بازگشت حجم معاملات پتروشیمیایی‌ها به کف چهارساله

افت حجم معاملات پلیمر به کانال ۲۸ هزار تنی عددی است که حتی در روزهای ابتدای سال جاری که بسیاری از مشاغل و بخش تولیدی کشور در شرایط نیمه تعطیل به سر می‌برند، تجربه نشده بود. این امر به وضوح نشان‌دهنده فرو رفتن این بازار در رکود تقاضا است که برای خارج شدن از آن نیازمند راهکارهایی تدریجی و بلندمدت است. چرا که بحث رکود تورمی در بازار محصولات پتروشیمیایی برای مدت زیادی است که از سوی اهالی فن و کارشناسان این حوزه گوشزد می‌شود و این موضوع در آمار و ارقام ثبت شده در دادوستدهای بورس کالا که بستری رسمی و قانونی برای محصولات این صنعت به شمار می‌رود، ترسیم شده است. اما وقایع هفته گذشته بهت و حیرت بسیاری را به همراه داشت. چرا که تنها ۲۸ هزار و ۷۸۲ تن از مواد اولیه پلیمری در بورس کالا مورد دادوستد قرار گرفت که این میزان حجم معاملات از سال ۹۶ تاکنون بی‌سابقه بوده است و چنین سقوطی در این بازار غیرمترقبه تلقی می‌شود. 

  خودنمایی مثلث کاهشی در بازار

مدت زیادی است که بازار پتروشیمیایی و وقایع آن به پازلی حل نشدنی تبدیل شده است که عدم قطعیت‌های آن بیش از پیش افزایش می‌یابد. آن هم در شرایطی که معادله فعلی قیمت پایه در این بازار با متغیر بازار داخلی تحت تاثیر قرار گرفته و برای یک هفته از تکانه‌های بازار جهانی به‌عنوان دیگر متغیر موثر بر این بازار، در امان مانده است. این در حالی است سیگنال‌های متناقضی از بازارهای جهانی مخابره می‌شود. صعود بهای هر بشکه نفت برنت در بازارهای جهانی و به دنبال آن ثبت رکوردهای افزایشی نفتا به‌عنوان اصلی‌ترین خوراک مایع شرکت‌های پتروشیمی، انتظار برای تاثیر نرخ‌های افزایشی بر قیمت تمام شده محصولات این صنایع را در ذهن‌ها متبادر می‌کند. اما جهت‌گیری بازارهای جهانی برای محصولات پتروشیمیایی رنگ و رویی متفاوت دارد. به‌طوری که به نظر می‌رسد با توجه به آنکه هنوز اثرگذاری جریان افزایشی بازارهای جهانی نفت خام و بهای نفتا بر بهای تمام شده محصولات این صنعت کاملا منعکس نشده است و به زودی با دو هفته تعطیلات سال نوی چینی مواجه خواهد شد، نمی‌توان انتظار افزایش قیمت‌های جهانی را چندان قدرتمند ارزیابی کرد. چرا که با وجود آنکه بازار نفت در اقصی نقاط جهان با جرقه‌های رشد قیمت همراه شده، اما نمی‌توان وقفه تاثیرگذاری آن بر صنایع پتروشیمیایی را نادیده گرفت. بنابراین با قوت نمی‌توان انتظار رشد بهای جهانی را اعلام کرد. بنابراین افت نرخ دلار و انتظار کاهش قیمت‌های جهانی دو سیگنال اثرگذار بر سقوط حجم معاملات طی هفته گذشته به شمار می‌رود. البته تعطیلی روز یکشنبه هفته گذشته را نیز نمی‌توان نادیده گرفت که به‌عنوان دیگر سیگنال کاهشی بر داده‌های این بازار قابل تعریف است. در مجموع می‌توان بیان کرد‌ دادوستدهای محصولات پتروشیمیایی در بورس کالا از دو جنبه داخلی و خارجی تحت تاثیر قرار می‌گیرد‌ که شرایط پیچیده‌تری را برای این صنعت استراتژیک کشور و به ویژه صنایع پایین‌دستی پتروشیمی ترسیم می‌کند. چرا که با رشد بهای تمام شده محصولات پتروشیمی آن هم در شرایطی که نرخ‌های فعلی نیز در قله‌های تاریخی خود نوسان می‌کنند، به معنی آن است که بحث رکود تورمی در این بازار جدی بوده و به شدت نیازمند درمان است. 

این روزها حجم تقاضا و به دنبال آن میزان دادوستدهای این بازار به شدت به سیگنال‌های مخابره شده از بازار ارز و به ویژه بهای دلار در بازار آزاد حساس شده است و با کوچک‌ترین تغییر در بهای ارز، واکنشی به نسبت شدید از خود نشان می‌دهد. گواه این ادعا نیز وقایع معاملاتی هفته گذشته است که با افت بهای ارز در ابتدای هفته گذشته، ذهنیت کاهشی را به سرعت در بین اهالی بازار منعکس کرد. اما با تغییر فاز آن در روزهای پایانی معاملات در بورس کالا، باز هم پیش‌بینی‌ها را بی‌اثر کرد. اینکه در هفته جاری رخدادهای این بازار از چه الگویی تبعیت می‌کند و به چه سمت و سویی خواهد رفت چندان مشخص نبوده، زیرا با پیچیدگی‌های زیادی همراه شده است. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که میانگین ماهانه بهای دلار در هفته جاری با اثرپذیری از کاهش نرخ دلار در ابتدای هفته گذشته، تا حدی کاهشی شود اما همچنان سرنوشت قیمت‌های جهانی و جهت‌گیری سایر متغیرهای موثر چندان قابل پیش‌بینی نخواهد بود. بررسی تقاضای محصولات پلیمری در مدت مشابه سال گذشته، نشان‌دهنده آن است که افت سنتی تقاضا در این بازار از اواخر دی ماه پدیدار می‌شود و تا اواخر بهمن ماه تداوم می‌یابد و به نوعی تجربه معاملاتی این بازار نشان‌دهنده تغییر فاز تقاضا از اواخر بهمن‌ماه است. بنابراین این انتظار را نیز می‌توان داشت که بخش از این افت حجم تقاضا مربوط به دوره رکود سنتی بازار است که می‌تواند با گذر زمان نسبت به بازگشت آن خوش‌بین بود.

  پلیمرهای ناخوش احوال بورس کالا

هفته گذشته ۸۳ هزار و ۶۶۰ تن از انواع محصولات پلیمری در بورس کالا عرضه شد که نسبت به هفته ماقبل از رشد ۵/ ۳ ‌درصدی حکایت دارد. میزان عرضه‌ها مدت زیادی است که توان چندانی برای تحریک این بازار را ندارد و بررسی داده‌های اثرگذار در این بازار به وضوح نشان می‌دهد که تقاضا با تاثیر از عواملی برون‌زا میل چندانی به افزایش ندارد. این بی‌میلی تقاضا به میزانی کاهش یافته است که رقم بی‌سابقه تقاضای ۳۳ هزار و ۳۴۸ تنی برای هفته گذشته به ثبت رسید که افت ۴۹ درصدی نسبت به هفته ماقبل دارد. به‌طوری که حتی در هفته منتهی به ۲۳ آبان‌ماه که برای اولین بار در سال جاری بازار محصولات پلیمری افت شدیدی را تجربه کرد و حجم معاملات به کانال ۳۵ هزار تنی سقوط کرد، میزان تقاضا در کانال ۵۰ هزار تنی آرام گرفت. اما هفته گذشته به کمترین رقم از تیرماه سال ۹۷ تاکنون رسیده است. فاصله حجم تقاضا با متوسط ۶ماهه ابتدایی سال جاری به قدری زیاد شده که از مرز افت ۶۰ درصدی عبور کرده است و شرایط پیچیده‌ای را ترسیم می‌کند. داده دیگر از معاملات هفته گذشته که رقمی بسیار غیرمتعارف در این بازار است مربوط به میزان معامله عرضه‌های مواد اولیه است زیرا نشان می‌دهد تنها ۳۴ درصد از میزان عرضه‌های هفته گذشته مورد معامله قرار گرفته است که از ۴ سال گذشته تاکنون بی‌سابقه بوده است. وضعیت رکودی در بازار محصولات شیمیایی بورس کالا نیز وجود داشت. به‌طوری که هفته گذشته از میزان ۳۹ هزار و ۸۵۰ تن مواد اولیه شیمیایی، ۲۴ هزار و ۱۲۸ تن آن مورد دادوستد قرار گرفت و حجم معاملات نسبت به هفته ماقبل از افت ۴‌/ ۲۵ درصدی حکایت داشت. بخش زیادی از این کاهش، مربوط به افت حجم تقاضا برای محصولات شیمیایی است که در معاملات هفته گذشته با کاهش ۱۷ درصدی به ۲۹هزار و ۳۸۷ تن رسیده است.