جهش طلای سیاه به اوج ۱۴ماهه
ائتلاف اوپک‌پلاس با ادامه استراتژی شوک‌درمانی بازار نفت، کماکان درآمد تولیدکنندگان را افزایش می‌دهد و فشار مضاعفی را بر کشورهای مصرف‌کننده وارد می‌کند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از دنیای اقتصاد، در توافق ماه آوریل اوپک و غیراوپک هم ردپای این استراتژی را می‌توان دید. تولیدکنندگانی که به رهبری عربستان طی ماه‌های اخیر بارها قیمت نفت را بالا برده‌اند، روز پنج‌شنبه بار دیگر با تصمیماتشان جهش طلای سیاه را رقم زدند. به‌رغم استقبال تولیدکنندگان و ایران از این استراتژی، کشورهایی چون هند به‌دنبال مبارزه با این تصمیم هستند.
اوپک‌پلاس بار دیگر با رهبری عربستان سعودی تصمیم غیرمنتظره دیگری اتخاذ کرد و به نظر می‌رسد دیگر تولیدکنندگان هم تا حدود زیادی از استراتژی توالی شوک‌های قیمتی در بازار از سوی رهبر دوفاکتوی اوپک حمایت می‌کنند. به این ترتیب برای ماه آوریل هم اوپک‌پلاسی‌ها حاضر نشدند تا افزایش مهمی در سطح عرضه خود ایجاد کنند و روسیه و قزاقستان بار دیگر ۱۵۰ هزار بشکه در روز تولید خود را افزایش می‌دهند و عربستان هم که با اعمال سیاستی دوگانه و برپایه مصالحه با روسیه از ادامه کاهش تولید یک میلیون بشکه‌ای خود برای یک ماه دیگر خبر داد. نتیجه این جلسه باعث شد قیمت نفت به سرعت در همان روز پنج‌شنبه جهش خود را آغاز کند و در روز جمعه به نزدیکی اوج قیمتی ۱۴ ماهه خود برسد. بیژن زنگنه هم در نشست وزرای اوپک پلاس وضعیت بازار را باثبات توصیف کرد و امیرحسین زمانی‌نیا نماینده ایران در هیات عامل اوپک هم با ابراز رضایت، نتیجه اجلاس را مطلوب ارزیابی کرد. اما بر خلاف ایران، هندی‌ها که از پیش نیز هشدارهای زیادی به اوپک داده‌بودند، واکنش بسیار تندی به تصمیمات تولیدکنندگان اوپک و غیر اوپک که منجر به جهش سریع و مجدد قیمت نفت خام شد، نشان دادند و ممکن است به‌زودی رهبری جبهه دفاع از مصرف‌کنندگان را به‌دست گیرند و کشورهای دیگری را هم در کنار خود ببینند. به گزارش رویترز، بانک گلدمن ساکس هم در گزارش جدید خود با اشاره به تصمیمات اوپک پلاس، پیش‌بینی قیمتی سه ماه دوم و سوم خود را به میزان ۵ دلار افزایش داد.
ادامه بازی دو سر برد روسیه و عربستان
اوپک و متحدانش پنج‌شنبه تصمیم گرفتند بر خلاف انتظار تحلیلگران سطح تولید خود را برای ماه آوریل هم تغییر ندهند و تنها روسیه و قزاقستان مانند توافق قبلی ۱۵۰ هزار بشکه به تولید خود بیفزایند. در واقع عربستان سعودی برای رسیدن به اهدافش، بازهم مشابه مصالحه ماه ژانویه با روسیه عمل کرد. به گزارش نیویورک تایمز، بازار نفت هم در برابر کنار گذاشتن استراتژی افزایش تولید و ادامه اعمال محدودیت تولیدی واکنش شوک‌آمیزی نشان داد و در همان روز پنج‌شنبه، شاخص نفتی برنت تقریبا ۵ درصد جهش کرد. تصمیمات اوپک پلاسی‌ها نگرانی‌های زیادی را درباره افزایش قیمت نفت در آینده به وجود آورده است.
در واقع می‌توان عربستان سعودی را به‌عنوان رهبر دوفاکتو اوپک، پیروز این توافق دانست. مقامات نفتی در مخالفت با افزایش تولید از این استدلال بهره گرفتند که بهبود اقتصاد جهانی هنوز هم شکننده است و ممکن است باز توسط گونه‌های جدید ویروس کرونا که در برابر واکسن‌ها مقاوم باشند مورد تهدید قرار گیرد.
آمریتا سن، رئیس بخش آنالیز بازار شرکت تحقیقاتی انرژی اسپکتس (Energy Aspects) می‌گوید سعودی‌ها با این کار نتیجه دلخواهشان را تضمین کردند و احتمالا این تصمیم باعث صعود قیمت‌های نفت خام می‌شود.
سعودی‌ها کماکان با توجه به تجربه فروپاشی قیمتی در بهار گذشته که حاصل جنگ خودشان با روسیه بر سر سهم بازار بود، ترجیح می‌دهند به هرقیمتی نفت را گران کنند. عربستان سعودی مانند بسیاری از کشورهای دیگری که دارای ذخایر بزرگ نفتی هستند، بیشتر بودجه دولت خود را با درآمدهای نفت تامین می‌کنند.
شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان سعودی در ابتدای جلسه این گروه در روز پنج‌شنبه عنوان کرد: «ما باید اطمینان حاصل کنیم نوری که در انتهای تونل می‌بینم، نور چراغ جلوی قطار سریع‌السیری نباشد که به سمت ما می‌آید.» برخی از تحلیلگران معتقدند این رویکرد عربستان می‌تواند در زمانی که عطش برای نفت در حال رشد است، به سرعت قیمت‌ها را بالاتر ببرد و حتی ایجاد مشکل کند.
محافظه‌کاری عربستان، توجیه کنترل بازار
راجر دیوان، از معاونان شرکت تحقیقات بازار آی‌اچ‌اس مارکیت (IHS Markit) بر این باور است که رویکرد محتاطانه سعودی‌ها می‌تواند مشکلاتی جدی برای مشتریان این کشور ایجاد کند، او در ادامه افزود: «عدم تمایل شاهزاده به عرضه بیشتر نفت در بازار، خطر افزایش قیمت را ایجاد می‌کند.» البته وزیر انرژی عربستان در یک کنفرانس خبری بعد از جلسه چنین نگرانی‌هایی را کاملا رد کرد. او درباره بازار نفت گفت: «من فکر نمی‌کنم که بازار بیش از حد داغ شود.»
به گزارش سی‌ان‌ان او اصرار داشت تا با محافظه کار توصیف کردن خود، دلیل اتخاذ این استراتژی را توضیح دهد که عربستان می‌خواهد بهبود واقعی اقتصادی که منجر به افزایش مصرف نفت می‌شود را به چشم ببیند.
پیش از اجلاس اوپک و غیراوپک برخی از تحلیلگران بازار نفت می‌گفتند که بازار نفت پس از جنجال‌های سال گذشته حالا در نزدیکی رسیدن به یک نقطه تعادل است و پتانسیل افزایش تولید، بدون تضعیف قیمت‌ها در آن وجود دارد. همچنین با وجود اشتیاق امارات و روسیه به افزایش عرضه و فروش بیشتر نفت خام، عربستان با پیش‌گرفتن استراتژی مصالحه‌جویانه در برابر افزایش عرضه، توانسته است نظر خود را بر توافق غالب کند. حالا روس‌ها که بیشترین فشار برای بالا بردن سطح تولید از سوی آنان وجود داشت برای ماه آوریل ۱۳۰ هزار بشکه در روز و قزاقستان نیز ۲۰ هزار بشکه در روز عرضه خود را افزایش می‌دهند. همچنین قرار بود کاهش تولید داوطلبانه یک میلیون بشکه‌ای عربستان در آوریل منقضی شود که مقامات این کشور در روز پنج‌شنبه گفتند که این کاهش تولید یک جانبه برای یک ماه دیگر هم ادامه پیدا خواهد کرد.
توافق ماه ژانویه تا حدودی نامعمول و عجیب به نظر می‌رسید که تنها به روسیه و قزاقستان اجازه افزایش ناچیز می‌داد و از سوی دیگر عربستان خارج از توافق به‌صورت داوطلبانه تولید خود را کاهش داد، حالا اوپک پلاس برای بار دیگر این روند عجیب خود را ادامه می‌دهد و به نظر می‌رسد رویکرد حاکم بر اوپک و غیر اوپک ارائه نمایی وحدت‌آمیز از سوی تولیدکنندگان است. سعودی‌ها هم بار دیگر نشان دادند که حاضرند تولید خود را هم فدای دستیابی به قیمت‌های بالاتر کنند.
زنگنه: بازار با ثبات است
وزیر نفت ایران یکی دیگر از حاضران در چهاردهمین نشست وزرای نفت و انرژی کشورهای عضو سازمان کشورهای صادر‌کننده نفت و غیر عضو اوپک بود که به‌صورت ویدئو کنفرانس در شامگاه پنج‌شنبه ۱۴ اسفند برگزار شد. به گزارش «شانا» بیژن زنگنه نشست را مثبت ارزیابی کرد و گفت: «امروز نسبت به جلسات قبل که معمولا طولانی می‌شد، نشست خوبی برگزار شد.»
او درباره تصمیمات اتخاذ شده در این نشست نیز افزود: «تصمیم اصلی این بود که در عمل روسیه و قزاقستان در آوریل روزانه ۱۵۰ هزار بشکه به تولید خود می‌افزایند و نشست بعدی اوپک‌پلاس نیز یکم ماه آوریل (۱۲ اردیبهشت‌ماه) برگزار می‌شود.»
زنگنه عنوان کرد که براساس تصمیم نشست، عربستان در ماه آوریل به کاهش داوطلبانه روزانه یک میلیون بشکه‌ای تولید نفت خود ادامه می‌دهد. در پایان وزیر نفت درباره وضعیت بازار گفت: «بازار اکنون باثبات است.»
امیر حسین زمانی نیا، نماینده ایران در هیات عامل اوپک نیز نشست اوپک پلاس را مجموعا مطلوب ارزیابی کرد و با اشاره به تصمیم عربستانی‌ها برای ادامه کاهش تولید داوطلبانه خود افزود: «عربستان به شرط اینکه دیگر اعضا تخطی از سهمیه خود را تا پایان ماه ژوئیه جبران کنند، رقم تولید روزانه یک میلیون بشکه را به‌تدریج پس از ماه آوریل امسال وارد بازار می‌کند تا تعادل بازار نفت نیز به هم نخورد.»
هند؛ مخالف سرسخت استراتژی اوپک پلاس
اتخاذ این استراتژی از سوی قدرتمندترین کارتل تولید و عرضه نفت در جهان که تولیدکنندگان غیرعضو را هم به پای توافق کشانده، برای برخی کشورهای مصرف‌کننده خالص بسیار پرهزینه و مشکل ساز خواهد بود و از همین رو این کشورها به دنبال مقابله با استراتژی بالا بردن قیمت نفت از طریق محدود کردن عرضه هستند. قیمت نفت خام در سال ۲۰۲۰ به تنهایی بیش از ۳۳ درصد افزایش یافته است. دارمندرا پرادان، وزیر نفت و گاز هند که از افزایش چشمگیر قیمت نفت متضرر شده است در گفت‌وگو با خبرگزاری رویترز عنوان کرد: «هند به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان نفت خام نگران است که چنین اقداماتی از سوی کشورهای تولید‌کننده موجب تضعیف روند بهبود اقتصادی کشورش و صدمه بیشتر به مصرف‌کنندگان می‌شود، خصوصا در بازار داخلی هند که به شدت به قیمت‌ها حساس است.»
هند از تولیدکنندگان می‌خواهد تا تولید خود را افزایش دهند و به بهبود اقتصاد جهانی آسیب دیده از شیوع بیماری همه‌گیر کووید-۱۹ کمک کنند. پرادان به رویترز گفت: «ما واقعا امیدوار بودیم که اوپک و سایر تولیدکنندگان با در نظر گرفتن بهبود شکننده اقتصاد جهانی، به ویژه در کشورهای در حال توسعه، تا حدی محدودیت‌های تولیدی خود را کاهش دهند.»
هند، سومین اقتصاد بزرگ آسیا پس از چین و ژاپن محسوب می‌شود و حدود ۸۴ درصد از نفت خام موردنیاز خود را وارد می‌کند و همچنین برای تامین سه پنجم از کل تقاضای خود به منابع نفتی کشورهای خاورمیانه وابسته است. افزایش قیمت سوخت در هند تابعی از رشد قیمت نفت است که طی ماه‌های اخیر چالش‌های بی‌شماری را برای هندی‌ها رقم زده و در چند هفته گذشته به سطوح بی سابقه‌ای رسیده است. طی هفته‌های اخیر وزیر نفت این کشور بارها و بارها خواهان افزایش سطح تولید شده بود. روز پنج‌شنبه، در واکنش به درخواست‌های مکرر هند، شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان با اشاره به اینکه هندی‌ها در جریان سقوط قیمت نفت در سال گذشته میزان زیادی نفت خریداری کرده‌اند و آن زمان تولیدکنندگان تحت فشار بودند و مشکلات حادی داشتند، گفت: «هند باید از آن نفتی که در سال گذشته با قیمت‌های بسیار ارزان خریده است استفاده کند. با این حال در ادامه شاهزاده عبدالعزیز ادامه داد:« ما به همکاری با یکدیگر ادامه خواهیم داد و این دیدگاه هندی‌ها که اجتناب از نوسانات قیمتی به تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان کمک می‌کند را مدنظر خواهیم داشت.» حالا شاید به زودی باید منتظر این باشیم که هند به‌عنوان رهبر کشورهای معترض به سیاست کنترلی کارتل اوپک و متحدانش دست به اقدامات جدی‌تری بزند، چراکه بحران سوخت در هند آسیب دیده از کووید، تبدیل به یکی از دلایل اصلی نارضایتی مردم این کشور و فعالان اقتصادی و شرکت‌ها شده است. روزنامه هندوستان تایمز پیش‌تر در گزارشی به نقل از دو منبع آگاه بخش انرژی و نفت این کشور مدعی شد که هند در صورت عدم همکاری اوپکی‌ها با مصرف‌کنندگان برای کنترل سطوح قیمتی کنونی ممکن است به منابع تامینی چون ایران و ونزوئلا که به دلیل تحریم‌ها حاضر به عرضه نفت خام با قیمت‌های پایین‌تر هستند روی بیاورد. با سرکار آمدن دولت جو بایدن رویکرد پیشبرد دیپلماتیک مسائل احتمال بازگشت رسمی نفت ایران به بازار وجود دارد، همچنان که سخت‌گیری‌ها نسبت به فروش نفت در بازارهای غیر رسمی بسیار کمتر از دوران زمامداری دونالد ترامپ شده است.
گلدمن ساکس پیش‌بینی قیمتی خود را افزایش داد
بخش تحقیقات کالایی بانک گلدمن ساکس نیز پس از تصمیمات اوپک پلاس پیش‌بینی قیمتی خود برای سه ماه دوم و سوم سال جاری را به میزان ۵ دلار نسبت به پیش‌بینی قبلی خود افزایش داد. به گزارش خبرگزاری رویترز، این بانک وال استریت در حال حاضر قیمت نفت برنت در سه ماه دوم سال میلادی را ۷۵ دلار در هر بشکه و برای سه ماه سوم نیز چشم‌انداز هر بشکه ۸۰ دلاری را می‌بیند. اوپک به نظر می‌رسد با استفاده از روش‌های انحصاری خود در کنترل شرکت‌های خصوصی فعال در صنعت شیل نیز موفق بوده است و با اینکه قیمت‌ها در حال افزایش بی‌رویه‌ای هستند، بعید است شرکت‌های آمریکایی دست به کاری بزنند که تولیدکنندگان اوپک و در راس آنها عربستان، روسیه و امارات را عصبانی کند. بانک گلدمن ساکس دلیل موفقیت اوپک برای کنترل بازار را استراتژی تامینی غیرقابل پیش‌بینی و ناگهانی آن می‌داند. این بانک معتقد است اوپک پلاس استراتژی سخت گیرانه‌ای را در بازار پی می‌گیرد که منجر به سقوط موجودی‌های نفتی در کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه تا پایان سال جاری به سطح سال ۲۰۱۴ خواهد شد. این بانک در گزارش خود پیش‌بینی کرد که سطح تولید اوپک پلاس برای ۶ماه آینده ۹۰۰ هزار بشکه در روز کمتر از برآورد قبلی خواهد بود، در حالی که این بانک پیش‌بینی خود از تولید شیل آمریکا در ۲۰۲۲ را ۳۰۰ هزار بشکه در روز افزایش داد.
