خانوارها چقدر برای حمل و نقل می‌پردازند؟

مورد دوم، سهم هزینه تجهیزات حمل‌و‌نقل شخصی از هزینه کل خانوار در سال ۹۸ نسبت به ۹۷ در خانوارهای شهری و روستایی (تقریبا در تمامی دهک‌ها) افزایشی بوده که می‌تواند مرتبط با افزایش قیمت بنزین، لوازم و قطعات یدکی، انواع لاستیک، خدمات نگهداری و تعمیر وسایل نقلیه و... باشد. و در نهایت سهم هزینه خدمات حمل‌و‌نقل از هزینه کل در خانوار شهری و روستایی (تقریبا در تمامی دهک‌ها) با کاهش همراه بوده است. در این خصوص به دلیل اینکه سهم هزینه‌های خدمات حمل‌و‌نقل در دهک‌های درآمدی کمتر از ۲ درصد است، بنابراین افزایش هزینه‌های خدمات حمل‌و‌نقل فشار چندانی بر خانوارها وارد نخواهد کرد و با توجه به سهم کوچک این هزینه‌ها حتی برای خانوارهای دهک‌های درآمدی اول و دوم، می‌توان با اطمینان بیشتری از افزایش کرایه وسایل حمل‌و‌نقل عمومی خصوصا تاکسی، دفاع کرد.

رشد ۳ برابری هزینه حمل‌ونقل خانوار روستایی

مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در گزارشی به «بررسی هزینه‌های حمل‌و‌نقل در سبد مصرفی خانوارهای کشور در سال‌های ۹۰ تا ۹۸» پرداخته است. بررسی آمارهای رسمی نشان می‌دهد متوسط هزینه حمل‌و‌نقل در خانوارهای شهری طی سال‌های ۹۰ تا ۹۷روندی افزایشی داشته و از حدود ۲/ ۱ میلیون تومان در سال ۹۰ به حدود ۷/ ۳ میلیون تومان در سال ۹۷ رسیده است. همچنین این آمار نشان می‌دهد که در سال ۹۷ متوسط هزینه حمل‌و‌نقل ۳ برابر مقدار آن در سال ۹۰ بوده است؛ اما در سال ۹۸ با کاهش ۸/ ۰درصدی نسبت به سال ۹۷ به ۶۷/ ۳ میلیون تومان رسیده است. همچنین بررسی‌ها حاکی از آن است که مقدار متوسط هزینه حمل‌و‌نقل در خانوارهای روستایی در سال‌های ۹۰ تا ۹۸ روندی افزایشی داشته است؛ به‌طوری که از حدود ۸۰۰ هزار تومان در سال ۹۰ به ۵/ ۲ میلیون تومان در سال ۹۸ رسیده است. به‌عبارت دیگر متوسط هزینه حمل‌و‌نقل خانوارهای روستایی نیز در سال ۹۸ نسبت به سال ۹۰، حدود ۳ برابر رشد داشته است.

آنالیز سهم هزینه حمل‌و‌نقل خانوارهای شهری و روستایی

مقایسه سهم هزینه حمل‌و‌نقل از هزینه کل خانوارهای شهری در سال‌های ۹۰ تا ۹۸ نشان می‌دهد که این سهم طی سال‌های ۹۲ تا ۹۶ افزایشی و از سال‌های ۹۶ تا ۹۸ با کاهش همراه بوده است. بیشترین کاهش مربوط به سال ۹۸ تا ۹۸ با ۷/ ۱ درصد بوده است. همچنین بررسی سهم هزینه حمل‌و‌نقل از هزینه کل خانوارهای روستایی نشان می‌دهد که با وجود افزایشی بودن هزینه حمل‌و‌نقل خانوارهای روستایی در سال‌های مذکور، این سهم دارای نوساناتی بوده و به‌عنوان نمونه، در سال ۹۸ حدود ۶/ ۰درصد نسبت به سال ۹۷ کاهش داشته است.  همچنین مقایسه سهم هزینه حمل‌و‌نقل یک خانوار شهری در دهک‌های درآمدی طی سال‌های مورد بررسی نشان می‌دهد که این سهم همواره از دهک اول به سمت دهک دهم تقریبا روندی افزایشی داشته است. در سال ۹۸ بیشترین سهم هزینه حمل‌و‌نقل مربوط به دهک‌های درآمدی هفتم و نهم با ۹/ ۸ درصد بوده و کمترین سهم مربوط به دهک‌های درآمدی اول با ۵/ ۵ درصد و دهم با ۲/ ۶ درصد بوده است. مقایسه سهم هزینه حمل‌و‌نقل در سال‌های ۹۷ و ۹۸ نشان می‌دهد که سهم مذکور در تمامی دهک‌های درآمدی نسبت به سال ۹۷ کاهش یافته که بیشترین کاهش مربوط به دهک درآمدی دهم با ۷/ ۳ درصد است.

تحلیل هزینه حمل‌و‌نقل خانوار شهری

بررسی‌های آمار وزارت تعاون از متوسط هزینه‌های حمل‌و‌نقل یک خانوار شهری نشان می‌دهد که در سال ۹۸ سهم هزینه خرید وسایل نقلیه از هزینه کل خانوار در تمامی دهک‌های درآمدی به جز دهک اول، نسبت به سال ۹۷ کاهش داشته است. از جمله دلایل این موضوع می‌توان به افزایش قیمت خودرو اشاره کرد. افزایش قیمت خودرو در سال‌های اخیر موجب کاهش هزینه خرید وسایل نقلیه در تمامی دهک‌های درآمدی شده است. همچنین بررسی‌های رسمی در سال۹۸ حاکی از آن است که سهم هزینه تجهیزات حمل‌و‌نقل شخصی از هزینه کل خانوار نسبت به سال ۹۷، در تمامی دهک‌ها (به جز دهک‌های اول و دهم که کاهشی بوده است) افزایش یافته است. علاوه بر این، بررسی‌های رسمی نشان می‌دهد که بیشترین مقدار سهم هزینه تجهیزات حمل‌و‌نقل شخصی مربوط به دهک‌های درآمدی پنجم با ۶/ ۴ درصد و ششم و هفتم با درصد ۳/ ۴درصد است؛ این در حالی است که کمترین مقدار سهم مذکور مربوط به دهک‌های درآمدی اول با ۵/ ۲ درصد و دهک دهم با ۲/ ۳ درصد بوده است.

افزون بر این بررسی آمار رسمی در سال ۹۸ نشان می‌دهد که سهم هزینه خدمات حمل‌و‌نقل از هزینه کل خانوار شهری، در تمامی دهک‌ها به جز دهک ششم و هشتم نسبت به سال۹۷، کاهش یافته است. از این‌رو با توجه به اینکه سهم هزینه‌های خدمات حمل‌و‌نقل در دهک‌های درآمدی کمتر از ۲ درصد است، بنابراین افزایش هزینه‌های خدمات حمل‌و‌نقل فشار چندانی بر خانوارها وارد نخواهد کرد و با توجه به سهم کوچک این هزینه‌ها حتی برای خانوارهای دهک‌های درآمدی اول و دوم، می‌توان با اطمینان بیشتری از افزایش کرایه وسایل حمل‌و‌نقل عمومی خصوصا تاکسی، دفاع کرد. به‌عبارت دیگر بررسی‌ها نشان می‌دهد خانوارهای شهری در تمامی دهک‌های درآمدی ظرفیت پذیرش افزایش قیمت خدمات حمل‌و‌نقل را با توجه به سهم آن از هزینه کل داشته باشند. بر این اساس با توجه به اینکه طبق آمارهای رسمی بخش حمل‌و‌نقل زمینی در سال ۹۸، حدود ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر شاغل داشته که ۱/ ۹ درصد از شاغلان کشور را در بر می‌گیرد، افزایش کرایه‌ها موجب تقویت قدرت خرید این قشر از جامعه خواهد شد.

تحلیل هزینه حمل‌و‌نقل خانوار  روستایی

بررسی‌های رسمی از متوسط هزینه‌های حمل‌و‌نقل یک خانوار روستایی نشان می‌دهد که در سال ۹۸ دهک‌های درآمدی دهم با ۱/ ۳ درصد و نهم و هشتم با ۶/ ۱ درصد، بیشترین و دهک درآمدی دوم با ۳/ ۰درصد کمترین سهم هزینه خرید وسایل نقلیه از هزینه کل خانوار روستایی را نسبت به دهک‌های دیگر داشته است. علاوه بر این سهم مذکور در دهک اول در سال‌های ۹۷ و ۹۸، منفی بوده است. این امر به آن معنی است که در این دهک، خانوار روستایی با فروش وسیله نقلیه از منابع حاصل از آن به‌عنوان درآمد استفاده کرده است. در سال ۱۳۹۸ در خانوارهای روستایی، سهم هزینه خرید وسایل نقلیه، در تمامی دهک‌های درآمدی به جز دهک دهم نسبت به سال ۹۷ کاهش داشته است. در نتیجه می‌توان گفت که افزایش قیمت خودرو در سال‌های اخیر موجب کاهش هزینه خرید وسایل نقلیه در تمامی دهک‌های درآمدی خانوارهای روستایی شده است. بررسی آمار رسمی نشان می‌دهد که در سال ۱۳۹۸، بیشترین مقدار سهم هزینه تجهیزات حمل‌و‌نقل شخصی مربوط به دهک‌های درآمدی دهم با ۲/ ۵ درصد، نهم با ۴/ ۵ درصد و هفتم با ۱/ ۵ درصد است. این در حالی است که کمترین مقدار سهم مذکور مربوط به دهک‌های درآمدی اول با یک درصد و دهک دوم با ۳ درصد است. همچنین بررسی‌‌های مذکور حاکی از آن است که سهم هزینه تجهیزات حمل‌و‌نقل شخصی از هزینه کل خانوار در سال ۹۸ در تمامی دهک‌ها به جز دهک اول (که با ۲/ ۰ درصد کاهش همراه بوده) نسبت به سال ۹۷، افزایش داشته است. این افزایش می‌تواند به دلیل افزایش قیمت بنزین، لوازم و قطعات یدکی، انواع لاستیک، خدمات نگهداری و تعمیر وسایل نقلیه و... باشد. بررسی سهم هزینه خدمات حمل‌و‌نقل از هزینه کل نشان می‌دهد که در سال ۹۸، دهک‌های درآمدی اول و دوم با ۱/ ۳ درصد و سوم با ۶/ ۲درصد، بیشترین و دهک‌های درآمدی دهم با ۶/ ۱ درصد و نهم با ۹/ ۱ درصد و هشتم با ۲ درصد کمترین سهم مذکور را نسبت به دهک‌های دیگر داشته‌ا‌ند. بنابراین سهم هزینه خدمات حمل‌و‌نقل در دهک‌های درآمدی پایین بیشتر از سهم مذکور در دهک‌های درآمدی بالاست. در سال ۹۸، سهم هزینه خدمات حمل‌و‌نقل از هزینه کل خانوار روستایی، در تمامی دهک‌ها نسبت به سال ۹۷، کاهش یافته است.