بیماری آلزایمر
بیماری آلزایمر نوعی اختلال عصبی پیشرونده است که باعث کوچک شدن مغز (آتروفی) و سلول‌های مغزی می‌شود. بیماری آلزایمر شایع‌ترین علت زوال عقل است - کاهش مداوم تفکر، مهارت‌های رفتاری و اجتماعی که بر توانایی فرد برای عملکرد مستقل تأثیر می‌گذارد.
به گزارش اقتصادآنلاین، تقریباً 5.8 میلیون نفر در ایالات متحده در سن 65 سال به بالا با بیماری آلزایمر زندگی می‌کنند. از این تعداد، 80٪ بالای سن 75 سال هستند. درحدود 50 میلیون نفر مبتلا به زوال عقل در سراسر جهان ، بین 60 تا 70 درصد مبتلا به بیماری آلزایمر هستند.
علائم اولیه بیماری شامل فراموشی آخرین اتفاقات یا گفتگوها است. با پیشرفت بیماری، فرد مبتلا به آلزایمر دچار اختلال شدید حافظه می‌شود و توانایی انجام کارهای روزمره را از دست می‌دهد. داروها ممکن است به طور موقت علائم را بهبود بخشیده یا کاهش دهند.
این روش‌های درمانی گاهی اوقات به افراد مبتلا به بیماری آلزایمر کمک می‌کند تا حداکثر عملکرد را داشته باشند و برای مدتی استقلال خود را حفظ کنند. برنامه‌ها و خدمات مختلف می‌توانند به حمایت از مبتلایان به آلزایمر و مراقبان آن‌ها کمک کنند.
هیچ درمانی برای درمان بیماری آلزایمر یا تغییر روند بیماری در مغز وجود ندارد. در مراحل پیشرفته بیماری، عوارض ناشی از کاهش شدید عملکرد مغز - مانند کم‌آبی، سو تغذیه یا عفونت - منجر به مرگ می‌شود.
علائم
کم شدن حافظه علامت اصلی بیماری آلزایمر است. علائم اولیه شامل مشکل در به‌خاطر سپردن وقایع یا مکالمات اخیر است. با پیشرفت بیماری، اختلالات حافظه بدتر شده و سایر علائم ایجاد می‌شود. در ابتدا ممکن است فردی که به بیماری آلزایمر مبتلا است، از داشتن مشکل در به‌خاطر سپردن چیزها و سازمان‌دهی افکار مطلع باشد. یکی از اعضای خانواده یا دوستان ممکن است بیشتر متوجه چگونگی بدتر شدن علائم شود.
تغییرات مغزی مرتبط با بیماری آلزایمر منجر به مشکلات فزاینده‌ای در موارد زیر می‌شود:
حافظه
هر شخصی گاه‌به‌گاه دچار لغزش حافظه می‌شود، اما ازدست‌دادن حافظه مرتبط با بیماری آلزایمر همچنان مداوم ادامه دارد و بدتر می‌شود و بر توانایی عملکرد در محل کار یا خانه تأثیر می‌گذارد.
افراد مبتلا به آلزایمر ممکن است:
• جملات و سؤالات را بارهاوبارها تکرار کنند
• مکالمات، قرارها یا رویدادها را فراموش کنند و بعد آن‌ها را به‌خاطر بسپارند
• معمولاً وسایل‌شان را گم می‌کنند، و اغلب آن‌ها را در مکان‌های غیرمنطقی قرار می‌دهند
• در مکان‌های آشنا گم شوند
• سرانجام نام اعضای خانواده و اشیا روزمره را فراموش می‌کنند
• دریافتن کلمات مناسب برای شناسایی اشیا، بیان افکار یا شرکت در مکالمات دچار مشکل می‌شوند
تفکر و تعقل
بیماری آلزایمر، به‌ویژه در مورد مفاهیم انتزاعی مانند اعداد، باعث تمرکز و تفکر می‌شود. چند وظیفه‌ای بودن بسیار دشوار است و مدیریت امور مالی، تعادل دفترچه‌های چک و پرداخت به‌موقع صورت‌حساب‌ها ممکن است چالش‌برانگیز باشد. سرانجام ممکن است فرد مبتلا به آلزایمر نتواند اعداد را تشخیص داده و با آن‌ها کنار بیاید.
قضاوت و تصمیم‌گیری
آلزایمر باعث کاهش توانایی تصمیم‌گیری و قضاوت منطقی در شرایط روزمره می‌شود. به‌عنوان‌مثال، یک فرد ممکن است در تعاملات اجتماعی انتخاب‌های ضعیف یا غیرمشخصی انجام دهد یا لباس نامناسب با آب‌وهوا بپوشد. ممکن است در مشکلات روزمره، مانند سوختن غذا روی اجاق‌گاز یا شرایط رانندگی غیرمنتظره، دشوارتر عمل باشد.
برنامه‌ریزی و انجام کارهای آشنا
فعالیت‌های روتین که به مراحل متوالی نیاز دارند، مانند برنامه‌ریزی و پختن غذا یا انجام یک بازی موردعلاقه، با پیشرفت بیماری مبارزه می‌کند. درنهایت، افراد مبتلا به آلزایمر پیشرفته، اغلب فراموش می‌کنند که چگونه کارهای اساسی مانند لباس پوشیدن و استحمام را انجام دهند.
تغییر در شخصیت و رفتار
تغییرات مغزی که در بیماری آلزایمر رخ می‌دهد می‌تواند بر خلق‌وخو و رفتار فرد تأثیر بگذارد. مشکلات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• افسردگی
• بی‌علاقگی
• کناره‌گیری اجتماعی
• نوسانات خلقی
• عدم اعتماد به دیگران
• تحریک‌پذیری و پرخاشگری
• تغییر در عادات خواب
• سرگردانی
• ازبین‌رفتن مهارت‌ها
• اوهام، مانند باورداشتن اینکه چیزی به سرقت رفته است
مهارت‌های حفظ‌شده
بسیاری از مهارت‌های مهم حتی برای مدت‌زمان طولانی‌تری نیز حفظ می‌شوند حتی در صورت بدتر شدن علائم، مهارت‌های حفظ‌شده ممکن است شامل خواندن یا گوش‌دادن به کتاب‌ها، قصه‌گویی و خاطره گویی، آواز خواندن، گوش‌دادن به موسیقی، رقص، نقاشی یا کاردستی باشد. این مهارت‌ها ممکن است مدت طولانی‌تری حفظ شوند زیرا توسط قسمت‌هایی از مغز که در مراحل بعدی بیماری تحت تأثیر قرار می‌گیرند کنترل می‌شوند.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
در بعضی از شرایط، ازجمله شرایط قابل‌درمان نیز، می‌توانند منجر به از دست‌دادن حافظه یا سایر علائم زوال عقل شوند. اگر نگران حافظه یا سایر مهارت‌های تفکر خود هستید، برای ارزیابی و تشخیص دقیق با پزشک خود صحبت کنید. اگر نگران مهارت‌های تفکر که در یکی از اعضای خانواده یا دوست خود مشاهده می‌کنید هستید ، در مورد نگرانی‌های خود با او صحبت کنید و در مورد رفتن به پزشک با او صحبت کنید.
علل
دلایل دقیق بیماری آلزایمر به طور کامل شناخته‌نشده است؛ اما در یک سطح اولیه، پروتئین‌های مغز عملکرد طبیعی ندارند، این کار باعث مختل شدن کار سلول‌های مغزی (سلول‌های عصبی) می‌شود و باعث ایجاد یک سری حوادث می‌شود. نورون‌ها آسیب‌دیده، ارتباط خود را با یکدیگر از دست می‌دهند و درنهایت می‌میرند.
دانشمندان معتقدند که برای اکثر افراد، بیماری آلزایمر ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی، سبک زندگی و محیطی است که به‌مرورزمان بر مغز تأثیر می‌گذارد. کمتر از 1٪ از مواقع، آلزایمر به دلیل تغییرات خاص ژنتیکی ایجاد می‌شود که عمل بیمار را به بیماری مبتلا می‌کند. این موارد نادر معمولاً منجر به بروز بیماری در سنین میان‌سالی می‌شود.
این آسیب اغلب در ناحیه‌ای از مغز شروع می‌شود که حافظه را کنترل می‌کند، اما این روند سال‌ها قبل از اولین علائم آغاز می‌شود. از دست‌دادن نورون‌ها از مسیر قابل پیش‌بینی به مناطق دیگر مغز گسترش می‌یابد. در اواخر مرحله بیماری، مغز به طور قابل‌توجهی کوچک‌شده است. محققانی که سعی در درک علت بیماری آلزایمر دارند، بر نقش دو پروتئین متمرکزشده‌اند:
• پلاک‌ها. بتا آمیلوئید قطعه‌ای از پروتئین بزرگ‌تر است. هنگامی‌که این قطعات به هم می‌پیوندند، به نظر می‌رسد که اثر سمی بر سلول‌های عصبی دارند و ارتباط سلول به سلول را مختل می‌کنند. این خوشه‌ها رسوبات بزرگ‌تری به نام پلاک‌های آمیلوئید تشکیل می‌دهند که سایر بقایای سلولی را نیز شامل می‌شود.
• گره‌خوردگی‌ها. پروتئین‌های تاو نقشی در سیستم پشتیبانی و انتقال داخلی نورون برای حمل مواد مغذی و سایر مواد اساسی دارند. در بیماری آلزایمر، پروتئین‌های تاو تغییر شکل داده و خود را به‌صورت ساختارهایی به نام گره‌های عصبی - الیافی سازمان می‌دهند. گره‌ها سیستم حمل‌ونقل را مختل می‌کنند و برای سلول‌ها سمی هستند.
عوامل خطر
سن
افزایش سن بزرگ‌ترین عامل شناخته‌شده برای بیماری آلزایمر است. آلزایمر بخشی از پیری طبیعی نیست، اما با افزایش سن احتمال ابتلا به بیماری آلزایمر افزایش می‌یابد.
به‌عنوان‌مثال یک مطالعه نشان داد که سالانه چهار تشخیص جدید به‌ازای هر 1000 نفر در سنین 65 تا 74 سال، 32 تشخیص جدید در هر 1000 نفر از 75 تا 84 سال و 76 تشخیص جدید در هر 1000 نفر در سن 85 سال و بالاتر وجود دارد.
تاریخچه خانوادگی و ژنتیک
اگر یکی از بستگان درجه‌یک - پدر یا مادر یا خواهر و برادر شما - به این بیماری مبتلا باشند، خطر ابتلا به آلزایمر تا حدودی بیشتر است. بیشتر مکانیسم‌های ژنتیکی آلزایمر در میان خانواده‌ها تا حد زیادی غیرقابل‌توضیح باقی‌مانده و عوامل ژنتیکی احتمالاً پیچیده هستند.
یکی از برگ خریدهای ژنتیکی بهتر درک شده، نوعی ژن آپولیپوپروتئین E (APOE) است. تغییر ژن، APOE e4، خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را افزایش می‌دهد. تقریباً 25٪ تا 30٪ از افراد دارای آلل APOE e4 هستند، اما همه افراد با این تغییر ژن به بیماری مبتلا نمی‌شوند.
دانشمندان تغییرات نادر (جهش) در سه ژن را شناسایی کرده‌اند که درواقع فردی که یکی از آن‌ها را به ارث می‌برد، به آلزایمر مبتلا می‌شود؛ اما این جهش‌ها کمتر از 1٪ افراد مبتلا به بیماری آلزایمر را تشکیل می‌دهد.
سندرم داون
بسیاری از افراد مبتلا به سندرم داون به بیماری آلزایمر مبتلا می‌شوند. این احتمالاً مربوط به داشتن سه نسخه از کروموزوم 21 است - و متعاقباً سه نسخه از ژن پروتئین که منجر به ایجاد بتا آمیلوئید می‌شود. علائم و نشانه‌های آلزایمر در افراد مبتلا به سندرم داون 10 تا 20 سال زودتر از افراد عمومی نشان داده می‌شود.
جنسیت
به نظر می‌رسد تفاوت کمی در زنان و مردان وجود دارد، اما، به‌طورکلی، زنان بیشتر مبتلا به این بیماری هستند زیرا آن‌ها عموماً بیشتر از مردان عمر می‌کنند.
اختلال شناختی خفیف
اختلال شناختی خفیف، کاهش حافظه یا سایر مهارت‌های تفکر است که برای سن فرد بیش‌ازحد طبیعی است، اما این کاهش مانع عملکرد فرد در محیط‌های اجتماعی یا کاری نمی‌شود.
افرادی که اختلال شناختی خفیف دارند خطر قابل‌توجهی در ابتلا به زوال عقل دارند. وقتی کمبود اولیه، اختلال شناختی خفیف حافظه باشد، احتمالاً بیماری به علت بیماری آلزایمر به زوال عقل پیشرفت می‌کند. تشخیص اختلال شناختی خفیف تمرکز بیشتر بر تغییر سبک زندگی سالم، ایجاد استراتژی برای جبران از دست‌دادن حافظه و تعیین وقت ملاقات‌های منظم با پزشک برای کنترل را تشویق می‌کند.
ضربه به سر
افرادی که دچار ضربه شدید سر شده‌اند بیشتر در معرض ابتلا به بیماری آلزایمر هستند. چندین مطالعه بزرگ نشان داد که در افراد 50 سال به بالا که دچار آسیب مغزی هستند، خطر ابتلا به زوال عقل و بیماری آلزایمر افزایش می‌یابد. این خطر در افراد با آسیب مغزی شدیدتر و چندگانه افزایش می‌یابد. برخی مطالعات نشان می‌دهد که خطر ممکن است در شش ماه اول تا دو سال پس از آسیب مغزی بیشتر باشد.
آلودگی هوا
مطالعات انجام‌شده بر روی حیوانات نشان داده است که ذرات آلودگی هوا می‌توانند باعث تخریب سیستم عصبی شوند؛ و مطالعات انسانی نشان داده است که قرارگرفتن در معرض آلودگی هوا - به‌ویژه از اگزوز ترافیک و سوزاندن چوب - با خطر زوال عقل بیشتری همراه است.
مصرف بیش‌ازحد نوشابه
از مدت‌ها قبل نوشیدن مقادیر زیادی نوشابه باعث تغییرات مغزی شناخته‌شده است. چندین مطالعه و بررسی بزرگ نشان داد که اختلالات مصرف نوشابه با افزایش خطر ابتلا به زوال عقل، به‌ویژه زوال عقل زودرس ارتباط دارد.
الگوی خواب ضعیف
تحقیقات نشان داده است که الگوی خواب نامناسب، مانند مشکل خوابیدن یا خواب ماندن، با افزایش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر مرتبط است.
سبک زندگی و سلامت قلب
تحقیقات نشان داده است که عوامل مرتبط با بیماری‌های قلبی نیز ممکن است خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را افزایش دهند. این شامل:
• عدم ورزش
• چاقی
• سیگارکشیدن یا قرارگرفتن در معرض دود سیگار
• فشارخون بالا
• کلسترول بالا
• دیابت نوع 2 به میزان ضعیف کنترل‌شده
این عوامل همه قابل اصلاح هستند؛ بنابراین، تغییر عادت‌های زندگی می‌تواند تا حدی خطر ابتلا شمارا تغییر دهد. به‌عنوان‌مثال، ورزش منظم و رژیم غذایی کم‌چرب سالم و سرشار از میوه و سبزی‌ها با کاهش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر مرتبط است.
یادگیری مادام‌العمر و تعامل اجتماعی
مطالعات نشان داده‌اند که ارتباطی بین قرار گرفتن مادام‌العمر در فعالیت‌های تحریک‌کننده ذهنی و اجتماعی، و کاهش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر وجود دارد. سطح تحصیلات پایین - کمتر از تحصیلات دبیرستان - به نظر می‌رسد یک عامل خطر برای بیماری آلزایمر است.
عوارض
از دست‌دادن حافظه و زبان، اختلال در قضاوت و سایر تغییرات شناختی ناشی از آلزایمر می‌تواند درمان سایر شرایط سلامتی را پیچیده کند. فرد مبتلا به بیماری آلزایمر ممکن است نتواند:
• بگوید که او دردی را تجربه می‌کند
• علائم بیماری دیگری را توضیح دهد
• یک برنامه درمانی تجویزشده را دنبال کند
• عوارض جانبی دارو را توضیح دهد
با پیشرفت بیماری آلزایمر به آخرین مراحل، تغییرات مغزی بر عملکردهای جسمی مانند بلع، تعادل و کنترل روده و مثانه تأثیر می‌گذارد. این تأثیرات می‌تواند آسیب‌پذیری را در برابر سایر مشکلات بهداشتی مانند موارد زیر افزایش دهد:
• استنشاق غذا یا مایع به داخل ریه‌ها (آسپیراسیون)
• آنفلوانزا، ذات‌الریه و سایر عفونت‌ها
• افتادن
• شکستگی
• زخم بستر
• سو تغذیه یا کم‌آبی بدن
• یبوست یا اسهال
• مشکلات دندانی مانند زخم‌های دهان یا پوسیدگی دندان
پیش گیری
بیماری آلزایمر یک بیماری قابل‌پیشگیری نیست. بااین‌حال، بعضی از عوامل خطرناک برای آلزایمر می‌توانند اصلاح شوند. شواهد نشان می‌دهد که تغییر در رژیم غذایی، ورزش و عادات - گام‌هایی برای کاهش خطر بیماری‌های قلبی عروقی - همچنین ممکن است خطر ابتلا به بیماری آلزایمر و سایر اختلالات ایجادکننده زوال عقل را کاهش دهد. گزینه‌های زندگی سالم برای قلب که ممکن است خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش دهد شامل موارد زیر است:
• ورزش منظم
• داشتن یک رژیم غذایی با محصولات تازه، روغن‌های سالم و غذاهای کم‌چربی اشباع‌شده مانند رژیم مدیترانه‌ای
• پیروی از دستورالعمل‌های درمانی برای کنترل فشارخون بالا، دیابت و کلسترول بالا
• برای ترک سیگار در صورت سیگارکشیدن از پزشک خود کمک بخواهید
مطالعات نشان داده است که مهارت‌های تفکر حفظ‌شده در اواخر زندگی و کاهش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر با شرکت در رویدادهای اجتماعی، خواندن، رقص، بازی‌های رومیزی، خلق هنر، نواختن ساز و سایر فعالیت‌هایی که نیاز به تعامل ذهنی و اجتماعی دارند ارتباط دارد.
