سه سناریو برای سرنوشت جهانی نفت

آژانس بین‌المللی انرژی که نماینده کشورهای مصرف‌کننده است هم برآوردش از تقاضای سال بعد را ۱۷۰ هزار بشکه نسبت به تخمین ماه قبل کاهش داده اما بر این باور است که در این سال، تقاضای طلای‌سیاه ۷/ ۵ میلیون بشکه در روز رشد خواهد کرد و به‌طور متوسط به ۹/ ۹۶ میلیون بشکه روزانه می‌رسد. آژانس همچنین گفته در سال جدید میلادی به واسطه ادامه کاهش تولید و رشد تقاضا، ۶۲۵ میلیون بشکه از نفت ذخیره‌شده جهان کاسته خواهد شد. سومین موسسه معتبر یعنی اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) خوش‌بین‌تر از دو سازمان دیگر است. به گفته EIA، تقاضا از متوسط تخمینی ۴/ ۹۲ میلیون بشکه در روز امسال با ۸/ ۵ میلیون بشکه افزایش به‌ ۲/ ۹۸‌میلیون خواهد رسید. این موسسه همچنین تولید نفت‌شیل آمریکا در ژانویه ۲۰۲۱ را ۱۳۷ هزار بشکه کمتر از متوسط عرضه روزانه دسامبر امسال دانسته است. از نظر این اداره، تولید شیل که ابتدای امسال به ۱/ ۹ میلیون بشکه در روز رسیده بود، طی ماه نخست ۲۰۲۱ زیر ۵/ ۷ میلیون بشکه آرام خواهد گرفت. این اداره دولتی همچنین در مورد قیمت نفت برنت در سال جدید ارزیابی ماه گذشته‌اش را افزایش داده و آن را برای کل سال به ۴۹ دلار بر بشکه رسانده است؛ به این صورت که در فصل اول ۴۷ دلار و در فصل آخر ۲۰۲۱، ۵۰ دلار در هر بشکه خواهد بود. برآورد این موسسه برای قیمت نفت در فصل اول ۵ دلار و برای فصل آخر ۲۰۲۰، یک دلار نسبت به گزارش قبلی‌اش بالا رفته است.   

تقاضای نفت در سال آینده

سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) باز‌هم برآوردش از تقاضای نفت را کاهش داد. در همین حال، این گروه به‌همراه متحدانش خود را برای بررسی اینکه آیا می‌توان عرضه کاهش‌یافته طبق توافق اوپک‌پلاس را به‌تدریج بازگرداند یا خیر، آماده می‌کند. اوپک در تازه‌ترین گزارش خود در مورد تقاضا گفته این سمت از بازار در فصل اول سال آینده میلادی یک میلیون بشکه کمتر از پیش‌بینی قبلی‌اش خواهد بود اما ۵۰۰ هزار بشکه نسبت به وضع موجود افزایش خواهد یافت. این رقم دقیقا مطابق رشدی است که اوپک‌پلاس به‌عنوان تولیدکننده بیش از نیمی از نفت جهان در نشست ماه‌جاری (دسامبر) به سهمیه خود در ژانویه افزوده است. تولید هر ماه اوپک‌پلاس در نشست‌های آینده که نخستین آن چهارم ژانویه برگزار خواهد شد، مشخص می‌شود. اوپک در این گزارش می‌گوید: «نااطمینانی‌ها (در بازار) عمدتا به دلیل پیشروی شیوع‌کرونا و از سوی دیگر توزیع واکسن بالا باقی‌می‌ماند.» این موسسه افزود: «اثر ساختاری کووید‌-۱۹ بر رفتار مصرف‌کنندگان به‌خصوص در بخش حمل و نقل» دیگر عامل عدم‌قطعیت است. کاهش شدید حجم عرضه توسط اوپک و متحدانش از جمله روسیه در دوره شیوع کرونا که بر تقاضا اثر عمیقی گذاشته، منجر به رسیدن قیمت نفت‌برنت در هفته گذشته به ۵۱ دلار بر بشکه شد. اوپک در این گزارش گفته انتظار دارد تقاضا در سال جاری ۷۷/ ۹ میلیون بشکه در روز کاهش یابد که فقط اندکی از ارزیابی ماه گذشته پایین‌تر است. به این ترتیب تقاضای نفت امسال به‌طور متوسط ۹۹/ ۸۹ میلیون بشکه در روز خواهد بود. با این حال، از نظر اوپک تقاضا در سال بعد به واسطه بهبود شرایط اقتصادی به ۸۹/ ۹۵‌میلیون بشکه روزانه خواهد رسید؛ هر چند این رقم ۳۵۰ هزار بشکه کمتر از برآورد ماه قبل این سازمان است. سیزده کشور عضو اوپک در ماه نوامبر هر روز ۱/ ۲۵‌میلیون بشکه نفت تولید کرده‌اند.

آژانس بین‌المللی انرژی نیز در آخرین گزارش ماهانه سال ۲۰۲۰ که دیروز منتشر شد ۱۷۰ هزار بشکه از تخمین خود برای تقاضای نفت در سال بعد کم کرده است. آژانس در این گزارش گفته تقاضا به وضوح برای مدت طولانی‌تری نسبت به آنچه در بهار تصور می‌شد، در سطوح پایینی باقی خواهد ماند. این موسسه که مقرش در پاریس است گفته بازار نفت کماکان شکننده باقی خواهد ماند.

در اروپا روند ضعیف ریکاوری در حال معکوس‌شدن است چراکه مصرف سوخت در فصل فعلی به دلیل بالا رفتن تعداد موارد ابتلا به کرونا و اعمال مقررات آمد و شد، پایین است. به عقیده آژانس، عمدتا به دلیل ماندگاری فشار بر مصرف سوخت‌جت و نفت‌سفید، رشد تقاضای جهانی محدودتر از گزارش‌های قبلی توصیف شده اما کماکان این موسسه برآورد می‌کند مصرف در سال بعد ۷/ ۵ میلیون بشکه روزانه جهش خواهد کرد که تقریبا دو‌سوم حجمی است که امسال از بین رفت. بر این اساس، مصرف سال آینده ۹/ ۹۶‌میلیون بشکه در روز خواهد بود. آژانس گفته خرید بنزین و گازوئیل «مخصوصا قوی» خواهد بود که به ۹۹ درصد سطح پیشاکرونایی خواهد رسید.

اداره اطلاعات انرژی آمریکا هم در روزهای گذشته با انتشار گزارش ماهانه خود، حجم تقاضای نفت را پیش‌بینی کرده است که به مراتب خوش‌بینانه‌‌تر از دو موسسه قبلی است. EIA ابتدا با اشاره به نااطمینانی در بازار، معتقد است تولید ناخالص داخلی (GDP) این کشور که ۴/ ۴ درصد در نیمه اول امسال آب رفته بود، از فصل سوم شروع به رشد کرده و سال ۲۰۲۱، ۱/ ۳ درصد نسبت به امسال بالاتر خواهد بود. این اداره دولتی سپس به سراغ تقاضای نفت رفته و گفته در ماه نوامبر تقاضا ۶/ ۹۵ میلیون بشکه در روز به‌طور متوسط بوده که ۳/ ۶ میلیون بشکه کمتر از نوامبر سال گذشته میلادی است. همچنین تقاضا در ۲۰۲۰ احتمالا به ۴/ ۹۲ میلیون بشکه روزانه برسد که ۸/ ۸ میلیون از سطح ۲۰۱۹ پایین‌تر است. در سال آینده نیز تقاضا ۸/ ۵ میلیون بشکه در روز افزایش خواهد یافت.   

ماندگاری مازاد عرضه در ۲۰۲۱

آژانس بین‌المللی انرژی هشدار داده مازاد عرضه پایان سال آینده با کاهش ۶۲۵ میلیون بشکه‌ای موجودی‌ها از بین خواهد رفت. این موضوع بیشتر سیگنالی منفی است تا مثبت چراکه اشاره به ماندگاری یک‌ساله مازاد عرضه در بازار نفت دارد.  با این حال، آژانس می‌گوید اقتصاد جهانی بهبود خواهد یافت و اوپک‌پلاس هم عرضه خود را بسیار محدود نگه خواهد داشت؛ بنابراین، در ۱۲ ماه آتی موجودی‌های انبارهای نفتی کاهشی خواهند بود. به گفته این موسسه اروپایی، بیشتر روند بازیابی به این دلیل اتفاق می‌افتد که مصرف سوخت به‌رغم کاهش اخیرش، همچنان روندی افزایشی خواهد داشت. آژانس همچنین در اظهارنظری پیرامون نقش اوپک‌پلاس می‌گوید: «کشورهای اوپک‌پلاس در اصلاح برنامه خود انعطاف‌پذیری نشان داده‌اند» و خط‌مشی اخیر آنها بر اساس «توجه به این واقعیت بوده که بازار شکننده باقی‌مانده و نیاز به تعدیل محتاطانه دارد.»

شیل و پیش‌بینی قیمتی

به گزارش پلتس به نقل از اداره اطلاعات انرژی آمریکا، تولید نفت شیل این کشور در ژانویه به ۴۳۸/ ۷ میلیون بشکه در روز خواهد رسید که ۱۳۷ هزار بشکه کمتر از برآورد قبلی این موسسه است. تولید شیل در ابتدای امسال به ۱/ ۹ میلیون بشکه رسیده بود. EIA همچنین معتقد است تولید شیل در دسامبر ۵۷۵/ ۷ میلیون بشکه خواهد بود که بالاتر از تخمین ماه گذشته یعنی۵۱۳/ ۷ میلیون بشکه در روز است.  

این موسسه دولتی قیمت هر بشکه نفت برنت را برای سال جدید بین ۴۷ و ۵۰ دلار پیش‌بینی کرده که به‌طور متوسط ۴۹ دلار خواهد بود. EIA انتظار دارد متوسط قیمت برنت در فصل چهارم امسال به ۴۳ دلار بر بشکه برسد. این موسسه به این ترتیب، با خوش‌بینی نسبت به توزیع واکسن، برآوردش در فصل اول ۲۰۲۱ را ۵ دلار بر بشکه بالا برده، حال آنکه قیمت این نوع نفت در فصل چهارم این سال هم یک دلار نسبت به پیش‌بینی قبلی‌اش افزایش پیدا کرده است.