیست بلکه نگرانی از تأثیر برخاسته از این بحران بر بحران سیاسی لبنان است. اکنون خطر بی‌ثباتی سیاسی این کشور را تهدید می‌کند و تجربه عراق، سوریه و لیبی نشان می‌دهد که بی‌ثباتی سیاسی دروازه‌ها را بر روی حضور و فعالیت نیروهای افراطی می‌گشاید. لبنان پس از انفجار مهیب بندر بیروت در آگوست سال ۲۰۲۰ با بحران سیاسی شدیدی روبه‌رو شده است؛ انفجاری که نه‌تنها به بهای جان ۲۰۰ نفر از شهروندان بیروت تمام شد، بلکه از تاب‌و‌توان دولت این کشور به‌شدت کاست و به اختلافات سیاسی در این کشور میان سه قطب قدرت شیعیان، اهل سنت و مسیحیان دامن زد.
همچنین بحران انرژی و کاهش شدید بهای پول لبنان نیز به وخامت سیاسی حاکم بر این کشور ابعاد شدیدتری بخشیده است. در این میان، دغدغه فرانسه با نگرانی‌هایی که وزیر خارجه آمریکا را وادار به برگزاری چنین نشستی کرده، یکی نیست. فرانسه همچنان خواستار حفظ نفوذ خود در لبنان است اما آمریکا نگران نفوذ روسیه در لبنان است؛ موضوعی که عربستان و اسرائیل را نیز نگران کرده است.
پیشنهادهای اقتصادی وسوسه‌کننده مسکو
سیاست‌خارجی روسیه در‌حال‌حاضر سرمایه‌گذاری در کشورهای بحران‌زده در خاورمیانه است. مسکو که به‌واسطه حضور در بحران سوریه تا مرزهای لبنان پیشروی کرده است، تا قبل از اکتبر سال 2019 ترجیح می‌داد که از بیرون این بحران را پیگیری کند. روسیه معتقد بود که افزایش ناآرامی و بی‌ثباتی در لبنان ممکن است که همه دستاوردهای نظامی و سیاسی‌اش در سوریه را نقش برآب کند و روند بازسازی سوریه و همه پروژه‌های اقتصادی در کرانه مدیترانه با مشکل مواجه شود. اما اکنون کاخ کرملین تصمیم گرفته است که با ورود به بحران اقتصادی و سیاسی بیروت به جمع کشورهایی بپیوندد که دور میز‌های گفت‌وگو، برای سرنوشت شهروندان این کشور خط‌مشی تعیین می‌کنند، با این تفاوت که مسیری که مسکو در نظر گرفته است، مانند همیشه سرمایه‌گذاری در لبنان بحران‌زده است. سه‌شنبه گذشته هیئتی از شرکت دولتی «هیدرو» برای دومین‌بار در فاصله یک‌ماه‌ونیم، به بیروت سفر کرد. آنان در این سفر با وزرای انرژی و حمل‌ونقل لبنان دیدار کردند و موضوع اصلی مذاکرات آنان ساخت پالایشگاه نفت در لبنان بود. آنها تأکید دارند که می‌توانند این پروژه را بین شش تا 9 ماه به بهره‌برداری برسانند.
پیشنهاد دوم روس‌ها، ساخت یکی از سه نیروگاه برقی است که بیروت ساخت آنها را تصویب کرده است. پیشنهاد سوم هم بازسازی بندر بیروت و اتصال آن به بنادر طرسوس و لاذقیه در سوریه بود؛ بنادری که در‌حال‌حاضر، مسکو کنترل آنان را در دست دارد. روس‌ها همچنین به دولت لبنان پیشنهاد داده‌اند که آماده سرمایه‌گذاری در این پروژه‌ها با روش BOT هستند؛ به این معنا که پس از سرمایه‌گذاری لازم، از این پروژه‌های اقتصادی تا مدت تعیین‌شده بهره‌برداری کنند. به گزارش سایت مؤسسه استرالیایی مسائل بین‌الملل، بازیگران سابق منطقه‌ای در لبنان مانند امارات و عربستان تا چندی پیش تمایل چندانی به حضور سیاسی و اقتصادی در این کشور نداشتند و چنین امری مسیر را برای افزایش نفوذ روسیه در این کشور هموارتر کرده است.
این در حالی است که گفته می‌شود که مسکو با همه نیروهای ذی‌ربط در قدرت لبنان و به‌ویژه حزب‌الله در تماس است. عبدالله خرم، یکی از تحلیلگران این مؤسسه بر این باور است که روسیه حتی به حزب‌الله فقط به‌عنوان یک جریان سیاسی لبنانی نگاه نمی‌کند. به باور او، رویکرد کرملین به حزب‌الله به‌مثابه جریانی است که در دیگر نقاط خاورمیانه نیز حضور دارد و نقش‌آفرینی می‌کند.
حال باید دید بحرانی که سال‌هاست ثبات لبنان را تهدید می‌کند، تا کجا به پیش خواهد رفت و سیاست‌مداران لبنانی می‌توانند از خلال این نقش‌آفرینی‌های متعدد، برای سروسامان‌دادن به این بحران، نسخه‌ای بپیچند که شرایط را برای شهروندان این کشور قابل تحمل‌تر از گذشته کند یا آن‌طور‌که پیش‌بینی شده، لبنان به‌زودی به لبه پرتگاه فروپاشی می‌رسد.
