آموزش و پرورش دیپلم الکترونیکی صادر می کند
فرایند صدور دیپلم با امضای الکترونیکی کامل شده و تا پایان 1400مدارک دانشگاهی هم با این امضا، تبدیل به اسناد انکارناپذیر می‌شوند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، چند روز پیش سرانجام فرایند صدور دیپلم متوسطه با امضای الکترونیک که استنادپذیر و انکارناپذیر است کامل شد. سال گذشته استعلام مدارک تحصیلی به‌صورت الکترونیکی امکان یافت و پس از آن پایگاه اطلاعات تحصیلی هم رونمایی شد. با این حال، نکته‌ای که وجود داشت این بود که چرخه فرایند باید به‌صورت کامل، الکترونیکی می‌شد و همچنین همه داده‌هایی که قرار بود تبادل‌پذیر باشد، باید استنادپذیر و انکارناپذیر می‌شد.
براساس مصوبات شورای‌عالی فضایی مجازی، 25پایگاه پایه کشور هدفگذاری شده بود تا هم داده‌های آنها تکمیل شود و هم مبتنی بر اسناد انکارناپذیر و الکترونیکی، این پایگاه‌ها با ذی‌نفعان تبادل داده داشته باشند. یکی از این پایگاه داده‌ها، پایگاه مدارک تحصیلی بود که 3وزارتخانه آموزش و پرورش، بهداشت و وزارت علوم، این پایگاه را تشکیل دادند و فرایندهای مبتنی بر نظام آموزش کشور، چه در مقاطع تحصیلی دانش‌آموزی و چه در مقاطع آموزش عالی، به‌صورت الکترونیک تدوین شد.
دیپلم کاغذی، فاقد وجاهت
رضا باقری اصل، دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات کشور با اعلام اینکه دیپلم کاغذی دیگر وجاهت ندارد، تأکید می‌کند که «از حالا دیپلم با امضای الکترونیکی مورد استناد بخش خصوصی و دولتی قرار می‌گیرد و دیگر نیازی نیست که برای تشکیل پرونده، کپی برابر اصل دیپلم کاغذی ارائه شود.»
از آنجا که سند دیپلم الکترونیک دارای امضای الکترونیک است، دیگر نیاز به استعلام هم ندارد. به‌عنوان مثال، اگر بخش خصوصی بخواهد کسی را استخدام کند، کافی است از متقاضی شغل بخواهد که این سند را در بخش ورودی‌های درگاه مدارک بارگذاری کند تا امضای الکترونیک بررسی و استنادپذیری آن مشخص شود. راستی‌آزمایی هم روی خود سند صورت می‌گیرد. در واقع، سند امضایی دارد که با بررسی فنی و کارشناسی قابل تشخیص است.
باقری اصل همچنین از آغاز عملیات پایلوت سند الکترونیکی مدارک دانشگاهی خبر می‌دهد و اظهار امیدواری می‌کند که تا پایان 1400مدارک دانشگاهی هم مانند دیپلم با امضای الکترونیک تبدیل به اسناد استنادپذیر و انکارناپذیر شوند.
رویای امضای الکترونیک
برای اینکه یک سند الکترونیک قابلیت استناد داشته باشد و در عین حال انکارناپذیر باشد، نیاز به امضای الکترونیک دارد. در فناوری‌های متمرکز، راهکار این است که مبتنی بر مجموعه‌ای از قواعد حقوقی، روی یک سند کدگذاری‌هایی انجام می‌شود. این کدگذاری غیرهمزمان(asynchron) باعث می‌شود که کل محتوا و مفاد یک سند امضا شود و دیگر قابلیت تغییر نداشته باشد. در واقع امضای الکترونیک یک هش‌کد یا نوعی کدگذاری محتوای سند است که به کل سند متصل می‌شود و هر تغییری در سند ایجاد شود، آن هش‌کد تغییر می‌کند و باطل می‌شود.
دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات با ذکر یک مثال توضیح می‌دهد: «اگر تغییری در معدل دیپلم تحصیلی با امضای الکترونیک ایجاد شود، سند تغییر می‌کند. به این ترتیب از آنجا که آن امضای الکترونیک براساس کدگذاری تمام اجزای آن سند و منحصر به آن سند است، تمامیت سند از بین می‌رود و امضا باطل می‌شود. بنابراین هنگام بررسی، باطل بودن امضا مشخص می‌شود.»
براساس قانون تجارت الکترونیک، امضای مطمئن، آن امضایی است که اعتبار آن از سوی یک «مرکز گواهی ریشه» تأیید شده باشد. یک فرد یا سازمان در مرکز گواهی ریشه، درواقع یک توکنِ امضا می‌گیرد و مبتنی بر آن کلید نرم‌افزاری یا سخت‌افزاری، اسناد خود را امضا می‌کند. گاهی مواقع هم یک سیستم اسناد را امضا می‌کند.
باقری اصل با تشریح جزئیات فنی این فرایند می‌گوید: «کلیدها مُهر زمانی دارند و اعتبار یک سند مبتنی بر اعتبار این کلیدهاست. به‌عنوان مثال، اعتبار یک سند را با یک توکن نرم‌افزاری یا سخت‌افزاری 2سال تعیین می‌کنیم. بنابراین، این سند در این دو سال قابل استناد است و پس از این زمان، یا مُهر زمانی ابطال می‌شود یا امضا به‌خاطر فرایند اخذ امضا غیرمعتبر می‌شود.»
به‌گفته باقری اصل، «امضای الکترونیک مبتنی بر 2زوج کلید است؛ یک کلید عمومی و یک کلید اختصاصی. کلید عمومی منتشر می‌شود و کلید خصوصی نزد شخص امضاکننده محفوظ می‌ماند. همراه بودن این دو کلید و فرایندی که اعتبارسنجی آن در مرکز گواهی ریشه براساس تکنولوژی‌های مختلف ازجمله CRL بررسی می‌شود، به این امضا اعتبار می‌دهد».
