آینده آمازون بدون جف بزوس
در روزهای اول تاسیس آمازون، جف بزوس، موسس آن تاکید داشت که این غول تجارت الکترونیک، بعضی تبلیغات مانند تبلیغات مربوط به اسحله و سلاح گرم را نباید نمایش بدهد تا اینکه در سال ۲۰۱۲ و زمانی که فیلم «سقوط از آسمان» جیمز باند پخش شد، تهیه‌کنندگانش به دنبال انتشار آگهی در سایت آمازون بودند.
این روایت تنها یکی از داستان‌های جالب و ارزشمندی است که در آخرین کتاب «برد استون» روزنامه‌نگار و نویسنده کتاب «آمازون آزاد: جف بزوس و خلق یک امپراتوری جهانی» آمده است؛ روایتی که یادآور گزارش‌هایی می‌شود که درباره مذاکرات آمازون برای خرید استودیوی تولید و پخش فیلم «مترو گولدن مایر» منتشر شده است.
این کمپانی فیلم‌سازی که از قدیمی‌ترین استودیوهای جهان به حساب می‌آید، یکی از دارندگان مجوز پخش فیلم‌های جیمز باند است و این گزارش‌ها نشان می‌دهند که آمازون پیشنهاد ۹ میلیارد دلاری برای خرید آن داده است. این کتاب که می‌تواند یکی از دقیق‌ترین روایتگران داستان آمازون باشد، کمک می‌کند تا بسیاری از آنهایی که به کناره‌گیری احتمالی جف بزوس از سمتش به‌عنوان مدیرعامل آمازون در تابستان امسال و جانشین او فکر می‌کنند، به پاسخ سوال‌شان برسند.
آیا این غول تجارت الکترونیک و رایانش ابری که درآمدش طی بیش از دو دهه گذشته با متوسط نرخ رشد سالانه بیش از ۴۰ درصدی رشد کرده است، بدون مدیریت بزوس باهوش و کاربلد، از روند رشد خودش بازمی‌ماند یا مثل استودیوی دارنده مجوز پخش فیلم‌های باند، با وجود تازه‌واردهایی که نقش‌های مدیریتی و کلیدی آن را به عهده می‌گیرند، می‌تواند به روند رشد و موفقیتش در بازار ادامه بدهد؟
یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران آمازون فکر می‌کند که درحال‌حاضر جواب این سوال را می‌داند. شرکت مدیریت سرمایه‌گذاری «بیلی گیفورد» حالا درحال فروش سهام خود از آمازون و کاهش تدریجی سهم خود از آمازون است. این شرکت در توضیح دلیل کاهش اشتیاقش به سهام آمازون بعد از ۱۵ سال، از شعار جف بزوس کمک می‌گیرد که می‌گوید در آمازون همیشه باید «روز اول» باشد؛ عبارتی که درواقع القا‌کننده روح تمرکز روی اهداف بلندمدت، جلب نظر مشتریان و برجسته کردن نوآوری در این شرکت است. شرکت بیلی گیفورد اخیرا به سرمایه‌گذاران خودش گفته است: «آمازون درحال‌حاضر یک شرکت ارزشمند، امن و رضایت‌بخش است. با این حال این شرکت به‌زودی دیگر موسس خودش را به عنوان مدیرعامل در اختیار نخواهد داشت. ما نگران آن هستیم که با رفتن او و شیوه مدیریتی بی‌نظیرش، دیگر شاهد شعار «روز اول» در آمازون نباشیم، هر چند میسر پیش‌روی این شرکت همچنان طولانی و سودآور است.»
نقل‌قول‌ها و روایت‌های مختلف زیادی در کتاب برد استون وجود دارد که شخصیت و قدرت جف بزوس را کامل و بی‌همتا می‌کند. زیرکی و هوش او در تجارت همین حالا هم مشهور و خارق‌العاده است. ممکن است بزوس آن‌قدرها به‌خاطر نقشش به‌عنوان مالک شرکت ارائه‌دهنده تکنولوژی‌های خانگی مانند الکسا- دستیار صوتی و هوشمند این شرکت- شناخته نشود، اما به‌خاطر وسواس و حساسیتش روی استانداردهای بالا، مقاومت و تحمل بالا در برابر شکست ایده‌های بزرگ، تمرکز عجیبش روی حل مسائل مالی و توجه خاصش به جزئیات، بسیار مشهور است. هرچند جانشین احتمالی بزوس یعنی «اندی جیسی» شاگرد مکتب مدیریتی او است، اما احتمالا آن رگه‌های تفکر خلاقانه‌ای را که در شیوه مدیریتی بزوس و موسس فقید اپل یعنی استیو جابز دیده می‌شود، نخواهد داشت. با این حال مگر مدیریت بزوس چقدر می‌تواند طول بکشد؟ صرف‌نظر از دوره‌ای که در سال گذشته و به‌خاطر بروز همه‌گیری ویروس کرونا، بزوس به مسوولیت مدیریتی روزانه‌اش برگشت، رابطه او با آمازون درحال‌حاضر به شکلی مجزا و غیروابسته است. برد استون در کتابش، مدیرعاملی را به تصویر کشیده است که زمانی ثروتمندترین انسان جهان و امپراتور جهان تجارت الکترونیک شد. از منظر تمرکز بر چرخه بی‌پایان و ماندگار تنوع عملکردی آمازون، نوآوری بی‌وقفه و اولویت و مرکزیت مشتریانش، دیدگاه‌های بزوس همیشه رو به گسترش بوده‌اند؛ از بلندپروازی‌هایش در عرصه فضا و ساخت موشک گرفته تا دنبال کردن علایقی مانند انتشار روزنامه که به مالکیت واشنگتن‌پست منجر شد و حتی ورودش به هالیوود و آشنایی با «لورن سانچز» که باعث جدایی بزوس از همسرش شد. جف بزوس به گفته برد استون به سمت بعد جایگزینی برای ثروت و شهرت و جذبه بین‌المللی رفته و به این ترتیب قدرت خودش را بیشتر کرده است. او در سال‌های اخیر معاشران بیشتری از میان افراد مشهور و شناخته‌شده برگزیده است و به‌طور خلاصه به‌نظر می‌رسد که درحال گسترش قلمروی خودش باشد.
اندی جیسی بعضی از ویژگی‌ها و مزیت‌های بزوس را دارد؛ از جمله آنچه برد استون آن را به‌عنوان «سطوح بی‌رحمانه نظم و انضباط» مطرح می‌کند. از نظر او، AWS که تجارت رایانش ابری آمازون و بزرگ‌ترین منبع سودآور این شرکت است، فرهنگ شرکت مادرش یعنی آمازون از استانداردهای بالا و رقابت سرسختانه را به‌خوبی به نمایش می‌گذارد. بزوس از زمان ورودش به این شرکت در سال ۱۹۹۷، ارزش‌هایی مانند میانه‌روی و صرفه‌جویی را رواج داده است. علاوه بر این و براساس آنچه برد استون نوشته است، اندی جیسی احتمالا در مواجهه با مشکلات آمازون، کمی متواضعانه‌تر برخورد خواهد کرد؛ آن هم زمانی که این شرکت با اتهام‌های مختلفی مانند رقابت غیرمنصفانه، نارضایتی گروهی از مشتریانش، تقاضای کارمندان بخش انبار برای دریافت حقوق بیشتر و شرایط کاری بهتر مواجه است. این درحالی است که آمازون برنامه‌های پرخرج متنوعی برای بهبود سلامت و رفاه کارمندانش دارد.
احتمالا سخت‌ترین وظیفه اندی جیسی مواجهه با قانون ارقام بزرگ خواهد بود. مدیریت این شرکت با درآمد ۳۸۶ میلیارد دلاری در سال گذشته و ارزش بازار ۶/ ۱ تریلیون دلاری و پتانسیل بالاتر رفتن این ارقام، سخت‌تر هم خواهد شد.
جهان کافی نیست
از طرفی سوالات مختلفی درباره تاثیر خرید احتمالی شرکت فیلم‌سازی مترو گولدن‌مایر بر بهبود عملکرد سرویس آمازون‌پرایم، مطرح می‌شود. خرید این شرکت حتی با مبلغ ۹میلیارد دلار برای آمازون منطقی و مقرون‌به‌صرفه است. این شرکت در سال گذشته میلادی ۱۱ میلیارد دلار برای خرید سریال‌های تلویزیونی، فیلم‌ها و موسیقی قابل ارائه روی سرویس پرایم خودش هزینه کرد. این گزارش‌ها چند روز بعد از آن منتشر شدند که اندی جیسی از بازگشت جف بلک‌برن، مدیر قدیمی و باتجربه آمازون به این شرکت خبر داد که اخیر از این شرکت رفته بود. او تجارت رسانه و سرگرمی آمازون از جمله پلت‌فرم گیمینگ آمازون یعنی Twitch و Amazon Studios را مدیریت خواهد کرد که اخیرا برنده دو جایزه اسکار شده است. بلک‌برن ابتدا گزارش کارش را به جف بزوس و سپس به اندی جیسی خواهد داد.
این اتفاق نشان می‌دهد که آمازون در دوره بعد از بزوس به دنبال منبع تازه‌ای برای رشد سریع خواهد بود و برای این کار به‌سراغ تقویت بخش‌های سرگرمی، تبلیغات و خرید می‌رود. این روند در نهایت به شکل‌گیری عصر جدیدی در رقابت میان غول‌های تکنولوژی آمریکا منتهی خواهد شد. آمازون در واقع سعی دارد پیش از ورود فیس‌بوک و گوگل به این عرصه، سهم بیشتری از آن را در اختیار بگیرد و به نظر می‌رسد که جف بزوس این عصر رقابتی جدید را از صندلی چرمی و شیک خودش در بیرون از هیات‌مدیره آمازون مدیریت کند.
