قاچاق از چه مسیری وارد ایران می‌شود؟
متولیان قاچاق برای ورود و خروج کالای مورد نظرشان از مرزهای ایران، راه‌های خاص خود را دارند. براساس اطلاعات موجود باید گفت که گمرکات، مناطق آزاد تجاری، صنعتی و ویژه اقتصادی و بازارچه‌های مرزی در جایگاه مبادی رسمی قاچاق معرفی می‌شوند و در مقابل تمام مرزهای دریایی و زمینی مانند اسکله‌های غیرمجاز و بدون نظارت، گذرگاه‌ها و کوره‌راه‌های مرزی زمینه را برای ورود و خروج کالای قاچاق مهیا می‌کنند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، براساس گزارشی که به نام «تحقیق و تفحص از بررسی روند مبارزه با قاچاق و دلایل ناکارآمدی آن در دولت‌های مختلف» در اردیبهشت سال‌جاری منتشر شد، ۳۱ شگرد و شیوه قاچاق کالا وجود دارد و با وجود اظهارات برخی مسئولان باید گفت که بیش از ۹۵ درصد در قالب رویه‌های رسمی و از مبادی رسمی انجام می‌شود. در آن گزارش در رابطه با راه‌های ورود قاچاق کالا از مبادی رسمی آمده بود: «1- قاچاق از طریق اظهار خلاف واقع در سامانه جامع گمرکی و جعل اسناد در این خصوص 2- قاچاق به‌صورت صادرات صوری 3- قاچاق به‌صورت ترانزیت 4- قاچاق با جعل اسناد 5- قاچاق با سوءاستفاده از قانون کالاهای مرجوعی 6- قاچاق با سوءاستفاده از مقررات ته‌لنجی 7- قاچاق با سوءاستفاده از پته مسافری 8- قاچاق از طریق در‌های ورودی کالا به کشور خارج از در‌های خروج گمرک (مناطق آزاد و شیلات) و دفاتر گمرکی 9- قاچاق با تبانی در مورد خودروهای لوکس خارجی 10- تخلفات گمرکی که با تبانی انجام می‌شوند». در این مطلب مرور کوتاهی بر راه‌های ورود و خروج کالای قاچاق داریم.
براساس گزارش ارائه‌شده در نشست سال 94هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران:
بیشترین قاچاق لوازم آرایشی و بهداشتی در استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، ایلام، بوشهر، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، خوزستان، سیستان و بلوچستان، کردستان، کرمانشاه، گلستان و مازندران رخ داده است.
البسه و کفش نیز در استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، خوزستان، سیستان و بلوچستان، کردستان و گلستان بیشترین واردات غیررسمی را داشته‌اند.
در استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، ایلام، بوشهر، خراسان رضوی، خوزستان، سیستان و بلوچستان، کردستان، کرمانشاه و مازندران بیشترین واردات غیررسمی دخانیات (سیگار) صورت گرفته است.
استان‌هایی که بیشترین قاچاق لوازم خانگی از آنجا صورت می‌گیرد نیز عبارت است از اردبیل، ایلام، بوشهر، خراسان‌رضوی، خوزستان، سیستان و بلوچستان، کردستان، کرمانشاه و مازندران.
بیشترین قاچاق پارچه از استان‌های آذربایجان‌غربی، خوزستان، سیستان و بلوچستان، کردستان، کرمانشاه و گلستان صورت می‌گیرد.
بیشترین حجم واردات غیررسمی تلفن همراه نیز از استان‌های آذربایجان غربی، خراسان‌رضوی، خوزستان، کرمانشاه، گلستان و مازندران است.
آذربایجان شرقی، اردبیل و خراسان‌رضوی بیشترین واردکننده غیررسمی تجهیزات پزشکی به کشور هستند.
پارچه چادر مشکی در استان سیستان و بلوچستان بیشترین قاچاق را به همراه دارد.
ارزش کشفیات قاچاق پوشاک در سال 97، 1972میلیارد ریال بوده که در سال 98این رقم به 3126میلیارد ریال رسیده است. بیشترین حجم قاچاق در این گروه کالایی از کشورهایی چون چین، بنگلادش، ترکیه، آلمان و امارات متحده عربی انجام می‌شود که با توجه به موقعیت جغرافیایی کشورهای مبدا از مرزهای مختلف کشور وارد می‌شوند.
مسیر جنوب کشور، غرب و شمال شرق، محور اصلی قاچاق دام هستند. ارزش کشفیات قاچاق دام زنده در سال97حدود 3هزار و 71میلیارد ریال بوده است. این رقم در سال 98به 3150میلیارد ریال رسیده و 7 درصد افزایش داشته است.
اتوبوس‌های مسیر شیراز به زاهدان و بندرعباس بیشترین آمار قاچاق سوخت را به‌خود اختصاص داده‌اند و همچنین یکی از مسیرهای اصلی سوخت قاچاقی که به‌سوی سیستان و بلوچستان می‌رود از کرمان است. سوخت‌های قاچاق از استان‌های شرقی به افغانستان و پاکستان ارسال می‌شوند.
یکی از معضلات حوزه قاچاق کالا به‌ویژه در مبارزه با آن قاچاق ته‌لنجی است. عمده کالا‌هایی که مشمول این نوع قاچاق هستند سوخت و فراورده‌های نفتی، گازوئیل و قیر، مسکوکات فلزی و قیمتی، لوازم خانگی و منسوجات لوازم آرایشی و بهداشتی است. براساس گزارش فراکسیون مبارزه با مفاسد اقتصادی مجلس، صاحبان لنج‌ها و ملوان‌ها بعد از هر سفر حداکثر برای 4 بار در سال می‌توانند مواد ضروری و عمدتاً خوراکی به میزان معلوم و محدودی وارد کنند، اما صاحبان کالاها با تبانی در هر سفر ده‌ها کامیون لوازم خانگی و پوشاک و سایر کالاهای غیرضروری و لوکس را تحت عنوان ته‌لنجی بدون هیچ‌گونه پرداخت عوارض و حقوق گمرکی ترخیص و وارد کشور می‌کنند.
مناطق آزاد یکی از مبادی ورود کالای قاچاق هستند، درحالی‌که ورود کالا به مناطق آزاد بسیار آسان است، برخی با هدف استفاده از معافیت‌های گمرکی مناطق آزاد، مراکز تولیدی خود را در این مناطق برپا می‌کنند، اما پس از واردکردن یک کالا و تغییر مارک و کشور تولید‌کننده آن، محصول را به‌عنوان کالای تولید داخل از مرزهای منطقه آزاد عبور می‌دهند.
