بررسی طرح جامع زنجیره فولاد

به گزارش اقتصادآنلاین؛ در این نشست، مجتبی رضاخواه، نماینده مردم شریف تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر در مجلس شورای اسلامی، به تلاش‌های ارزنده تولیدکنندگان محصول نهایی و دخالت دلالان و سوداگران در فرایند تولید محصول تا رسیدن به دست مصرف‌کننده اشاره کرد و ضمن ابراز   تأسف از دخالت دلالان بدون ایجاد ارزش افزوده در بازارو تقبیح این امر، از تلاش نمایندگان مجلس برای دستیابی تولیدکنندگان به حاشیه سود بیشتر و درعین‌حال حمایت از مصرف‌کنندگان واقعی خبر داد.

وی فرایند تدوین طرح ساماندهی زنجیره فولاد را ضروری دانست و گفت: باید با اجرای طرح مذکور، زنجیره فولاد به نحوی بهینه شود که در عین تأمین هزینه‌های تولید و سرمایه‌گذاری‌های جدید تولیدکنندگان، کالاها با هزینه کمتر به دست مصرف‌کنندگان برسد.

رضاخواه با تاکید بر این‌که در این جلسه مسائل کارشناسی و خوبی مطرح شد، گفت: با دریافت نظرات کارشناسی، گام‌های خوبی در تدوین طرح جامع زنجیره فولاد در مجلس شورای اسلامی برداشته می‌شود.

مازد نیاز بازار داخل صادر شود

در همین خصوص، مصطفی طاهری نماینده مردم شریف زنجان و طارم در مجلس شورای اسلامی نیز ضمن عرض خداقوت به همه مدیران و کارکنان فولاد مبارکه گفت: در عصر حاضر هرچه در اطراف ماست، از لوازم‌خانگی گرفته تا خودرو و ساختمان، با فولاد مرتبط است و این فلز ارزشمند در همه کشورها یک کالای استراتژیک به شمار می‌رود.

وی در خصوص اهمیت عملکرد فولاد مبارکه در صنعت کشور گفت: در اهمیت و ارزش وجود فولاد مبارکه همین بس که اگر امروز در این اندازه تولید داخلی فولاد نداشتیم، مشکلات بسیار بزرگی دامنگیر کشورمان می‌شد و تأمین نیاز داخلی در عرصه‌های مختلف صنعت و ارزآوری موجود محقق نمی‌شد.

 وی در ادامه به طرح ساماندهی زنجیره فولاد اشاره کرد و گفت: این طرح در مرحله تدوین است. در جلسه امروز از نظرات کارشناسی مسئولان فولاد مبارکه در خصوص طرح مذکور استفاده کردیم و امیدواریم با همفکری‌های صورت‌گرفته، شاهد تدوین طرحی جامع، بدون آسیب‌های جانبی باشیم.

کل زنجیره فولاد در سامانه قابل رصد باشد

وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اهمیت تأمین بازار داخل و صادرات اظهار داشت: برای صادرات در درجه اول باید محصولات در بورس عرضه شود. بخشی هم برای تولیدکنندگانی که نیاز ارزی دارند مستثنا گردد و سپس مازاد نیاز صادر شود. دوم اینکه کل زنجیره فولاد در سامانه قابل رصد باشد. میزان عرضه براساس نیاز واقعی و نه براساس تقاضای تجار باشد. همه این‌ موارد باید با هم محقق گردد. صادرات برای تولیدکنندگان است و تجار نمی‌توانند استفاده کنند. سامانه تجارت باید کاملا در زنجیره مشخص شود و ورود و خروج و موجودی تا انتها و زمانی که به دست مصرف‌کننده می‌رسد معین باشد.

تجزیه‌وتحلیل مباحث مربوط به نحوه قیمت‌گذاری فولاد، شرایط پیوستن به بازارهای جهانی، نقش شورای رقابت و دیگر مسائل داخلی کشور از دیگر موضوعاتی بود که طاهری به آن‌ها اشاره کرد.

۸۰ درصد از کل قیمت تمام‌شده تولید فولاد مربوط به مرحله تولید فولاد خام است

در ابتدای این جلسه، حمیدرضا عظیمیان، مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه، ضمن اشاره به فرایند ساخت این شرکت در زمان جنگ تحمیلی گفت: شایسته است از تمامی کسانی که در آن شرایط خاص این کارخانه معظم را ساختند و به بهره‌برداری رساندند، قدردانی کنیم.

وی با بیان این‌که تولید شرکت از ۲.۴ میلیون تن در ابتدای دوران ساخت به ۷.۲ میلیون تن در حال حاضر رسیده و ظرفیت گروه فولاد مبارکه به ۱۰.۳ میلیون تن افزایش یافته است، خاطر نشان کرد: با اتمام طرح ۸۰۰ هزار تنی فولاد سفیددشت و افزایش ظرفیت ۵۰۰ هزار تنی فولاد هرمزگان، در سال آینده ظرفیت گروه فولاد مبارکه به حدود ۱۱.۶ میلیون تن افزایش خواهد یافت.

مدیرعامل فولادمبارکه در ادامه بابیان اینکه از سال‌های قبل اقدامات مربوط به اخذ مجوز و تهیه زیرساخت‌های مربوط به افزایش ظرفیت ۵ میلیون تنی تولید ورق در فولاد مبارکه در واحدهای گندله‌سازی، احیا مستقیم، فولادسازی و ریخته‌گری تدارک دیده شده بود، تصریح کرد: عملیات توسعه در همه بخش‌های یادشده به‌جز نورد گرم به‌عنوان حلقه تکمیلی اجرایی شده بود. متأسفانه در حال حاضر، به‌دلیل اجرا نشدن خط نورد گرم، علی‌رغم امکان و توان تولید حدود ۷.۲ میلیون تن فولاد خام، فقط می‌توانیم حدود ۴.۲ میلیون تن فولاد خام را به ورق تبدیل کنیم و به‌ناچار حدود ۳ میلیون تن تختال را به‌صورت خام به فروش می‌رسانیم.

به گفته عظیمیان ۸۰ درصد از کل قیمت تمام‌شده تولید فولاد مربوط به مرحله تولید فولاد خام است و بیشترین ارزش افزوده با صرف فقط ۲۰ درصد هزینه تولید، مربوط به بعد از فرایند تختال، یعنی عملیات نورد است. این در حالی است که همواره از سوی مسئولان و متولیان امر هرگونه خام‌فروشی مردود اعلام شده است.

وی با اشاره به هیجانات موجود در بازار فولاد، کمبود ورق، بازار سیاه و رانت‌های ایجادشده گفت: اگر فولاد مبارکه ۱۵ سال پیش موفق شده بود پروژه نورد گرم شماره ۲ را اجرایی کند، امروز ظرفیت نورد فولاد مبارکه حدود ۹ میلیون تن بود و هیچ‌کدام از این مسائل در بازار فولاد کشور وجود نداشت.

مدیرعامل فولاد مبارکه تاکید کرد: با احداث و بهره‌برداری از نورد گرم شماره ۲ فولاد مبارکه، مصرف‌کنندگان به‌راحتی می‌توانند انواع ورق‌های موردنیاز خود را از این شرکت دریافت کنند و در این حالت عملا نیازی به ستاد تنظیم بازار، تعزیرات و دستگاه‌ها نظارتی برای رفع مشکلات موجود نخواهد بود.

عظیمیان تحریم‌ها و خروج آمریکا از برجام و عقب‌نشینی ایتالیا و آلمان از اجرای طرح را عوامل اصلی بی‌نتیجه ماندن طرح نورد گرم ۲ فولاد مبارکه در دو مناقصه قبل دانست و اضافه کرد: با توجه به رویکرد و استراتژی اقتصادی و صنعتی کشور که تولید در آن نقش محوری دارد، فولاد مبارکه علی‌رغم همه این مشکلات، هیچ‌گاه از احداث و راه‌اندازی این ابَرپروژه عقب ننشست؛ تاجایی‌که هم‌اکنون قراردادهای پروژه با استفاده از منابع داخلی شرکت منعقد و فرایند اجرا آغاز شده، اگرچه به دلیل شیوع ویروس کرونا کارها کمی با تأخیر مواجه است.

وی گفت: قرارداد قبل به‌گونه‌ای دیده شده بود که ۲۷ درصد تجهیزات ایرانی و ۷۳ درصد خارجی باشد، ولی خوشبختانه با توجه به نیاز کشور به اشتغال، تولید و کسب دانش فنی ساخت و به‌طورکلی افزایش توان ساخت داخل، مقرر شد سهم تجهیزات داخلی به ۵۴ درصد افزایش و تجهیزات خارجی به ۴۶ درصد کاهش یابد.

به گفته مدیرعامل فولاد مبارکه در حال حاضر در کشور به ۸ میلیون تن ورق نیاز داریم که با به بهره‌برداری رسیدن نورد گرم شماره ۲ امکان صادرات حدود یک‌میلیون تنی هم ایجاد خواهد شد. علاوه براین، با بهره‌گیری از خط جدید، امکان نورد و تولید ورق‌هایی میسر خواهد شد که پیش از این به‌دلیل ضعف و محدودیت خط نورد در کشور، امکان تولید آن‌ها را نداشتیم.

وی با اشاره به برخی از دیگر مزایای اجرای پروژه نورد گرم شماره ۲ گفت: با خط نورد گرم فعلی بیشترین عرض ورق تولیدی ۱۸۵۰ میلی‌متر است؛ درحالی‌که بسیاری از صنایع به‌خصوص خودروسازان به ورق‌های ۲۰۰۰ میلی‌متر و بیشتر از آن نیاز دارند که با احداث نورد گرم شماره ۲ این نیاز در کشور رفع خواهد شد و دیگر به واردات این قبیل محصولات نیازی نخواهد بود.

در ادامه این نشست، موضوعات مربوط به نحوه قیمت‌گذاری سنگ‌آهن، فولاد و قیمت فولاد در بازار، نقش واسطه‌ها در این عرصه و همچنین فواید و ریسک‌های عرضه ورق در بورس مورد بررسی و تبادل‌نظر قرار گرفت.

 عظیمیان مدیرعامل بزرگ‌ترین گروه فولادسازی کشور در ادامه تصریح کرد:  پیشنهاد ما این است که مدیریت مواد معدنی وزارت صمت بسته به قیمت شمش مشخص شود. به خاطر داشته باشیم با اینکه فولاد مبارکه زنجیره کامل تولید را در اختیار دارد، ولی در حال حاضر برای تولید فولاد، هر کیلو کنسانتره، گندله و آهن اسفنجی را با قیمت‌هایی براساس ضرایب مصوب وزارت صمت خریداری می‌کند. این نکته را نیز باید در نظر داشته باشیم که فولاد مبارکه صاحب معدن و سنگ‌آهن نیست؛ بنابراین با عرضه مواد معدنی در بورس مخالفیم، به‌دلیل اینکه این کار باعث افزایش قیمت نهاده‌ها می‌شود و این افزایش قیمت به کل زنجیره تسری می‌یابد و نهایتا وضعیت بازار فولاد نسبت به شرایط موجود بدتر می‌شود و برخی از فولادسازان را به سمت تعطیلی و حاشیه سود منفی می برد. بنابراین با ورود به این موضوع قیمت‌های فولاد نوسانات شدیدی خواهد یافت و در نهایت مردم کشورمان ضرر اصلی را می‌کنند و شاهد حضور دلالان جدیدی در زنجیره فولاد خواهیم بود.

با    ثابت نگه داشتن قیمت‌ها درحالی‌که هزینه‌های تولید دائما روبه افزایش است، شاهد زیان‌ده شدن کارخانه‌های فولادسازی خواهیم شد

رضا یزدخواستی معاون خرید فولاد مبارکه در این خصوص گفت: در صورت عرضه مواد اولیه در بورس، بدون شک با افزایش قیمت‌ها، کاهش سود فولادسازان و در عوض افزایش سود معدن‌کاران و تجار مواجه خواهیم شد. در این حالت فولادسازان ناچارند قیمت‌ها را افزایش دهند؛ بنابراین در بازار آزاد نیز شاهد افزایش قیمت‌ها خواهیم بود. ضمن اینکه فولادسازان از اجرای طرح‌های توسعه خود به‌دلیل نداشتن بودجه کافی صرفه نظر خواهند کرد. در واقع با ثابت نگه داشتن قیمت‌ها درحالی‌که هزینه‌های تولید دائما روبه افزایش است، شاهد زیان‌ده شدن کارخانه‌های فولادسازی خواهیم بود و این درست همین اتفاقی است که برای برخی فولادسازان داخلی روی داد و آن‌ها چندین سال زیان‌ده بودند. بنابراین آنالیز هزینه‌ها خیلی مهم است و جا دارد کارشناسان و مسئولان محترم با جدیت به آن ورود کنند. به خاطر داشته باشیم در اقتصاد تورمی، وقتی میزان تقاضا بیش از عرضه باشد و برای تولیدکننده اجرای طرح‌های توسعه برای پاسخ‌گویی به بازار صرفه اقتصادی نداشته باشد، نه‌تنها چشم‌انداز دست‌یابی به تولید ۵۵ میلیون تن فولاد به‌دلیل عدم صرفه اقتصادی در سرمایه‌گذاری در بخش فولاد زیر سؤال خواهد رفت، بلکه قیمت‌ها نیز به شکل فزاینده‌ای افزایش خواهد یافت.

عرضه هم‌زمان محصولات در بورس و استفاده از روش مچینگ به‌عنوان یک اصل

در ادامه این جلسه، طهمورث جوانبخت، معاون فروش فولاد مبارکه گفت: ظرفیت گروه فولاد مبارکه جمعا ۱۰.۳ میلیون تن است. در حال حاضر هزار مشتری به‌طور مستقیم و حدود ۳ هزار مشتری نیز به‌طور غیرمستقیم و خرد از فولاد مبارکه محصول دریافت می‌کنند. در سال‌های اخیر، به دلیل تأمین حداکثری بازار داخل، صادرات شرکت از ۱.۸ میلیون تن در سال ۸۴ به ۱.۴ در سال ۹۸ کاهش یافته است؛ این در حالی است که روند کاهش صادرات در برنامه سال جاری شرکت نیز تا ۱.۵ میلیون تن دیده شده است. در بازار داخل سهم تولیدکنندگان لوله پروفیل که بخش عمده تولید را به خود اختصاص می‌دهند ۳۵ درصد،  صنایع تکمیلی یا نوردی‌ها ۱۶ درصد و خودروسازان ۱۰ درصد است.

وی با اشاره به روند نزولی واردات انواع ورق‌های فولادی به کشور گفت: واردات این محصولات با کاهش ۸۶ درصدی از ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار تن در سال ۹۴ به ۵۰۰ هزار تن در سال ۹۸ رسیده است و عرضه محصول به بازار داخل از سال ۹۴ تا ۹۸ حدود ۸۴ درصد رشد داشته است. در این سال‌ها میانگین اختلاف بازار و بورس همیشه چیزی حدود ۵ درصد یا کمتر بوده، درحالی‌که در سال ۹۷ با توجه به ابلاغ دستورالعمل ستاد تنظیم بازار که سقف قیمت را مشخص کرد، این اختلاف به ۵۰ تا ۶۰  درصد رسید و یک مبلغ بستانکاری از مشتریان ایجاد کرد و تا الآن ۵۰۰ میلیارد تومان از حساب‌های شرکت با مشتریان   باز    مانده   و   تسویه  نشده است. وقتی این دستورالعمل ابطال شد، مجددا اختلاف به میزان ۱۰ تا ۱۵ درصد کم شد.

معاون فروش و بازاریابی فولاد مبارکه در ادامه به نقش بهین‌یاب و تاثیر آن در افزایش قیمت‌ها و سودجویی دلالان و رانت‌خواران در ماه‌های اخیر اشاره کرد و گفت: در حال حاضر فولاد، مانند سکه و خانه و زمین به کالای سرمایه‌ای تبدیل شده است. باید درنظر داشته باشیم اصل بسیار شفاف و روشنی در دنیای اقتصاد وجود دارد به نام «عرضه و تقاضا». اگر این بستر نبود و عرضه پاسخ‌گوی تقاضا بود، دیگر ورود به این حوزه برای تاجر جذابیت نداشت. کما اینکه براساس آمار موجود، مصرف ظاهری فولاد کشور ۱۶ میلیون تن در سال است. مصرف ظاهری محصولات تخت ۸ تا ۹ میلیون تن و تولید نیز هم همین مقدار است. به عبارت بهتر، تقاضا با عرضه برابر است؛ ولی اگر ۱۰ درصد عرضه‌کنندگان محصولات خود را عرضه نکنند و کم‌کاری کنند، تقاضا ۱۰ درصد افزایش می‌یابد و باعث التهاب در بازار می‌شود. عدم عرضه سایر تولیدکنندگان و عدم کنترل صنایع پایین‌دستی باعث شد عطش بازار برای خرید بیشتر شود. باید بین تولیدکننده و مصرف‌کننده واقعی ارتباط وجود داشته باشد تا تولیدکننده بتواند نیاز خاص مشتری را فراهم کند.

در جمع‌بندی مطلب و در خصوص نحوه قیمت‌گذاری، پیشنهاد فولاد مبارکه عرضه هم‌زمان در بورس و استفاده از روش مچینگ به‌عنوان یک اصل است. بند دوم، کشف قیمت است که باید در بورس با رعایت کف عرضه (با ابلاغ وزارت صمت) صورت گیرد.

سود سرشار دلالان التهابِ بازار فولاد باید به خزانه کشور بازگردانده شود

در پایان این جلسه، پروین صالحی نماینده مردم شریف شهرستان مبارکه در مجلس شورای اسلامی ابراز داشت: امروز شاهد جلسه‌ای بسیار خوب و تخصصی در حوزه مدیریت زنجیره فولاد و کاهش التهاب بازار آن بودیم و فرصت خوبی فراهم شد تا نظرات کارشناسی مدیریت فولاد مبارکه در حوزه زنجیره فولاد در حضور برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی مطرح گردد.

وی افزود: تلاش نمایندگان مجلس شورای اسلامی این است که در سال جهش تولید شرایطی فراهم شود تا بازار کالاهای مختلف برای مردم، بازاری آرام و متناسب با مطالبات آنان باشد. در این میان فولاد که نقشی زیرساختی در دیگر صنایع دارد، از اهمیتی دوچندان برخوردار است. بنده از همه کسانی که در جهت بررسی علل التهاب بازار تلاش می‌کنند تشکر می‌کنم و امیدوارم با همکاری دستگاه قضا، سودهای سرشاری که از التهاب بازار، به‌ناحق عاید برخی دلالان شده به خزانه کشور بازگردانده شود.