نمایش دیپلماتیک بایدن
در شرایطی که مذاکرات غیرمستقیم ایالات متحده و ایران برای احیای برجام و لغو برخی تحریم‌ها در وین به مراحل تعیین‌کننده رسیده است، جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، هیئتی عالی‌رتبه را برای گفت‌وگو درباره مسائل منطقه‌ای به خاورمیانه اعزام می‌کند و ریاست این هیئت را «برت مک‌گورک»، هماهنگ‌کننده مشترک امور خاورمیانه در شورای امنیت ملی آمریکا بر عهده دارد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق، عربستان سعودی، امارات، مصر و اردن کشورهای میزبان این هیئت آمریکایی هستند و بدون تردید موضوع ایران و شکل جدید روابط واشنگتن و تهران پس از احیای احتمالی برجام از مهم‌ترین موضوعات مورد گفت‌وگو میان مقام‌های آمریکایی و متحدان عرب خواهد بود. در روزهای گذشته هم «رابرت مالی»، فرستاده ویژه ایالات متحده در امور ایران، وزرای خارجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس را در جریان جزئیات مذاکرات وین قرار داده بود. از طرف دیگر، تمایل امارات برای خرید جنگنده‌های مدرن F-35 و همچنین تلاش برای برقراری آرامش در منطقه از جمله یافتن راه‌حلی عملی برای پایان جنگ یمن از دیگر موضوعاتی است که مرکز توجه قرار دارد.
علاوه بر برت مک‌گورک، «درک چولت»، مشاور وزارت خارجه، «جوی هود»، دستیار وزیر خارجه در امور خاورمیانه و «دانا استرول»، معاون دستیار وزیر دفاع در امور خاورمیانه، در این هیئت حضور خواهند داشت. سفر این هیئت در حالی صورت می‌گیرد که نگرانی فزاینده‌ای در میان متحدان منطقه‌ای واشنگتن نسبت به تمایل بایدن برای بازگرداندن ایالات متحده به توافق هسته‌ای سال 2015 با ایران ایجاد شده است.
از طرف دیگر، این روزها تحول مهم دیگری هم در خاورمیانه در جریان است و عراق میانجیگری مذاکرات ایران و عربستان برای عادی‌سازی روابط این دو کشور را بر عهده دارد و گفته می‌شود این مذاکرات هم سازنده بوده و دور بعدی گفت‌وگو‌ها میان سفرای ایران و عربستان در عراق انجام خواهد شد؛ بنابراین روند مثبت مذاکرات هم‌زمان ایران با ایالات متحده و عربستان، مهم‌ترین دلیل اعزام هیئت بلندپایه دیپلماتیک آمریکا به منطقه محسوب می‌شود.
اطمینان به شرکای موازی
بایدن قصد دارد به متحدان خود در خاورمیانه اطمینان دهد هر نوع تغییر رویکرد در رابطه ایران و ایالات متحده، حتی اگر بدون حضور شرکای منطقه‌ای واشنگتن در مذاکرات وین باشد، منافع این کشورها را تهدید نخواهد کرد. در واقع واشنگتن می‌خواهد متحدانش مطمئن باشند آنها همچنان «شریک موازی» ایالات متحده باقی می‌مانند و حمایت آمریکا از آنها ادامه خواهد داشت. به نظر می‌رسد بایدن رویکرد دومرحلهای را در قبال ایران در پیش گرفته است؛ در گام اول مقابله با برنامه جنجالی هسته‌ای ایران و سپس مقابله با برنامه موشک‌های بالستیک و رفتار منطقه‌ای تهران است که در این مورد ایالات متحده نیاز به مشورت با متحدان خود در خاورمیانه دارد.
با‌این‌حال، هنوز مشخص نیست مک‌گورک در این سفر چه تضمین‌هایی را به کشورهای عربی ارائه می‌دهد و سؤال مهم دیگر هم این است که چه ارتباطی میان سفر او و سفر اخیر «تیم لندرکینگ»، نماینده ویژه ایالات متحده در یمن، به عربستان سعودی و عمان وجود دارد. برای درک احتمال هر‌گونه ارتباط میان این دو سفر، ارزیابی مذاکرات دوجانبه عربستان و ایران بسیار مهم است. بدون تردید برقراری ثبات در یمن در صدر خواسته‌های عربستان از ایران قرار دارد و تداوم جنگ فرسایشی و پرهزینه در یمن امنیت ملی عربستان را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ اما در این میان باید دید ایران در مقابل این خواسته عربستان، چه امتیازاتی را می‌خواهد. سوریه و عراق دیگر حوزه‌هایی محسوب می‌شوند که دو طرف در آن رو‌در‌روی یکدیگر قرار دارند.
نقشه راه برای کشورهای عربی
«راغده درغام»، مدیر مؤسسه بیروت، در تحلیل خود در «نشنال» می‌نویسد: «سفر مک‌کورگ به خاورمیانه را می‌توان نشانه مهمی از رویکرد متفاوت بایدن با باراک اوباما، رییس‌جمهوری اسبق آمریکا، در قبال خاورمیانه دانست. دولت بایدن با اعزام این هیئت می‌خواهد به متحدان عرب خود علامت دهد خلاف اشتباه اوباما که متحدان عرب واشنگتن را در جریان توافق هسته‌ای سال 2015 با ایران نادیده گرفته بود، قصد ندارد توافق و سپس تجارت احتمالی با ایران را فدای اتحاد خود با این کشورها کند. با‌این‌حال، این رویکرد دولت بایدن ممکن است کافی نباشد».
درغام تأکید می‌کند که از سوی دیگر، متحدان منطقه‌ای واشنگتن نگران برنامه‌های موشکی تهران هستند و نمی‌خواهند مانند توافق 2015، ایران با استفاده از فضای مانور گسترده‌ای که دولت باراک اوباما در اختیارش قرار داد، منافع اعراب را تهدید کند؛ اما به نظر می‌رسد بایدن در عمل نتواند کار خاصی انجام دهد. رویکرد دومرحلهای مد‌نظر بایدن و خبرهایی که از احتمال لغو تعداد زیادی از تحریم‌های ایران از سوی آمریکا منتشر شده، با هم در تضاد است و لغو تحریم‌های عمده باز هم می‌تواند یک پیروزی تبلیغاتی مهم برای ایران باشد و پس از چهار سال که دولت دونالد ترامپ سخت‌گیرانه‌ترین رویکرد را در قبال این کشور در پیش گرفت، باز هم دست این کشور را در خاورمیانه باز کند.
به باور تحلیلگران، از‌بین‌بردن نگرانی‌های اعراب از سوی دولت بایدن با اعزام هیئت دیپلماتیک یک موضوع است و انجام اقدام عملی برای رفع این نگرانی‌ها موضوعی دیگر. کشورهایی که در روزهای پیش‌رو از هیئت نمایندگی ایالات متحده میزبانی می‌کنند، باید اصرار داشته باشند که واشنگتن نقشه راهی دقیق به آنها ارائه دهد که شامل جدول زمانی و ابزارهایی برای مقابله با سیاست خارجی چندجانبه ایران باشد.
