اختراع مسئولان اقتصادی

گزارش‌های رسمی دولت حاکی از آن است که نرخ تورم اردیبهشت امسال 30.7 درصد است و نرخ تورم نقطه به نقطه را نیز 16.6 درصد اعلام کرده‌اند. هم‌اکنون تیم اقتصادی دولت در برنامه‌های خود در یک‌سالگی روی کار آمدن دولت یازدهم، به این آمارها اشاره کرده و با نگاهی به روند تورم نقطه به نقطه و کاهش آن به 16.6 درصد، از بهبود روند اقتصادی کشور سخن می‌گویند و این‌که دولت تاکنون توانسته روند رشد تورم را کاهنده کند.

اما موضوعی که مهم است، این‌که کارشناسان و اقتصاددان معتقدند که تورم نقطه به نقطه اختراع کشور ما است و نمی‌تواند معیاری برای کاهش یا افزایش قیمت‌ها باشد. تورم نقطه به نقطه به این شکل محاسبه می‌شود که برای مثال، شاخص قیمت اردیبهشت ۹۲ (میانگین موزون قیمت سبد خانوار) به شاخص قیمت مدت مشابه سال قبل یعنی شاخص قیمت در اردیبهشت ۹۱ مقایسه شود. مهدی تقوی، عضو هیات علمی دانشگاه علامه‌طباطبایی در این باره با اشاره به آخرین نرخ تورم نقطه به نقطه اعلامی از سوی دولت، اظهار داشت: این نرخ که جوک است؛ تورم نقطه به نقطه که وجود ندارد.

وی افزود: من اقتصاددان هستم و از ۱۸ سالگی در حوزه اقتصاد کار کردم و تا الان که ۶۸ سال دارم، بیش از ۱۰۰ کتاب در حوزه اقتصاد ترجمه و تالیف کردم. در این مدت تورم نقطه به نقطه نشنیدم. این اقتصاددان تصریح کرد: گزارش‌های داخلی و خارجی را هم که نگاه می‌کنید، می‌گویند در این ماه و در این سال تورم x درصد بوده است. به عبارتی، شاخص قیمت را برای اول و آخر دوره محاسبه می‌کنند و در نهایت شاخص قیمت‌ها را اعلام می‌کنند.

به گزارش تراز،، ولی در رابطه با این‌که تورم نقطه به نقطه اعلام می‌شود، یا من پیر شدم یا این‌که یک چنین چیزی را من در متون اقتصادی دنیا ندیدم که بگویند از این نقطه تا آن نقطه تورم این‌قدر است؛ البته ممکن است برای یک‌ماه، یک فصل یا یک‌سال بگویند.

تقوی با بیان این‌که تورم نقطه به نقطه اختراع کشور ما است، متذکر شد: این‌که تورم نقطه به نقطه را 16.6 درصد اعلام کردند، من فکر نمی‌کنم این نرخ باشد. الان هر کسی که خرید می‌رود، به راحتی احساس می‌کند که تورم افزایش زیادی داشته و 16.6درصد نبوده است.

وی با تاکید بر این‌که من احساس نمی‌کنم که تورم نقطه به نقطه 16.6درصد درست باشد، گفت: در طول این مدت قیمت هیچ کالایی کاهش که پیدا نکرده، بلکه افزایش یافته است. شما چه چیزی را ارزان می‌خرید؟

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی خاطرنشان کرد: در دنیا برای محاسبه نرخ تورم یک شاخصی وجود دارد؛ به طوری که یک سبد نمونه از کالاها در نظر گرفته می‌شود. تقوی با بیان این‌که سبد نمونه یعنی همه کالاهایی که مصرف‌کنندگان مصرف می‌کنند، ادامه داد: در این سبد یک‌سری کالاها مثل نان، اجاره، خدمات پزشکی و دارو به عنوان یک گروه کالایی انتخاب می شود و بعد قیمت آنها را در یک سال در نظر می‌گیرند و قیمت آنها را با یکدیگر جمع کرده و یک عدد به دست می‌آید. در واقع میانگینی از آنها گرفته می‌شود و در نهایت نرخ تورم به دست می‌آید. تورم نقطه به نقطه مبنا نیست

علی قنبری، استاد دانشگاه و کارشناس مسایل اقتصادی نیز درباره محاسبات نرخ تورم در ایران به «تراز» گفت: آنچه که در مورد محاسبه نرخ تورم مهم است، نرخ تورم سالانه است و در تمام دنیا هم تقریبا یک روش مشخص است و از یک روش مشابه برای محاسبه نرخ تورم استفاده می‌کنند. وی افزود: در واقع لیست کالاهای عمومی که بیانگر هزینه‌های مختلف اجتماعی، سیاسی و فرهنگی فرد است و مصرف غذایی، لباس، مسکن و... را طی یک‌سال محاسبه می‌کنند و افزایش یا کاهش قیمت‌ها مشخص می‌شود.

این کارشناس اقتصادی متذکر شد: این روش مبنای محاسبه نرخ تورم است، منتها تورم نقطه به نقطه را نسبت به ماه های مختلف می‌سنجند که روند تورم را نشان می‌دهد. وی با بیان این‌که تورم همان چیزی است که متوسط سالانه و رشد قیمت‌های عمومی از یک‌سال به سال بعد را نشان می‌دهد که چقدر افزایش یافته است، اما تورم نقطه به نقطه خیلی مبنا نیست و جای محاسبه ندارد، تصریح کرد: در تورم نقطه به نقطه ممکن است این ماه را نسبت به ماه گذشته محاسبه کنند که نرخ تورم کاهنده یا افزایشی بوده است. مثلا به جای ۳۲ درصد، 16.6درصد بوده است.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: این 16.6درصد بیانگر این است که تورم نقطه به نقطه نسبت به تورم سالانه که اصل است، کاهنده است، بنابراین آنچه که اصل و مبنا باید قرار گیرد، تورم سالانه است که افزایش قیمت خدمات و کالاهای عمومی مورد مصرف خانوارها است. هیچ اقتصادی تورم نقطه به نقطه ندارد

دکتر لطفعلی بخشی، اقتصاددان نیز با تاکید بر این‌که تورم نقطه به نقطه در اقتصاد وجود ندارد، گفت: این نرخ نمی‌تواند معیاری برای سنجش نرخ تورم و کاهشی بودن یا افزایشی بودن نرخ تورم باشد. وی افزود: درهیچ اقتصادی در دنیا تورم نقطه به نقطه محاسبه نمی‌شود، این نرخ 16.6درصدی که برای نرخ تورم اعلام می‌شود و این‌که دولت روی کاهشی بودن نرخ تورم نقطه به نقطه به عنوان مولفه‌ای برای بهبود یافتن اقتصاد ایران تاکید دارد، مبنای درستی نیست.

این اقتصاددان تاکید کرد: برای نشان دادن وضعیت تورمی اقتصاد باید نرخ تورم سالانه را ارزیابی کرد و تورم ماهانه یا فصلی را نباید معیار قرار داد.بخشی تاکید کرد: برخلاف این‌که دولت روی کنترل قیمت‌ها تاکید دارد، اما بازار از نرخ‌ها بالا و افزایش لحظه به لحظه قیمت‌ها حکایت دارد.