صرفه اقتصادی توسعه شبکه سراسری گاز
تولید گاز در کشور در سال‌های اخیر با شتاب زیادی افزایش داشته و استخراج آن در میدان پارس جنوبی ۵/ ۲ برابر شده است.
با این حال، برخی کارشناسان توسعه مویرگی شبکه گاز به بسیاری از روستاها که ممکن است خانوارهای کمی هم در آنها سکونت داشته باشند را از اقدامات هزینه‌بر در این حوزه و یکی از عوامل فشار بر شبکه به شمار می‌آورند. حسن منتظرتربتی، معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی گاز دیروز در نشستی خبری که در حاشیه بیست و پنجمین نمایشگاه نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی برگزار شد، توضیحاتی در این زمینه و موضوعات دیگر مانند تولید داخل، تجارت گازی با عراق و ترکمنستان و همچنین مصرف گاز نیروگاه‌ها و پتروشیمی‌ها ارائه داد که در ادامه به مرور آنها می‌پردازیم.
توسعه داخلی شبکه گاز به‌صرفه است
منتظر تربتی در این نشست در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران مبنی بر اینکه اگر تحریم نبودیم، آیا شبکه داخلی به این وسعت گسترش پیدا می‌کرد یا در بخش صادرات اقدامات بیشتری صورت می‌گرفت، اظهار کرد: توسعه شبکه داخلی یک الزام بوده از بابت اینکه مصرف گاز در کشور باعث ایجاد رفاه عمومی برای مردم می‌شود که خواسته همه مردم و نمایندگان (مجلس) است و هم به لحاظ اقتصادی به صرفه بوده است.
منتظر تربتی افزود: هر جا که گاز را در داخل جایگزین کردیم، در مقابل در مصرف یک سوخت گران‌تر صرفه‌جویی کردیم. بنابراین این توسعه‌ها در هر صورت اتفاق می‌افتاد چراکه جنس‌اش، جنس اقتصادی بوده. یک بررسی در سال‌های گذشته انجام شد که کدام بخش‌ها گازرسانی شود و شاهد هستید که تمام توسعه‌های سال‌های گذشته بر اساس بند «ق» و قانون «رفع موانع تولید» بوده است. مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران توضیح داد: مفهومش این است که ما جایی را گازرسانی کردیم که بازدهی اقتصادی داشته باشد و ما پولی از دولت برای این کار نگرفتیم. در هر جایی که گازرسانی انجام شده، دولت سوخت مایعی که قبلا در آن شهر استفاده می‌شد را به فروش رسانده و پولش را صرف توسعه‌های بعدی کرده است.
در مورد هزینه فایده توسعه شبکه گاز و جایگزین شدن آن با سوخت‌های دیگر در سال‌های اخیر نیز منتظرتربتی گفت: مجموع هزینه‌ای که ما نیاز داشتیم ۶ میلیارد دلار بوده، اما مجموع درآمدی که از طریق جایگزین شدن سوخت و فروش سوخت مایع به دست آمده نزدیک ۱۰ میلیارد دلار بوده است. بنابراین علاوه بر اینکه این پروژه‌ها پول خودش را برای توسعه درآورده، کمک به اقتصاد کشور هم بوده است. به گفته این مقام مسوول، چه تحریم بود و چه نبود، توسعه داخلی شبکه گاز به عنوان یک الزام اجتماعی و یک الزام اقتصادی مدنظر ما بوده که خوشبختانه ما امروز شاهد هستیم ۹۵ درصد جمعیت کشور ما از نعمت گاز بهره‌مند شده‌اند. منتظرتربتی با اشاره به اینکه در بخش بین‌المللی اگر تحریم نبود شاید نگاه ما به صادرات بیشتر از توسعه پتروشیمی‌ها بود، عنوان کرد: این موضوعی است که هر کشوری بسته به شرایط و متناسب با شرایط روز در مورد آن تصمیم‌گیری می‌کند ولی همین که توانستیم برای تمام گاز تولیدی بازار اقتصادی پیدا بکنیم، نشان‌دهنده ظرفیت کشور است.
تولید معادل ۶ میلیون بشکه نفت در روز
منتظر تربتی به برخی آمار و ارقام در حوزه صنعت گاز نیز اشاره کرد و گفت: ایران تولیدکننده عمده گاز است و در همین روزها مجموع تولید گاز کشور به حدود هزار میلیون مترمکعب در روز معادل حدود روزانه ۶ میلیون بشکه نفت رسیده که رقم قابل‌توجهی است. وی با رد خبر افت فشار و کاهش تولید در میدان پارس جنوبی، تاکید کرد: مصرف گاز کشور اکنون با کاهش دمای هوا در بخش خانگی به بیش از ۶۰۰ میلیون مترمکعب در روز رسیده است. در بخش نیروگاهی نیز روزانه ۱۰۰ تا ۱۳۰ میلیون مترمکعب مصرف می‌شود.
این مسوول به خبرنگاران حاضر در نشست گفت: ظرفیت پالایش گاز کشور هم‌اکنون روزانه یک میلیارد و ۳۱ میلیون مترمکعب است و ظرفیت روزانه ۹۰۰ میلیون مترمکعب انتقال گاز نیز در کشور وجود دارد. تربتی ادامه داد: هرچند تولید گاز افزایش می‌یابد، اما این موضوع به ثروت در کشور تبدیل نمی‌شود، زیرا عمده این مقدار گاز در بخش‌های گرمایشی در داخل کشور مصرف می‌شود، بنابراین تلاش داریم با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان برای بهینه‌سازی مصرف هم پا به پای تولید گاز پیش برویم تا اقدام‌های خوبی در عرصه بهینه‌سازی انجام دهیم.
وی تصریح کرد: به هر حال پدیده‌ای مانند پارس جنوبی کمتر اتفاق می‌افتد و ما خوشبختانه این شانس را در کشور داشتیم که مخزنی به نام پارس جنوبی داشته باشیم و امروز هم این مخزن را به حداکثر تولید رساندیم و این موضوع نشان می‌دهد افزایش تولید به تنهایی نمی‌تواند پاسخگوی نیاز کشور باشد و ما باید روی موضوع بهینه‌سازی هم کار ویژه‌ای داشته باشیم.
تجارت گازی با کشورهای همسایه
منتظرتربتی با اعلام این خبر که مذاکرات با همسایه شمالی ایران یعنی ترکمنستان درباره تجارت گاز در جریان است، گفت: ما برای مصارف داخلی خود را به ترکمنستان وابسته نکردیم اما به‌عنوان یک کار تجارتی، کشوری هستیم که ظرفیت داریم گاز را از کشورهای همسایه دریافت و به کشورهای همسایه‌ای که نیاز دارند، منتقل کنیم. بنابراین در هر شکلی که موضوع تجارت گاز مطرح باشد استقبال می‌کنیم. شرکت‌های خصوصی هم در داخل کشور دنبال این موضوع هستند و از این بابت نگرانی نداریم.
مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران درباره میزان طلب ایران از عراق و چگونگی بازپرداخت آن عنوان کرد: در هفته‌های گذشته هیاتی از سوی دولت به عراق رفتند و نشست‌هایی هم در آنجا برگزار شد، البته موضوع مطالبات ارزی ما از عراق مربوط به بانک مرکزی است و آنها این بحث را دنبال می‌کنند که نتایج خوبی هم داشتند. مجموع طلب ایران از عراق هم به حدود ۶ میلیارد دلار می‌رسد که بخشی از آن منتقل شده و بخشی از آن باید در جریان همین گفت‌وگوها منتقل شود.وی با تاکید بر اینکه فقط صادرات گاز به پاکستان طرحی است که هنوز نتیجه نداده، افزود: ما قراردادهایی با عراق، ترکیه، آذربایجان و ارمنستان داریم که این قراردادها باید انجام شود.
منتظرتربتی با اشاره به محدودیت‌های انتقال پول با وجود تحریم‌های بانکی گفت: یکی از چشم‌اندازهای ما این بود که بتوانیم در بحث تجارت گاز سهم مناسبی داشته باشیم. مفهوم تجارت گاز هم صادرات و هم موضوع ترانزیت و سوآپ گاز است. با این حال، تجارت موضوعی بین‌المللی است و بخشی از آن به بحث نقل‌وانتقال پول مربوط می‌شود که اگر این موضوع حل شود، می‌توانیم در بحث صادرات گاز برنامه‌های توسعه‌ای بیشتری داشته باشیم، اما اکنون برای ما ارزش افزوده گاز مهم‌تر است که خوشبختانه بیشتر در پتروشیمی‌ها توسعه رخ داده و آنها ارزآوری بیشتری برای کشور دارند.
مصرف گاز پتروشیمی‌ها و نیروگاه‌ها
منتظرتربتی درباره قیمت گاز ارسالی به پتروشیمی‌ها عنوان کرد: گاز پتروشیمی‌ها ارزان نیست، شاید به قیمت بین‌المللی ارزان شود، اما همه کشورها براساس مزیت نسبی که دارند طبق آن سیاست‌گذاری می‌کنند. یکی از مزیت‌های نسبی کشور ما هم بحث انرژی و گاز است. وی ادامه داد: طبیعی است که پتروشیمی‌های کشور هم براساس همین مزیت باید شکل گیرند و با پتروشیمی‌های کشورهای دیگر متفاوت است. برای همین به نظر من ارزش افزوده کلان برای کشور ما مهم است، یعنی با مجموعه شرایطی که در کشور هست و ارزش اقتصادی که برای کل کشور ایجاد می‌کنند، زنجیره، زنجیره ارزش‌آفرینی خواهد بود. منتظرتربتی همچنین با اشاره به اینکه پتروشیمی‌ها مانند روال گذشته گاز دریافت می‌کنند، توضیح داد: به دلیل اینکه اکنون در اوج مصرف گاز در زمستان هستیم از آنها خواهش کردیم تعمیراتشان را در زمستان قرار دهند و بخشی از آنها به‌واسطه تعمیراتی که انجام می‌دهند، مصرف‌کننده گاز نیستند. مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران درباره مصرف گاز نیروگاهی هم گفت: با هماهنگی‌هایی که ابتدای سال با توانیر انجام شد، مصرف سوخت معادل‌شان برای امسال ۱۸۰ میلیون مترمکعب گاز پیش‌بینی شده بود، درحالی‌که ماه پیش مصرف آنها به حدود ۱۹۰ تا ۱۹۳ میلیون مترمکعب رسید و این افزایش بخش توانیر خود را در سبد انرژی کشور نشان داد.
