قیمت گذاری صحیح بر کربن
همه‌گیری کووید-۱۹ تحولات اجتماعی و اقتصادی بسیاری بر جای گذاشته اما در تعهد شرکت‌ها برای مبارزه با تغییرات اقلیمی خللی وارد نکرده است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از دنیای اقتصاد، همه‌گیری و اثرات گسترده آن نشان داد که جهان برای بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی خود باید بیش از پیش تلاش کند. تاثیرات محدود شرایط همه‌گیری کووید-۱۹ بر ابزارهای قیمت‌گذاری کربن مهر تاییدی بود بر انعطاف‌پذیری سیاست‌های این حوزه. بانک جهانی در گزارش اخیر خود به بررسی تاثیرات همه‌گیری بر قیمت‌گذاری مصرف کربن پرداخته و تاکید می‌کند که تلاش برای کاهش انتشار کربن همراستا با احیای اقتصاد، امری حیاتی است. این موضوع می‌تواند اثری عمیق بر مصرف سوخت‌های فسیلی از جمله نفت بگذارد و تولید آنها را در بعضی نقاط غیراقتصادی کند.
در دوران همه‌گیری کووید-۱۹ و زمین‌گیری اقتصاد، بیشتر برنامه‌ها برای افزایش مالیات بر مصرف کربن مطابق با برنامه‌های از پیش تعیین‌شده اجرا شد. بحران اقتصادی ۲۰۲۰ همچنین تاثیر ناچیزی بر بازار اعتبارات داشت که نتیجه آن حفظ تمایل شرکت‌ها به استفاده از اعتبارات داوطلبانه برای اهداف مبارزه با تعییرات اقلیمی بود. در اکثر «سیستم‌های تجارت آلاینده» موسوم به ETSها، کاهش فعالیت اقتصادی در پی بحران اقتصادی تاثیر چندانی بر قیمت‌ها ندارد چرا که این سیستم‌ها از مکانیزم‌های تنظیم عرضه موسوم به PSAM در زمان وقوع شوک‌های خارجی بهره می‌برند.
در سطح کلان، در حالی که دولت‌ها در تلاش برای تسریع روند احیای اقتصاد هستند باید از کاهش سریع انتشار گازهای گلخانه‌ای اطمینان حاصل کنند چرا که افزایش دمای ۵/ ۱درجه‌ای زمین تبعات جدی خواهد داشت و باید این روند را تغییر داد. بانک جهانی تاکید می‌کند که اقتصادهای جهان باید به‌سرعت فرآیند ساخت سیستم‌های سبز، پایدار و کم‌کربن را در دستور کار خود قرار دهند و اطمینان حاصل کنند که اقتصاد به شکلی عادلانه و منصفانه احیا شود. راهکار بانک جهانی برای رسیدن به این اهداف، اتخاذ توامان سیاست‌های کوتاه‌مدتی چون اشتغال‌زایی و ترمیم رشد اقتصادی با سیاست‌های بلندمدت همچون کربن‌زدایی است.
در سال ۲۰۲۰ با وجود دشواری‌ها برای سرمایه‌گذاری در برنامه‌های متمرکز بر کاهش آلایندگی، ابتکاراتی چون «مسابقه تا صفر» و «اتحاد جاه‌طلبانه برای اقلیم» اجرایی شدند. در دسامبر همان سال، ۱۲۷ کشور، ۸۲۳ شهر و ۱۵۴۱ شرکت متعهد شدند که تا اواسط قرن میلادی از فعالیت‌های خود کربن‌زدایی کنند. در این میان قیمت‌گذاری بر کربن به‌تنهایی نمی‌تواند اثر گسترده‌ای بگذارد اما اگر به‌درستی طراحی و اجرا شود سبب تحریک اقتصاد برای کاهش تولید کربن و استفاده از سوخت‌های فسیلی می‌شود.
همچنین ابزارهای قیمت‌گذاری کربن می‌تواند درآمدزا باشد و نقشی کاتالیزگر برای سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی‌های پاک و حمایت از کاهش فقر ایفا کند. فعالیت‌های صورت‌گرفته در سال ۲۰۲۱ در سراسر جهان سبب تولید سرمایه‌ای ۵۳ میلیارد دلاری شد که ۵/ ۲۱درصد از گازهای گلخانه‌ای منتشرشده را پوشش می‌دهد. این در حالی است که در سال ۲۰۲۰ سرمایه اندوخته‌شده تنها ۱/ ۱۵ درصد از انتشار آلاینده‌ها را شامل می‌شد. در آغاز سال جدید میلادی، چین ETSهای خود را راه‌اندازی کرد و به بزرگ‌ترین بازار کربن جهان تبدیل شد.
پیش به سوی قیمت‌گذاری بر انتشار کربن
بانک جهانی همواره تاکید دارد که قیمت‌گذاری برای کربن یک سیاست ضروری اما ناکافی است و برای عملیاتی شدن به حمایت سیاسی نیاز دارد. این سیاست‌ها باید از پشتوانه حقوقی برخوردار شده و در راستای اهداف اقتصادی تعریف شوند. دولت‌ها در این مسیر از ابتکارات متنوعی استفاده می‌کنند. کشورهایی چون کانادا، آلمان و ایرلند در حال افزایش قیمت برای انتشار دی اکسید کربن هستند.
از سوی دیگر قانون تغییرات آب‌و‌هوایی در نیوزیلند تغییراتی را در «سیستم‌های تجارت آلاینده‌ها» ایجاد کرده است تا این کشور تا سال ۲۰۵۰ به هدف خود در عدم انتشار گازهای گلخانه‌ای دست یابد. بریتانیا و آلمان نیز بازارهای ملی کربن راه‌اندازی کردند و مالیات بر انتشار کربن در هلند اجرایی شده است. بانک جهانی امیدوار است که کشورهای بیشتری در این مسیر گام بردارند. دولت‌ها در تلاشند که برنامه‌های خود را برای سازمان ملل ارسال کنند تا اهداف توافق‌نامه پاریس به صورت دقیق جامه عمل بپوشد.
قیمت‌گذاری کربن یک ابزار سیاست‌گذاری مقرون‌به‌صرفه است که دولت‌ها و شرکت‌ها می‌توانند آن را به‌عنوان بخشی از استراتژی گسترده‌تر آب‌و‌هوایی خود در پیش گیرند.
با در نظر گرفتن هزینه‌هایی که تغییرات آب‌و‌هوایی بر تصمیم‌گیری‌های اقتصادی می‌گذارد، قیمت‌گذاری بر کربن می‌تواند به تغییر الگوهای تولید و مصرف کمک کند که در نهایت به کاهش تولید کربن منتج خواهد شد. تجربه کشورهای پیشرفته نشان می‌دهد که قیمت‌گذاری برای کربن باعث بهبود بهره‌وری و خلق نوآوری شده که خود عاملی برای دستاوردهای اقتصادی آتی است.
