تحریم ؛ میراث ترامپ برای بایدن
با نزدیک‌شدن به آغاز کار دولت جدید در آمریکا، گمانه‌‌زنی‌ها درباره موضع جو بایدن در قبال فهرست بلندبالای تحریمهای این کشور علیه دیگران جدی‌تر شده است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، تحریم سال‌هاست که در سیاست خارجی آمریکا، به یک اهرم کلیدی تبدیل شده و کاخ‌سفید سعی کرده با استفاده از آن، دیگر کشورها را در راستای سیاست‌های خود تحت فشار بگذارد. اکنون با تغییر صاحب کرسی ریاست‌جمهوری در آمریکا، بار دیگر نگاه‌ها به کاخ‌سفید است تا سمت‌و‌سوی دولت آمریکا در قبال تحریم‌ها مشخص شود.
ابزار تحریم بعد از 11سپتامبر2001 و وقوع حمله‌های تروریستی در آمریکا بیش از پیش در سیاست خارجی این کشور مورد استفاده قرار گرفت. در طول این سال‌ها یعنی در دولت‌های جورج دبلیو بوش، باراک اوباما و دونالد ترامپ، هرسال استفاده از این اهرم در آمریکا با شدت و ضعف ادامه داشته است. موضع جو بایدن، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا، در قبال اهرم تحریم در سیاست خارجی آمریکا اما هنوز کاملا مشخص نیست. بحران کرونا و رکود اقتصادی در ماه‌های گذشته محورهای اصلی انتخابات آمریکا را تشکیل دادند و به همین دلیل بایدن فرصت چندانی نداشته تا درباره سیاست‌های خود در حوزه تحریم صحبت کند، اما بسیاری از ناظران معتقدند که رویکرد او در این‌باره بسیار شبیه اوباما خواهد بود. برخی دیگر نیز معتقدند که او کمابیش سیاست‌های تهاجمی ترامپ را ادامه خواهد داد. روزنامه وال‌استریت ژورنال به نقل از جودیث آلیسون لی، یکی از حقوق‌دانان آمریکایی، نوشته است: «تحریم، ابزار اصلی سیاست خارجی آمریکاست. این ابزار بسیار اعتیادآور است، وقتی دولت‌ها قدرت اجرایی یکجانبه و فوری آن را می‌بینند، سخت است که از آن دست بکشند.»
بایدن تا چند هفته دیگر جانشین کسی می‌شود که در دوره 4ساله ریاست‌جمهوری‌اش رکورد وضع تحریم را در آمریکا شکسته است. در دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، بیش از 3900تحریم علیه افراد و نهادها در کشورهای دیگر وضع شده است. تیم بایدن از بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری در اظهارنظر درباره مسائل سیاست خارجی بسیار محتاط بوده و تاکنون به‌طور صریح اعلام نکرده که چه تحریم‌هایی را لغو و چه تحریم‌هایی را حفظ می‌کند. اما براساس گفته‌های رئیس‌جمهور منتخب آمریکا در ماه‌های گذشته و تحلیل کارشناسان این حوزه می‌‌توان تا حدی پیش‌بینی کرد که او چه سیاست‌هایی را در قبال کشورهای اصلی در فهرست تحریمهای آمریکا یعنی ایران، چین، روسیه، ونزوئلا، کوبا و کره‌شمالی، در پیش خواهد گرفت.
ایران: دولت ترامپ بعد از خروج از برجام در سال2018، کمپین فشار حداکثری علیه ایران را آغاز کرد. او در هفته‌های باقی‌مانده از ریاست‌جمهوری‌اش نیز تعداد زیادی تحریم با هدف تقویت این کمپین و بستن راه‌های لغو آنها در آینده، علیه ایران وضع کرده است؛ ازجمله اینکه حدود 2ماه پیش برخی شرکت‌های نفتی ایران و چین را در لیست‌سیاه قرار داد. بیشترین تحریمهای صادر شده از سوی دولت ترامپ، مربوط به همان سال2018 و فهرست تحریمهای ایران است. به‌گفته وزیر خارجه آمریکا، دولت ترامپ افتخار خود می‌داند که بیش از 1500فرد و نهاد ایرانی را در چارچوب 77دور تحریم، به فهرست بلندبالای تحریمهای آمریکا اضافه کرده است. این در حالی است که تعداد تحریمهای وضع‌شده از سوی آمریکا به‌طور کلی هیچ‌گاه به‌طور متوسط بیش از 700مورد در سال نبوده است. در دولت بایدن، ممکن است آمریکا به برجام بازگردد و برخی از تحریمهای ترامپ را لغو کند. یکی از چالش‌های بایدن این خواهد بود که تحریمهای آمریکا آنقدر گسترده و پیچیده است که لغو یا تغییر آنها بدون آسیب به اقتصاد آمریکا کار دشواری است. رئیس‌جمهور منتخب آمریکا از سویی گفته که برجام را احیا می‌کند، اما در عین حال اعلام کرده که به برخی تحریم‌ها علیه ایران ازجمله آنها که برنامه موشکی ایران را هدف قرار داده، ادامه می‌دهد. آلیسون لی می‌گوید: «ما انتظار تغییر سیاست‌های آمریکا در قبال ایران را داریم، اما نه خیلی فوری.» به‌گفته دنیل فراید، هماهنگ‌کننده سیاست تحریم‌ها در دولت اوباما، به‌نظر نمی‌رسد تیم بایدن تحریم‌ها را کاهش بدهد، اما استفاده نادرست از این اهرم را کمتر می‌کند.
چین:اغلب کارشناسان انتظار دارند که تنش‌ها بین آمریکا و چین و محدودیتهای اعمال‌شده علیه پکن بعد از روی کار آمدن بایدن هم ادامه داشته باشد. ترامپ امسال با اعمال محدودیت‌هایی علیه شرکت‌های فناوری و رسانه‌ای چین، اختلاف‌های بین 2کشور را وارد مرحله تازه‌ای کرد. تحریم ۲۴شرکت چینی به‌دلیل مشارکت در «ساخت‌و‌ساز» در جزایر مصنوعی در دریای جنوبی چین، اقدام دیگری بود که خشم پکن را برانگیخت. دولت ترامپ در آخرین اقدام، تحریم‌هایی را علیه برخی افراد به‌دلیل تضعیف استقلال هنگ‌کنگ اعمال کرده و نسبت به ارتباط تجاری با شرکت‌هایی که ممکن است در زمینه نقض حقوق بشر در چین فعال باشند، هشدار داده است.
بایدن اعلام کرده که موضع سختگیرانه‌تری علیه چین خواهد داشت. او اوایل تابستان امسال در توییتی نوشت: «ترامپ برای حفظ منافع تجاری خودش مخالف تحریم دولت چین در حوزه حقوق بشر است؛ جایی که ترامپ ضعیف است، من محکم و استوار برای حفظ ارزش‌های آمریکا و مردمش تلاش خواهم کرد.» رئیس‌جمهور منتخب آمریکا گفته که قصد دارد همه اشتباه‌های ترامپ را با فشار چندجانبه به چین و از‌سرگیری روابط با متحدان، اصلاح کند.
روسیه:تحریمهای دولت باراک اوباما علیه مسکو که در پی جنگ اوکراین در سال2014 وضع شده بود، در زمان ترامپ نیز ادامه پیدا کرد. با اینکه دولت ترامپ به‌دلیل ادعای دخالت مسکو در انتخابات آمریکا تحریم‌هایی را علیه این کشور وضع کرد، اما برخی صاحب‌نظران معتقدند که او آنچنان که باید به مسکو سخت نگرفته است. بایدن ممکن است به دلایل دیگری تحریمهای بیشتری را علیه این کشور اعمال کند؛ ازجمله مسمومیت الکس ناوالنی، از منتقدان ولادیمیر پوتین که واکنش اتحادیه اروپا و تحریم نزدیکان رئیس‌جمهور روسیه را به‌دنبال داشت. مسکو اما ادعای آزمایشگاه‌های اروپا مبنی بر مسمومیت ناوالنی را رد کرده است. بایدن همچنین گفته که تحریمهای بیشتری در مورد دخالت روسیه در انتخابات آمریکا اعمال خواهد کرد. او در گفت‌وگویی با سی‌ان‌ان در زمستان امسال گفت: «من پوتین را می‌شناسم، او هم مرا می‌شناسد. پوتین خوب می‌داند که اگر در انتخابات دخالت کند، با واکنش مشابه و تحریمهای بیشتری روبه‌رو خواهد شد.»
کره‌شمالی: اوباما در سال‌های آخر دولتش فشارها بر کره‌شمالی را با تحریم صادرات این کشور تشدید کرد. ترامپ اما از در دیگری وارد شد و سال‌های 2018 و 2019 با کیم‌جونگ‌اون، رهبر کره‌شمالی دیدار کرد؛ هرچند این دیدارها نتیجه‌ای نداشت و وعده‌ای که دوطرف برای آغاز مذاکرات هسته‌ای دادند، هیچ‌وقت عملی نشد. رئیس‌جمهور آمریکا خرداد امسال تحریمهای کشورش علیه کره‌شمالی را برای یک سال دیگر تمدید کرد.
بایدن به کیم لقب «جانی» داده و گفته که موضع سختگیرانه‌تری علیه این کشور خواهد داشت. او در یکی از مناظره‌های انتخاباتی امسال درباره رهبر کره‌شمالی، گفت: «ارتباط با رهبر کره‌شمالی مثل این است که بگوییم قبل از حمله هیتلر به سایر نقاط اروپا ما با او ارتباط خوبی داشتیم. دلیل اینکه کیم هیچ‌وقت نخواست با اوباما و تیمش ملاقات کند، این بود که رئیس‌جمهور پیشین آمریکا گفته بود که ما درباره خلع سلاح هسته‌ای صحبت می‌کنیم، ما قصد داریم تو را قانونمند کنیم و تحریمهای سخت‌تری علیه تو وضع کنیم.»
ونزوئلا:هدف تحریمهای آمریکا در ونزوئلا صراحتا تغییر رژیم و برکناری نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهور این کشور بوده است؛ به همین دلیل شامل سختگیرانه‌ترین محدودیت‌ها می‌شود. تحریمهای آمریکا در زمان اوباما محدود به افراد و نهادهای ناقض حقوق بشر ونزوئلا بود، اما با روی کار آمدن ترامپ به‌ویژه در 2سال گذشته این محدودیت‌ها گسترده‌تر شد و به غیر از هدف قرار‌دادن افراد بیشتر، بخش‌های زیادی از اقتصاد این کشور ازجمله صنعت نفت و طلا را نیز شامل شد. آمریکا در ادامه تلاش برای سرنگونی دولت ونزوئلا، اوایل سال2019 با حمایت از خوآن گوآیدو، رهبر مخالفان دولت این کشور، دور دوم ریاست‌جمهوری مادورو را به رسمیت نشناخت.
به‌گزارش شبکه فرانس24، پیش‌بینی می‌شود که با روی کار آمدن بایدن، سیاست‌های آمریکا در قبال ونزوئلا تا حدودی تغییر کند. کارشناسان معتقدند سیاست‌های او برعکس طرح‌های جاه‌طلبانه ترامپ، بیشتر بر پایه واقعیت خواهد بود. به‌گفته خوان گونزالز، مشاور بایدن در امور آمریکای لاتین، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا اقدامات جدی برای حل مشکلات بشردوستانه و ایجاد دمکراسی در ونزوئلا انجام خواهد داد.
کوبا: ترامپ برعکس اوباما که تلاش کرد روابط آمریکا و کوبا را بهبود بخشد، در طول 4سال گذشته فشارهای اقتصادی به کوبا را افزایش داد. دولت ترامپ به غیر از محدودیت سفر به کوبا، 2ماه پیش فرمان‌های جدیدی شامل منع انتقال پول میان 2کشور را صادر کرد. رئیس‌جمهور آمریکا سال2019 نیز تعلیق بند سوم قانون «هلمز-برتون۱۹۹۶» را لغو کرد. بند سوم این قانون به شهروندان آمریکا این امکان را می‌دهد که برای املاک مصادره‌شده‌شان در کوبا، در دادگاههای آمریکا پرونده تشکیل بدهند. روسای جمهور پیشین آمریکا همواره با هدف تنش‌زدایی از روابط 2کشور، این قانون را مسکوت گذاشته بودند، اما با فرمان جدید ترامپ، این قانون دوباره اعمال شد. براساس آمار شورای اقتصادی و تجاری آمریکا-کوبا، در این مدت حدود 30پرونده حقوقی در این زمینه در دادگاههای آمریکا تشکیل شده است. کارشناسان تحریم انتظار دارند که بایدن برخی محدودیتهای اعمال‌شده بر کوبا ازجمله اجرای بند سوم قانون هلمز-برتون۱۹۹۶ را لغو کند. یکی از مشاوران ارشد بایدن که نخواست نامش فاش شود، به رویترز گفته که رئیس‌جمهور منتخب آمریکا قصد دارد محدودیتهای سفر و نقل‌و‌انتقال پول را نیز بردارد.
رکوردشکنی تحریم‌ها در دولت ترامپ
دولت دونالد ترامپ در طول 4سال گذشته به‌طور متوسط سالانه بر بیش از 900نهاد یا فرد اعمال تحریم کرده است که 80درصد بیشتر از تحریمهای دولت اوباما در سال‌های 2009 تا 2016 است. براساس آمار جمع‌آوری شده از سوی روزنامه وال‌استریت ژورنال، فقط در 10ماهه سال‌جاری میلادی بیش از 700نهاد یا فرد به لیست سیاه تحریمهای اداره کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا (OFAC) اضافه شده است. بیشتر تحریمهای رئیس‌جمهور آمریکا مربوط به سال2018 است که بیش از 1400فرد حقیقی یا حقوقی را دربرگرفته است. علت این افزایش، خروج این کشور از برجام و آغاز کمپین فشار حداکثری علیه ایران و تحریمهای گسترده علیه تهران بوده است. در مجموع، حدود نیمی از تحریمهای وضع‌شده از سوی دولت ترامپ علیه ایران بوده است.
راهنمای تحریم
هدف از تحریم چیست؟
رژیم تحریم در آمریکا تحت مدیریت اداره کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا (OFAC) فعالیت می‌کند. این سازمان تحریمهای اقتصادی را علیه کشورها یا افراد اعمال می‌کند. هدف از تاسیس اوفک، استفاده از ابزار تحریم و محدودیتهای تجاری علیه افراد و نهادها برای تحقق اهداف سیاست خارجی و تامین امنیت ملی آمریکا اعلام شده است.
دامنه تحریم‌ها چقدر است؟
تحریمهای آمریکا یا جامع هستند یعنی دربرگیرنده کل یک کشور یا خاص هستند، به این معنی که افراد، نهادها یا فعالیت‌های خاصی را هدف قرار می‌دهند. برای مثال، تحریمهای جامع به‌صورت تاریخی علیه ایران و کوبا و تحریمهای خاص، علیه طلای ونزوئلا و نفت روسیه اعمال شده است.
لیست SDN چیست؟
این لیست شامل افراد یا نهادهایی است که به‌صورت ویژه مورد تحریم قرار گرفته‌‌اند
(Specially Designated Nationals) و نامشان در لیست اداره کنترل دارایی‌های خارجی یا همان اوفک درج شده است.به‌صورت کلی، اداره کنترل دارایی‌های خارجی آمریکا هر نوع دادوستد بین آنهایی که در لیستSDN قرار دارند و افراد حقیقی و حقوقی در آمریکا را ممنوع کرده است. همه دارایی‌ها و منافع نهادها و افراد این لیست، مسدود می‌شود. همچنین اگر اشخاص و نهادهایی که تحریم نیستند با سازمان‌ها و افرادی که تحریم هستند به‌منظور دور‌زدن این محدودیت‌ها داد‌وستدی انجام بدهند، این احتمال وجود دارد که متخلفان نیز به لیست SDN اضافه شوند.
انواع تحریمهای آمریکا کدام است؟
تحریمهای اولیه: این تحریم‌ها عموما متوجه افراد و نهادهای آمریکایی است. همه نهادهای مستقر در آمریکا، شهروندان آمریکا و افراد دارای اقامت دائم این کشور در هر مکانی که باشند، همه افراد مستقر در آمریکا صرف‌نظر از ملیتشان، همه شرکت‌های ثبت‌شده در آمریکا و شعبه‌های خارجی آنها و دادوستدهایی که از طریق سیستم مالی آمریکا (شامل معامله‌های دلاری) انجام می‌شود.
تحریمهای ثانویه: این تحریم‌ها افراد و نهادهای غیرآمریکایی که به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم در دادوستد با کشورهای ایران، روسیه، کره‌شمالی و سوریه درگیر می‌شوند، شامل می‌شود. هدف این تحریم‌ها منع افراد غیرآمریکایی از تعامل با این کشورها، از طریق محدود‌کردن دسترسی آنها به بازار آمریکاست.
