نتایج کارآزمایی واکسن روسی چه می‌گوید؟

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد، بحث درباره برند و کشور سازنده واکسن کرونا همچنان یکی از محورهای اصلی اظهارنظر در میان کاربران شبکه‌های اجتماعی به ویژه توییتر است و این در حالی است که کمتر این نکته مورد توجه قرار می‌گیرد که واکسن نیز به عنوان یک دارو محصولی از «صنعت دارو» است. به این معنا که تابع قوانین بازار و اقتصاد است و لزوما چون مصرف پزشکی و درمانی دارد بازار آن متفاوت نیست. بنابراین اگر درباره واکسن کرونا بحث می‌کنیم باید به این توجه کنیم که این محصول تابع قوانین بازار و مدلی از اقتصاد است و در این زمینه شرکت‌های تولیدکننده لزوما به درمان نمی‌اندیشند بلکه علاوه بر درمان برای به دست آوردن بازار و خریداران بیشتر با هم رقابت هم می‌کنند. به عبارت دیگر گاه ممکن است یک شرکت برای خارج کردن رقیب خود از میدان عرضه خبرهایی منتشر کند که در میان مخاطبان ایجاد نگرانی کند، به ویژه آنکه موضوع در دارو به سلامت انسان بسته است این رقابت‌ها وجود عجیب و غریبی می‌یابند. 

بحث درباره کارآزمایی‌های بالینی واکسن‌هایی که تاکنون ساخته شده حواشی قابل تاملی در اذهان ایجاد کرده بود. در این میان باز هم کسی به موضوع «تنوع ژنتیکی» و نیاز به کارآزمایی بالینی با رعایت این مولفه توجه نکرد. این حرف به این معناست که یک واکسن ممکن است روی جمعیتی آزمایش شود ولی برای طی مراحل بالاتر باید روی افراد بیشتری با رعایت تنوع ژنتیک آزمایش شود.

ایرنا پیش‌تر گزارش داده بود بر‌اساس اطلاعات منتشره در سایت اینترنتی واکسن اسپوتنیک. وی، کشورهای ایران، روسیه، بلاروس، آرژانتین، تونس، بولیوی، صربستان، الجزایر، فلسطین، ونزوئلا، پاراگوئه، ترکمنستان، قزاقستان، مجارستان، گینه و امارات‌ این واکسن را ثبت کرده‌اند.

حالا پولیتیکو خبر داده است که در کارآزمایی بالینی واکسن روسی افراد بالای ۶۰ سال نیز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و نتیجه این کارآزمایی بر این گروه سنتی ۹۱.۸ درصد موثر بوده است. این آزمایش با حضور ۲ هزار و ۱۴۴ داوطلب بالای ۶۰ سال همراه بود. نتیجه این آزمایش بر این گروه سنی ۹۱.۸درصد موفقیت‌آمیز بود. این گزارش همچنین به داده‌های به دست آمده از مطالعه فاز ۳ انسانی کارآزمایی بالینی واکسن که در آن ۲۰ هزار داوطلب شرکت کرده‌اند، اشاره و تصریح کرده است: ۲۱ روز پس از تزریق نخستین دوز ۱۶ مورد از علایم کووید۱۹ در گروه واکسن اصلی مشاهده شد که در مقابل در گروهی که دارونما را دریافت کرده بودند ۶۲ مورد علایم کووید۱۹ به ثبت رسید. همچنین ۲۱ روز پس از اولین دوز، هیچ موردی از عفونت ویروس کرونا در بدن واکسینه شده «متوسط یا شدید» مشاهده نشد. این دومین مقاله منتشر شده در مجله معتبر پزشکی «لنسِت» در‌خصوص واکسن کرونا با عنوان تجاری اسپوتنیک. وی (Sputnik V) است که از ماه سپتامبر سال ۲۰۲۰ تاکنون منتشر شده است. این مقاله به سومین مرحله از آزمایشات بالینی واکسن پرداخته است.

براساس آنچه در نشریه «لنست» منتشر شده ایمونولوژیست‌های روسی به ماه‌ها تحقیق و ۱۹هزار و ۸۶۶ داوطلب برای تکمیل آزمایشات بالینی فاز سوم نیاز داشتند تا کارایی ۹۱.۶ درصد تایید شود. ایمنی‌زایی از تزریقات این واکسن نشان از آن دارد که از ۱۴ هزار و ۹۶۴ داوطلب که واکسن واقعی اسپوتنیک. وی تزریق کردند، ۱.۳ تا ۱.۵ برابر آنتی‌بادی بیشتر در مقابل ویروس کرونا در بدن‌شان شکل گرفت نسبت به کسانی که بیماری کووید۱۹‌شان بهبود یافته است. در طول تحقیقات ۴هزار و ۹۰۱ شرکت‌کننده همان‌طور که طبق قوانین آزمایشات بالینی در مقیاس بزرگ معمول است «دارونما» گرفتند. درخصوص امنیت، کمیته مستقل نظارت بر اطلاعات تایید کرد که ۹۴درصد از کل عوارض جانبی خفیف بوده است. هیچ عارضه جانبی جدی یا آلرژی مرتبط با واکسن مشاهده نشده و اکثر موارد عوارض جزیی به شکل آنفلوآنزا یا سردرد بوده است.

بنیاد سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه، بنیاد سرمایه‌داری مستقل این کشور بوده و برای سرمایه‌گذاری‌های مشترک در سهام در وهله اول در روسیه و همچنین سرمایه‌گذاران استراتژیک و مالی بین‌المللی تاسیس شده است و تولید و توزیع بین‌المللی اسپوتنیک. وی را برعهده دارد. «اطلاعات منتشر شده در Lancet نشان می‌دهد که اسپوتنیک.‌وی نه تنها اولین واکسن ثبت شده در جهان بلکه یکی از بهترین‌هاست. اسپوتنیک. وی یکی از سه واکسن در جهان با کارایی بیش از ۹۰درصد است و از نظر امنیت، ساده بودن در حمل و نقل به خاطر نیاز به نگهداری از ۲ تا ۸ درجه مثبت و قیمت مناسب‌تر برتری دارد. اسپوتنیک.‌وی واکسنی برای کل بشریت است.» در کل جهان فقط ۴ تولید‌کننده واکسن وجود دارد که مانند گامالیا نتایج آزمایشات بالینی فاز سوم خود را در مجلات پزشکی معتبر منتشر کرده‌اند. اسپوتنیک. وی یکی از سه واکسن در جهان با کارایی ثابت شده بیش از ۹۰درصد است. سایر واکسن‌ها شاخص‌های کارایی پایین‌تری دارند مانند ۶۲.۱درصد برای AstraZeneca، ۵۰درصد برایSinovac و ۷۹.۳درصد برایSinopharm. در هر صورت واکسن اسپوتنیک. وی با کارایی بیش از ۹۰درصد، حمل و نقل آسان‌تر، قیمت پایین‌تر و واکنش ایمنی طولانی‌تر که از به اصطلاح «واکسیناسیون تقویت‌کننده ناهمگن» به دست می‌آید، با استفاده از دو ناقل مختلف در دو واکسیناسیون جداگانه برتری خود را نشان می‌دهد.

بنیاد سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه بارها اعلام کرده است که اسپوتنیک. وی آماده کمک به بالا بردن کارایی سایر واکسن‌هایی است که تاثیر کمتر از ۹۰درصد دارند. این بنیاد با AstraZeneca همکاری می‌کند تا کارایی واکسن را با افزودن اسپوتنیک.‌وی از ۶۲.۱درصد به سطح بسیار بالاتری برساند.  همچنین به دلیل انتقاداتی که طی چند ماه گذشته علیه داده‌های موثق ایراد شده، بسیاری از محققان و دانشمندان غرب نیز از این مقاله استقبال کردند. به عقیده دکتر یان جونز از دانشگاه «ریدینگ» و دکتر پالی روی از مدرسه عالی «بهداشت و طب گرمسیری» (Hygiene & Tropical Medicine) لندن که درگیر بررسی مقاله منتشره در «لنست» نبودند، اظهار داشتند: «توسعه واکسن «اسپوتنیک. وی» به دلایل نامشخص و عدم شفافیت مورد انتقاد قرار گرفته است، اما نتایج منتشر شده آشکارا و مشخص است و اصول علمی واکسیناسیون گویای آن است که روش دیگری غیر از واکسن، هم‌اکنون نمی‌تواند وارد میدان عمل برای کاهش بروز کووید۱۹ شود.» چزرکینسکی مدیر تحقیقات موسسه ملی بهداشت و تحقیقات فرانسه «سیسیل» معتقد است که واکسن «اسپوتنیک .وی» از نظر لجستیکی و فرمول آن از برتری معینی برخوردار است: «نتایج میان دوره‌ای فاز سوم کارآزمایی بالینی واکسن «اسپوتنیک. وی کووید»، ادنوویروس وکتور قابل توجه است. این واکسن بسیار موثر، کارآمد و ایمنی‌زا برای گروه‌های سنی مختلف است.

این یک خبر خوب است، زیرا این واکسن فرمولاسیون دوگانه، برای تولید راحت است و گسترش آن به دلیل کمبود جهانی واکسن و مسائل لجستیکی از لحاظ دمای مناسب برای نگهداری واکسن در زمان حمل و نقل که برای استفاده اضطراری در نظر گرفته می‌شود، آسان‌تر است.» در آرژانتین که تاکنون واکسن روسی را دریافت کرده و کمپین موفق واکسیناسیون در آنجا راه‌اندازی شده است، متخصصان بخش تندرستی کارآمدی و کیفیت این واکسن را مورد تمجید قرار داده‌اند: «مقاله منتشره در « لنست» تاکیدی بر نتایج موفق این واکسن است و اطلاعات مکملی درباره کیفیت و ایمنی این واکسن در گروه‌های سنی مختلف را ارایه می‌دهد.» براساس گزارشی که خبرگزاری «اسپوتنیک» منتشر کرده عمر سوئد (Omar Sued)، رییس جامعه متخصصان عفونی در آرژانتین معتقد است: «از نظر سلامتی جامعه، کارایی واکسن بسیار بالا بود. ایمنی آن بسیار خوب بود. انتشار این خبر برای توصیف مقیاس و عرضه گسترده واکسن در جهان ضروری است.»

دیوید لیورمور، پروفسور دانشکده پزشکی میکروبیولوژی از دانشگاه «ایست انگلیا»

(East Anglia) بریتانیا در این باره گفت: «هم‌اکنون، دنیا نیاز به تمام واکسن‌های خوبی دارد که می‌تواند به آنها دسترسی پیدا کند. اینها نتایج قابل توجهی هستند: واکسن «اسپوتنیک. وی» اولین واکسن ادنوویروس وکتور با ۹۰درصد کارایی با ۲ mRNA واکسن است.» در این میان، تعداد افرادی که با واکسن «اسپوتنیک. وی» واکسینه می‌شوند رو به افزایش است. هیلدگوند ارتل (Hildegund C.J. Ertl) دانشمند امریکایی از موسسه «ویستار» از مرکز واکسن و ایمونوتراپی ابراز داشت که واکسن «اسپوتنیک.‌‌‌وی» در پیشگیری از بیماری جدی یا مرگ، صددرصد کارآمد است که نهایتا پارامتر مهمی است. ما همه می‌توانیم تا وقتی بیرون از بیمارستان یا گورستان قرار داشته باشیم از زکام به دور بمانیم. «حتی بعد از تزریق یک دوز آن، ایمنی «اسپوتنیک. وی» در مقابل بیماری ۸۷.۶درصد است که موثرتر و کارآمدتر از AZ یا  J&Jمی‌باشد. واکسن «اسپوتنیک. وی» را برخلاف واکسن‌های فایزر و مدرنا می‌توان در یخچال نگهداری کرد که از اهمیت بالایی برای مقابله با پاندمی جهانی کووید۱۹ برخوردار است. واکسن «اسپوتنیک. وی» در ماه مه سال ۲۰۲۰ توسط مرکز ملی تحقیقات علمی ویروس‌شناسی «گامالیا» در روسیه ساخته شد. این واکسن با استفاده از ادنوویروس انسانی ساخته شده و یکی از ارزان‌ترین واکسن‌های جهان است. هر دوز آن ۱۰ دلار قیمت دارد.

تا پایان سال گذشته، این واکسن برای واکسیناسیون عمومی در روسیه مورد تایید قرار گرفت که واکسیناسیون شهروندان روسیه در دسامبر سال ۲۰۲۰ آغاز شد که برای شهروندان روسیه کاملا رایگان است. مطابق با اطلاعات بنیاد سرمایه‌گذاری‌های مستقل روسیه، واکسن «اسپوتنیک. وی» در ۱۶ کشور جهان به ثبت رسیده است. انتظار می‌رود که طی چند روز آینده، شهروندان بولیوی، قزاقستان، ترکمنستان، فلسطین، امارات متحده عربی، پاراگوئه، مجارستان، ارمنستان، الجزیره، بوسنی و جمهوری صربستان، ونزوئلا و ایران با واکسن «اسپوتنیک.‌وی» روسیه واکسینه شوند. بیش از ۵۰ کشور درخواست دریافت ۱.۲ بیلیون دوز واکسن «اسپوتنیک. وی» را برای شرکای بنیاد سرمایه‌گذاری‌های مستقیم روسیه در هند، برزیل، چین و کره‌جنوبی ارسال کرده‌اند و دیگر کشورها در حال تولید این واکسن برای بازار جهانی هستند.