شبکه فاضلاب خوزستان با بودجه۱۴۰۰ به سرانجام نمی‌رسد

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، شاید اگر مشکلات پس‌زدگی فاضلاب بعد از هر بارندگی در شهرهای خوزستان پیش نمی‌آمد، اهمیت وجود این شبکه و سیستم تصفیه فاضلاب تا این حد مورد توجه قرار نمی‌گرفت. طبق آمار رسمی وزارت نیرو، هم‌اکنون شاخص دسترسی جمعیت شهری ایران به شبکه جمع‌آوری فاضلاب 52.4درصد است و به‌دلیل نبود تصفیه‌خانه کافی بخش زیادی، یعنی حدود 80درصد فاضلاب استان‌های شمالی و جنوبی ازجمله خوزستان، مازندران و هرمزگان وارد دریا می‌شود که البته این آمار در جهان هم به همین ترتیب است؛ به‌طوری که بیش از 80درصد فاضلاب‌های جهان بدون تصفیه به محیط‌زیست وارد می‌شوند. این آمار کافی‌ است تا بدانیم دسترسی 50درصد جمعیت شهری به شبکه جمع‌آوری فاضلاب آن هم در شرایطی که سالانه 4.3میلیارد مترمکعب پساب در کشور تولید می‌شود، کافی نیست. از سوی دیگر، براساس آمار وزارت نیرو، روزانه به‌صورت اسمی 5313مترمکعب از پساب جمع‌آوری شده با شبکه فاضلاب تصفیه می‌شود؛ یعنی حدود یک‌میلیون‌و939هزار مترمکعب در سال. با وجود این بحران فراگیر و هزینه‌بر بودن اجرای طرح‌های فاضلاب در شهرها و نوسازی شبکه‌های موجود فقط 1625میلیارد تومان در لایحه بودجه امسال برای طرح‌های آب و فاضلاب درنظر گرفته شده که از این رقم 108میلیارد تومان سهم توسعه تاسیسات فاضلاب و بازچرخانی آب است. هرچند اعتبارات زیادی از منابع مختلف برای طرح‌های فاضلاب درنظر گرفته می‌شود، اما با وضعیت تخصیص فعلی به‌نظر می‌رسد نمی‌توان به افق1410 برای افزایش تصفیه پساب و بازچرخانی آب امیدوار بود.

بودجه‌های اندک برای بحرانی‌ترین استان 

به اذعان مدیران آبفا در کل کشور هیچ شهری در زمینه جمع‌آوری فاضلاب با بحرانی شبیه اهواز روبه‌رو نیست. در شرایطی که میانگین سرانه دسترسی به شبکه فاضلاب مدرن در کشور به بیش از 50درصد رسیده، این رقم در خوزستان 37درصد است. در اهواز طی 24ساعت شبانه‌روز 300هزار مترمکعب فاضلاب تولید می‌شود که از این رقم 250هزار مترمکعب به‌طور مستقیم وارد منابع آبی می‌شود. با وجود این، رقم‌هایی که برای تکمیل شبکه فاضلاب در لایحه1400 گنجانده شده، منطقی نیست. در شرایطی که به‌گفته صادق حقیقی‌پور، مدیرعامل آبفای خوزستان، تکمیل شبکه فاضلاب اهواز به حدود 500میلیون یورو (معادل 15هزار) میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد، در لایحه بودجه سال آینده فقط 400میلیون تومان برای دسترسی 20هزار نفر به شبکه فاضلاب درنظر گرفته شده است. هرچند بخشی از اعتبار مورد نیاز این کلانشهر از صندوق توسعه ملی تامین شده و بخشی هم قرار است از طریق فاینانس پرداخت شود، اما با همه اینها مشخص نیست بودجه دولتی برای این کلانشهر بر چه مبنایی پیشنهاد شده است.

در شهرهای دیگر استان هم رقم‌های تعیین شده برای پروژه‌های فاضلاب که اغلب از دهه60 آغاز شده‌اند، قابل تامل است. خرمشهر20، آبادان26، بندر امام12، دزفول 10، رامهرمز6، شادگان11، شوشتر6 و ماهشهر 8میلیارد تومان برای افزایش دسترسی شهروندان به شبکه فاضلاب دریافت خواهند کرد. این رقم‌ها در شرایطی تعیین شده‎ که اغلب این شهرها شبکه‌ جمع‌آوری آب‌های سطحی ندارند و بار آن بر دوش شبکه فاضلاب است.

شهرهای اولویت‌دار فارس در لایحه بودجه

فارس هم یکی از استان‌هایی است که برخی از شهرهای آن به‌ویژه کلانشهر شیراز با مشکل قدیمی شبکه فاضلاب دست‌وپنجه نرم می‌کنند. با وجود یکپارچه شدن اداره‌های آبفای شهری و روستایی، در فارس اما آبفای شیراز از بقیه استان جداست. این اداره در لایحه بودجه1400، 400میلیون تومان اعتبار برای تکمیل شبکه فاضلاب خواهد داشت. این در حالی است که برخی از مناطق این کلانشهر ازجمله شهرک صدرا با مشکل جدی روبه‌رو هستند. فارس که بیشترین اعتبار را بعد از خوزستان در لایحه دارد، 40میلیارد تومان برای 6شهر اولویت‌دار، 4میلیارد تومان برای نورآباد، 9میلیارد تومان برای کازرون، 11میلیارد تومان برای جهرم و 2میلیارد تومان برای استهبان دریافت خواهد کرد.

محرومیت‌ها زیر سایه کمبود آب

سیستان‌وبلوچستان نیز گرچه همیشه با مشکل کمبود آب و دسترسی به آب آشامیدنی سالم تیتر اخبار رسانه‌ها بوده، اما در زمینه دسترسی به شبکه جمع‌آوری فاضلاب و تصفیه‌خانه هم شرایط خوبی ندارد. این استان در حالی رتبه سوم در دریافت اعتبارات مربوط به این فصل را دارد که ساماندهی شبکه فاضلاب مرکز آن (زاهدان) سال‌هاست به‌دلیل کمبود اعتبار به کندی پیش می‌رود. در دیگر شهر این استان، یعنی زابل هم بنا بر اعلام محمد سرگزی، نماینده مجلس فقط 40درصد جمعیت شهری از شبکه فاضلاب بهره‌مند هستند و در ایام بارندگی، اتفاقی شبیه به اهواز را شاهد هستیم. با وجود این به‌نظر می‌رسد محرومیت‌ها در این استان به قدری زیاد است که مواردی چون شبکه فاضلاب زیر سایه محرومیت بزرگ‌تری چون آب آشامیدنی و گاز قرار گرفته و چندان رسانه‌ای نشده است.

سهم بوشهری‌ها از بودجه فاضلاب، 5میلیارد تومان 

مشکلات شهروندان بوشهری‌ هم در حوزه آب و فاضلاب کم نیست، اما مسئولان آبفا تأکید می‌کنند شبکه فاضلاب این استان 81درصد پیشرفت دارد. هرچند در بسیاری از شهرها چون دیلم طرح‌های زیادی در دست اجراست، اما در لایحه بودجه فقط 5میلیارد تومان برای تکمیل شبکه فاضلاب و بازچرخانی آب در شهر بوشهر اختصاص یافته است. البته نباید از اعتبار قراردادهای مختلف برای تکمیل شبکه در این استان غافل شد. بوشهر در فصل آب و فاضلاب لایحه، رتبه چهارم را در دریافت بودجه دولتی به‌دست آورده است و جایگاه خوبی دارد.  مشکل کمبود اعتبار برای تکمیل شبکه جمع‌آوری فاضلاب و تصفیه‌خانه‌ها در بسیاری از شهرهای کشور ازجمله تهران، کرمانشاه، گرگان، قزوین، خرم‌آباد، کرج، آبادان، شادگان، خرمشهر، اصفهان، پلدختر، همدان و بروجرد هم مطرح است. از سوی دیگر، در شرایطی که اغلب شبکه‌های فاضلاب در شهرهای ایران عمری بیش از 60سال دارند و بودجه ملی برای نگهداری این شبکه تعریف نشده، دسترسی روستاییان به این شبکه هم زیر یک‌درصد است؛ همه این کمبودها نشان می‌دهد تا دسترسی 100درصدی به شبکه جمع‌آوری فاضلاب و تصفیه‌خانه و همچنین تحقق بازچرخانی آب و کاهش مصرف، راه درازی پیش روی وزارت نیروست.

   فاینانس خارجی برای فاضلاب اهواز

مدیرکل دفتر روابط‌عمومی و ارتباطات مردمی شرکت مهندسی آبفا توضیح می‌دهد: «شبکه توزیع آب آشامیدنی در کشور قدمت زیادی دارد، اما شبکه فاضلاب جدیدتر است و به همین دلیل شهرها و روستاها به‌طور کامل تحت پوشش آن نیستند.» سیدعلی سیدزاده با بیان اینکه شرکت‌های آبفای شهری و روستایی از اواخر سال98 یکپارچه شدند، می‌گوید: «شرکت‌های روستایی دولتی بودند و شرکت‌های شهری خصوصی و به همین دلیل در روستاها با کمبود اعتبار روبه‌رو بودیم و یکپارچه‌سازی با هدف هم‌سطح‌سازی‌ زیرساخت‌های شهری و روستایی انجام شد.» او با اشاره به مشکل اهواز تصریح می‌کند: «در کل کشور هیچ شهری مانند اهواز با این مشکل مواجه نیست. در این کلانشهر، شبکه فاضلاب فرسوده است و نیاز به لایروبی و بازسازی و تکمیل دارد، شبکه جمع‌آوری آب‌های سطحی تعبیه نشده و بار آب‌های سطحی هم بر دوش شبکه فرسوده فاضلاب است و از سوی دیگر تصفیه‌خانه هم تکمیل نشده است.» سیدزاده تأکید می‌کند: «شبکه فاضلاب اهواز نیاز به اعتبار زیادی دارد تا به حالت نرمال برگردد، اما اگر این شبکه بهترین شبکه فاضلاب ایران هم شود و همچنان بار آب‌های سطحی را بر دوش بکشد، باز هم با مشکل روبه‌رو خواهد شد.» او با بیان اینکه 94پروژه درباره فاضلاب اهواز در حال انجام و طرح ارتقاء و توسعه فاضلاب با ظرفیت 102هزار مترمکعب از طریق فاینانس خارجی با یکی از کشورها در دست مذاکره است، ادامه می‌دهد: «در سایر شهرها مشکل خاصی نداریم و مشکلات موردی است؛ مثلا در گچساران شکستگی‌هایی در خطوط داشتیم که به‌دلیل قدیمی بودن شبکه است.»