گره کور بازار خودرو با عرضه در بورس باز می‌شود؟/ هر طرحی با قیمت‌گذاری دستوری محکوم به شکست است
با وجود آنکه با مخالفت چند هفته قبل وزیر صنعت، معدن و تجارت به نظر می‌رسید موضوع عرضه خودرو در بورس کالا حداقل در کوتاه‌مدت منتفی شده‌باشد اما از ابتدای هفته در کمیسیون صنایع مجلس، خبرهای دیگری به گوش می‌رسد.
اقتصادآنلاین - جواد هاشمی؛ موضوع عرضه خودرو در بورس چند سالی است که در دستور کار مجلس و دولت قرار دارد و در ماه‌های پایانی مجلس دهم نیز در قالب طرح ساماندهی بازار خودرو به مرحله تصویب نهایی رسید. هرچند با مخالفت شورای نگهبان با بخش‌هایی از این مصوبه، طرح دوباره به مجلس بازگشت. در مجلس یازدهم نیز با توجه به التهابات اخیر، ساماندهی بازار خودرو به عنوان یکی از اولویت‌های اقتصادی در نظر گرفته شد و در ماه‌های گذشته کار بر روی آن ادامه پیدا کرد.
هرچند نمایندگان عرضه خودرو در بورس کالا و کشف قیمت این محصول در بازار سرمایه را به عنوان یکی از طرح‌های گره گشا در صنعت خودرو می‌دانستند و برای مدتی طولانی در کمیسیون صنایع بر روی آن کار شد اما در نهایت با مخالفت وزارت صمت، به نظر می‌رسید اصل موضوع زیر سوال رفته‌باشد. اما در جلسات اخیر این کمیسیون گام‌های جدیدی برای تصویب طرح ساماندهی بازار خودرو که عرضه محصولات جدید در بورس نیز بخشی از آن است برداشته شده و به نظر ادامه خواهد داشت.
حجت الله فیروزی، سخنگوی کمیسیون صنایع مجلس، در تشریح آخرین وضعیت این طرح گفته‌است که طرح ساماندهی صنعت خودرو مصوب مجلس دهم که با ایراداتی از سوی شورای نگهبان از آن ایراداتی همراه بود، در نشست اخیر کمیسیون بار دیگر بررسی و تعیین تکلیف نهایی آن به جلسه ۲۸ بهمن ماه موکول شد. شیوه عرضه خودرو، نحوه قیمت گذاری و تعیین قیمت پایه خودرو و چگونگی فروش خودروهای مازاد بر تقاضا در بورس از جمله موضوعاتی بود که در این نشست برای رفع ایرادات شورای نگهبان بررسی شد.
به این ترتیب اصرار نمایندگان بر عرضه خودرو در بورس ادامه دارد و باید دید آیا با نهایی شدن طرح در کمیسیون، تصویب در صحن علنی و در نهایت تایید شورای نگهبان به قانون تبدیل می‌شود یا همچنان اما و اگرها این طرح باقی خواهد ماند. هرچند این طرح حتی در صورت رسیدن به مرحله نهایی نیز ابهام‌های مخصوص به خود را خواهد داشت.
فربد زاوه، کارشناس صنعت خودرو، در گفت و گو با اقتصاد آنلاین در پاسخ به این سوال که با توجه به مخالفت وزارت صمت با طرح فعلی مجلس، اساسا برنامه نمایندگان شانسی برای اجرایی شدن دارد، پاسخ داد: ما در این حوزه باید میان دو موضوع تفکیف قائل شویم. نخست در فاز اجرا، اگر نمایندگان مجلس طرحی را تصویب کنند و شورای نگهبان نیز آن را تایید کند، به قانون لازم الاجرا بدل خواهد شد و آنگاه دیگر موافقت یا مخالفت دولت تغییری در این فرایند ایجاد نمی‌کند. نکته دوم اما این است که اهداف عرضه خودرو در بورس چیست و چه قدر می‌توان به آن خوشبین بود؟
وی با بیان اینکه صنعت خودرو در ایران با نوعی لجاجت مدیریتی مواجه شده، توضیح داد: متاسفانه از ابتدا ما در حوزه قیمت گذاری خودرو، یک سیاست غلطی را پایه‌گذاری کردیم و هنوز اصرار داریم در همان مسیر گام برداریم. در واقع تصمیم گیران این حوزه باید پاسخ دهند که آیا آماده کنار رفتن از قیمت گذاری و سپردن قیمت‌ها به بازار و واقعیت‌های اقتصادی هستند یا خیر. اگر این آمادگی به وجود آمده که دیگر به بورس و پیچیدگی‌های آن نیاز نیست؛ حاشیه بازار خود قیمت‌ها را نهایی می‌کند و اگر همچنان بنا بر مداخله در بازار و پایین نگه داشتن دستوری قیمت‌هاست که نه تنها بورس بلکه هیچ شیوه دیگری نیز راهگشا نخواهد بود و تنها یک هزینه کارگزاری جدید به دوش متقاضیان خودرو می‌گذارد.
به گفته این کارشناس صنعت خودرو، مکانیزمی مورد نظر نمایندگان برای عرضه خودرو در بورس، پیش از این نیز در این بازار وجود داشته و تنها به دلیل مداخلات دستوری نهادهایی مانند شورای رقابت بر هم ریخته است. حتی امروز نیز مثلا تعدادی از خودروهای چینی، در بازار با قیمتی پایین‌تر از قیمت پیشنهادی کارخانه معامله می‌شوند که این نشان دهنده کارکرد اصلی بازار است و در چنین فضایی دیگر نیازی به ورود به بورس نیست.
زاوه با اشاره به مشکلاتی که قیمت گذاری دستوری برای صنعت خودرو به وجود آورده، بیان کرد: امروز شرکت‌های بزرگ خودروساز کشور، به زیانی چند ده هزار میلیارد تومانی رسیده‌اند و میزان این زیان حدودا 9 برابر کل ارزش ذاتی مجموعه‌هایشان به شمار می‌رود. رسیدن به چنین موقعیتی دست پخت سیاست‌های حمایتی اشتباه و سپس اصرار بر تداوم همان راه غلط است.
وی ادامه داد: امروز شرایط به شکلی پیش رفته که خودروساز ما با زیان مواجه است، قیمت خودرو در بازار به شدت رشد کرده و سیاست‌هایی مانند قرعه کشی خودرو نیز تنها منجر به این شده که یک عده محدود بتوانند خودرو ارزان‌تر به دست بیاورند اما هزینه آن را 85 میلیون ایرانی پرداخت کنند. من بارها خواسته‌ام که رییس شورای رقابت خود به عنوان مدیرعامل یکی از شرکت‌های خودروساز منصوب شود و با توجه به واقعیت‌های موجود و سیاست‌هایی که این شورا به وجود آورده مدیریت کند تا متوجه عمق فاجعه بشود.
زاوه راه اصلی برون رفت از شرایط فعلی را ترک لجاجت و پذیرش اشتباه‌های گذشته دانست و خاطرنشان کرد: حقیقیت این است که بازار نه برای صحبت‌های رییس شورای رقابت تره خرد می‌کند و نه اهمیتی به طرح‌هایی مانند عرضه خودرو در بورس می‌دهد. مسائل کلان سیاسی، نرخ بازارهایی مانند ارز و شرایط بازار تعیین کننده قیمت‌ها هستند و تا زمانی که تصمیم گیران این واقعیت را نپذیرند و همچنان اصرار بر مداخله داشته باشند، نه تنها طرح عرضه خودرو در بورس که هر طرح دیگری نیز محکوم به شکست خواهد بود.
