موج جدید اعتراضات پرستاری

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، صدای اعتراض گروهی از پرستاران بلند شده و در ماه‌های اخیر موج جدیدی از نارضایتی آنها نسبت به پرداخت نشدن معوقات‌شان و اجرا نشدن قوانین شکل گرفته است. در 7‌ماه گذشته، بیشترین فشار بر کادر درمان و به‌ویژه گروه‌های پرستاری بوده است. آمارها تا ابتدای تابستان حکایت از ابتلای 9هزار پرستار به کوویدـ 19دارد. تعداد فوتی‌های این گروه هیچ‌وقت به‌طور جداگانه اعلام نشد و تنها براساس اعلام تا 3ماه پیش 138نفر از نیروهای کادردرمان جانشان را از دست داده بودند. در هفته‌های گذشته کاهش قابل توجه میزان کارانه گروه‌های پرستاری، آنها را بیش از گذشته برآشفت؛ کارانه‌هایی که تا 2سال پیش 800هزار تومان برای هر‌ماه پرداخت می‌شد و حالا خبر می‌رسد که در برخی از استان‌ها تا 50هزار تومان ماهانه پرداخت شده است. دلیل آن هم کاهش درآمد اختصاصی بیمارستان‌ها اعلام شده است. ماجرا اما تنها به این موضوع محدود نمی‌شود.

 کمبود پرستار، آمار مرگ بیماران را بالا می‌برد

محمد شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستار به بخشی از مطالبات گروه‌های پرستاری اشاره می‌کند. او می‌گوید: شرایط سختی که پرستاران در دوره کرونا دارند، فشارها را بر آنها بیشتر کرده است: «پرستار در معرض نفس، عطسه و سرفه بیمار مبتلا به کوویدـ 19است. تمام شبانه‌روز بر بالین بیماران بوده و شاهد ابتلا و فوت آنها هم هستیم. در روزهای گذشته خبر فوت پرستار 28ساله‌ای به ما رسید. در قزوین یکی دیگر از همکاران هم جانش را از دست داد.» به گفته او، دولت برای کاهش فشار بر نیروهای پرستاری باید نیروی جدید استخدام کند. سالانه نزدیک به 4 تا 5هزار پرستار به‌دلیل بازنشستگی و سایر مسائل از چرخه خارج می‌شوند. هم‌اکنون به‌دلیل شرایط کرونا و ابتلای پرستاران به این بیماری هر ‌ماه تعدادی از پرستاران به مرخصی‌های استعلاجی می‌روند و فشار کار بر دوش سایر پرستاران انداخته می‌شود. او می‌گوید: از سال 96تاکنون تنها 4هزار نیرو استخدام شده است؛ درحالی‌که سالانه 4هزار نفر خروجی دارند. در این مدت تخت‌های زیادی اضافه شده، اما نیرویی جایگزین نشده است. نسبت پرستار به تخت سنجیده می‌شود. باید به ازای هر تخت 3پرستار وجود داشته باشد، اما هم‌اکنون این میزان برای بیمارستان‌های کشور 0.8است و همین مسئله سبب بالا رفتن میزان مرگ بیماران می‌شود؛ چراکه میزان مراقبت از بیمار کم می‌شود. به اعتقاد دبیرکل خانه پرستار، وضعیت پرستاری هم‌اکنون بحرانی است. در هفته‌های گذشته در اصفهان، رشت، مشهد و شهرهای دیگر اعتراض‌های زیادی شده است. خستگی به شکل‌های مختلف خودش را نشان داده است. به گفته او، نظام پرستاری نزدیک به 200هزار عضو دارد که هیچ‌کدام آنها از وضعیت فعلی راضی نیستند.

او می‌گوید: قرار بود پرستاران 22شهریور‌ماه در اعتراض به پرداخت نشدن مطالباتشان تجمعی مقابل وزارت بهداشت داشته باشند، اما با وعده وزیر بهداشت از برگزاری تجمع خودداری کردند. رئیس سازمان برنامه و بودجه هم قبل از این اعلام کرده بود که هزارمیلیارد تومان برای پرداخت معوقه پرستاران اختصاص داده است. معوقات پرداخت شد، اما نه به آن صورت که وعده داده شده بود. متوسط کارانه پرستاران در سال‌های 95و 96، 800هزار تومان بود، آن زمان دلار 5هزار تومان بود و کارانه‌شان 200دلار می‌شد. حالا اما کارانه‌ها 50و60هزار تومان و در برخی دانشگاه‌ها 100و200هزار تومان واریز شده است. این مبلغ را برای 3ماه و هر‌ ماه به این میزان واریز کرده‌اند که روی هم به اندازه 800هزار تومان کارانه ماهانه 2سال پیش هم نمی‌شود؛ یعنی اگر حساب کنیم میزان کارانه شاید نزدیک به 3دلار واریز شده است. به گفته او، کارانه‌ها از نظر زمانی تسویه شده؛ نه از نظر میزان مبلغ.

 مطالبه، اجرای قانون است

وضعیت پرستاری در استان‌های مختلف متفاوت است. در برخی استان‌ها میزان نیروهای 89روزه بالاست و در برخی دیگر شرکتی‌ها. آنها در ماه‌های گذشته برای احقاق حقو‌ق‌شان دست به تجمع‌های زیادی زده‌اند. جواد توکلی، عضو نظام پرستاری مشهد و عضو شورای مرکزی خانه پرستاری کشور، می‌گوید که تنها خواسته پرستاران اجرای قانون است؛ قوانینی مثل تعرفه‌گذاری خدمات پرستار که با وجود تبدیل شدن به قانون سال‌هاست اجرا نمی‌شود و در مقابل فرمول قاصدک را جایگزین آن کرده‌اند.  اجرای قانون مشاغل سخت و زیان‌آور هم مطالبه دیگر پرستاران است که اجرا نمی‌شود و پرستاران هر بار باید به دیوان عدالت اداری شکایت ببرند: «پرستاران هر‌ ماه نزدیک به 15شیفت شب دارند و روزهای تعطیل سر کار می‌روند. آنها در همه حالت در شیفت به‌سرمی‌برند و باید قانونی که مصوب سال 88است، برایشان اجرا شود، اما این اتفاق نمی‌افتد.» قانون ارتقای بهره‌وری کارکنان بالینی نظام سلامت هم به گفته این فعال حوزه پرستاری به‌طور کامل اجرا نمی‌شود. او یکی از دلایل آن را هم کمبود نیرو اعلام می‌کند: «وزارت بهداشت کم‌کاری خود را با وارد کردن فشار بر پرستاران و محاسبه نکردن شیفت شب و تعطیلات آنها جبران کرده است. اگر می‌گویند شغل پرستاری حاکمیتی است؛ مانند سایر این کارکنان با آنها رفتار شود.» به گفته او، از سال 94استخدام پرستاران به‌صورت شرکتی بسیار افزایش پیدا کرده و شاخص‌ترین شرکت، آوا سلامت است که از سوی کارکنان نظام سلامت اداره می‌شود؛ این در حالی است که باید بیمارستان‌ها به‌طور مستقیم با پرستاران قرارداد ببندند. به گفته او، قانون مشاغل سخت و زیان‌آور در تیرماه 86تصویب شد و قانون بهره‌وری کارکنان بالینی نظام سلامت سال 88. کاهش مبلغ کارانه پرستاران یکی از مهم‌ترین اعتراضات پرستاران در استان قم هم هست. به گفته توکلی، پرستاران این استان حدود 10تا 15‌ماه معوقه داشتند که با پرداختی‌های جدید آن را به 3‌ماه و 4‌ماه رسانده‌اند، اما مبالغ آن به‌شدت کم است. به گفته او، حتی آن زمان که کارانه‌ها حدود 800هزار تومان پرداخت می‌شد، براساس فرمول قاصدک و طرح مبتنی بر عملکرد بود. از همان زمان پرستاران مخالف این نوع پرداختی‌ها بودند. به گفته او، پرستاران در مشهد در چندین دوره در مقابل دادگستری و استانداری دست به اعتراض زده و خواستار اجرا شدن مطالبات قانونی‌شان شده‌اند. در تبریز هم پرستاران 89روزه اعتراض‌هایی داشته‌اند. توکلی می‌گوید که تقدیر از پرستاران نباید تنها زبانی باشد، باید حق و حقوق آنها هم داده شود. در این استان، نزدیک به 10پرستار جانشان را بر اثر ابتلا به کرونا از دست داده‌اند و تعداد زیادی هم در قرنطینه و مرخصی به‌سرمی‌برند.

فوت 7بیمار در گیلان

محمد حسین‌پور، رئیس خانه پرستار گیلان هم از شرایط نابه‌سامان در این استان می‌گوید. به گفته او، نزدیک به 540نفر از نیروهای پرستار، قراردادهای 89روزه دارند و هنوز تعیین‌تکلیف نشده‌اند؛ این در حالی است که آنها به اسم قرارداد شرکتی جذب شده‌اند، اما بعدا مشخص شد که خبری از این شرکتی شدن نیست. همه اینها در شرایطی بود که 250نفر از این افراد از بیمارستان‌های خصوصی آمده و عملا شغل قبلی‌شان را از دست داده بودند. او می‌گوید، پرستاران در شرایطی فعالیت می‌کنند که تاکنون 26نفر از کادر درمان و 7نفر از نیروهای پرستاری این استان بر اثر ابتلا به ویروس کرونا جانشان را از دست داده‌اند. تعداد مبتلایان هم مشخص نیست. به گفته او، در این مدت نیروهای پرستار چندین‌بار روبه‌روی دانشگاه علوم‌پزشکی و وزارت بهداشت تجمع کرده‌اند. همین پیگیری‌ها سبب شد تا 240نفر از پرستاران 89روزه در آزمون استخدامی شرکت کنند که از میان آنها 180نفر شرکتی شدند. او به وضعیت پرداخت کارانه‌ها در این استان اشاره می‌کند و می‌گوید که برخی از مبالغ 50و 80هزار تومان بود؛ این در حالی است که در ماه‌های گذشته شرایط سختی بر نظام پرستاری حاکم بوده و در هفته‌های اول شیوع ویروس، همه دنبال دارو برای پرستاران بودند و این افراد با صورت‌های تب کرده به محل کار می‌آمدند. حسین زاغری، سوپروایزر اورژانس بیمارستان امام‌خمینی است که از ابتدای شیوع کوویدـ 19، 3بار به کرونا مبتلا شده است. او بار سوم، یک‌ماه در بیمارستان بستری شد و یک‌ماه است که در قرنطینه خانگی به‌سر می‌برد. وی می‌گوید: نیروهای پرستاری به‌شدت خسته‌ شده‌اند، بسیاری از نیروها در همین بیمارستان امام‌خمینی در بستری یا در مرخصی استعلاجی‌اند.

 کاهش کارانه به‌دلیل کم شدن درآمدهای اختصاصی بیمارستان‌هاست

مریم حضرتی، معاون پرستاری وزارت بهداشت به بخشی از این اعتراض‌ها پاسخ می‌دهد. به گفته او، در 30بهمن سال گذشته، 50درصد به حقوق پرستاران با هر نوع استخدامی اضافه شد؛ همچنین به حقوق نیروهای قراردادی که به نیروهای تبصره3 هم معروفند، 40درصد اضافه شد؛ یعنی یک‌میلیون و 200هزار تومان. حقوق نیروهای شرکتی هم براساس ابلاغیه چهارم مرداد، به 4میلیون و 100هزار تومان افزایش پیدا کرد و بدین‌ترتیب تاحدودی میان حقوق دریافتی پرستاران همسان‌سازی اتفاق افتاد و بخشی از مسائل همکاران ما مرتفع شد. براساس اعلام این مسئول در وزارت بهداشت، از نظر این وزارتخانه، نیروی شرکتی و قراردادی و طرحی هیچ تفاوتی با هم ندارند و شرح وظایف برای همه آنها یکسان است، اما به‌دلیل شرایط استخدام‌، میزان دریافتی آنها متفاوت است. نکته دیگری که از سوی حضرتی مطرح می‌شود ماجرای اضافه کار و کارانه پرستاران بود. به گفته او، در 27اسفند سال گذشته، معاونت پرستاری و معاونت توسعه و معاونت درمان وزارت بهداشت به تمام دانشگاه‌ها ابلاغ کردند تا اضافه کار و کارانه پرستاران از هم جدا شود. این مسئله یکی از خواسته‌های مهم پرستاران بود؛ هر چند که برخی از دانشگاه‌ها هنوز موفق نشده‌اند آن را عملی کنند و معاونت پرستاری پیگیر عملیاتی شدن آن است. او درباره معوقات پرستاران ازجمله کارانه و اضافه کار هم توضیح می‌دهد. براساس اعلام او، پرداخت کارانه پرستاران به‌طور میانگین نزدیک به 9‌ماه و اضافه کارشان نزدیک به 12‌ماه به تأخیر افتاده بود که با پرداختی‌های جدید برخی از دانشگاه‌ها آن را به صفر رساندند و در برخی دانشگاه‌ها، میانگین 7‌ماه کاهش پیدا کرد. او در پاسخ به اینکه مبالغ پرداخت شده برای کارانه بسیار پایین بوده و در برخی دانشگاه‌ها حتی 50هزار تومان و 100هزار تومان واریز شده است، توضیح می‌دهد: «درآمد اختصاصی بیمارستان‌ها به‌دلیل شیوع کرونا کاهش پیدا کرده و درآمدزایی نداشته‌اند؛ به همین دلیل میزان کارانه کم شده و کم بودن آن در کارانه‌های جدید هم اتفاق می‌افتد. هر چند که این حق پرستاران است که نسبت به این موضوع اعتراض کنند؛ معاونت پرستاری با معاونت توسعه وزارت بهداشت در حال پیگیری موضوع هستند.» به گفته او، امسال هم میزان کارانه‌ها کم خواهد بود و معاونت پرستاری به‌دنبال راه‌حلی برای جبران این کاهش است.

 در 2سال گذشته 7هزار و 600نیروی پرستار استخدام شدند

 فعالان حوزه پرستاری کمبود نیرو را یکی از معضلات اصلی نظام درمان می‌دانند. آنها می‌گویند که این مسئله منجر به کاهش کیفیت خدمات پرستاری شده است. اما حضرتی می‌گوید که در 2سال گذشته 7هزار و 600نیروی پرستار استخدام شده‌اند: «در سال 98، 4هزار و 43نفر از 10هزار مجوزی که برای استخدام داده شده بود، جذب شدند.  در سال 99، 2هزار و 500نفر استخدام شدند و در همین سال یک‌هزار و 142نیرو نیز به‌صورت قراردادی به کار گرفته شدند. این افراد براساس آزمونی که به‌زودی برگزار می‌شود، جذب خواهند شد.» به گفته او، امسال هم مجوز استخدام 7هزار نیرو گرفته شده که امیدوار است 50درصد از این تعداد جذب شوند: «قانون ارتقای بهره‌وری کارکنان بالینی نظام سلامت و قانون مشاغل سخت و زیان‌آور به‌دلیل کمبود نیرو اجرا نمی‌شود؛ به همین دلیل معاونت پرستاری با جذب نیرو در حال پیگیری برای اجرای آن است.» حضرتی در پاسخ به اینکه بیشتر استخدام‌های جدید تبدیل وضعیت بوده، نه اضافه شدن نیروی جدید، می‌گوید: «دانشگاه‌های علوم‌پزشکی به تعداد نیروهایی که تغییر وضعیت داده شده‌اند، می‌توانند مجوز شرکتی بگیرند؛ مثلا اگر هزار پرستار شرکتی بودند که پیمانی شدند به همان اندازه دانشگاه می‌تواند نیرو بگیرد.» جایگزینی نیروهای شرکتی یکی دیگر از چالش‌های گروه‌های پرستاری است. آنها می‌گویند که چرا پرستاران با واسطه یک شرکت برای نظام درمانی کشور فعالیت کنند و باید قراردادهایشان به‌طور مستقیم با دانشگاه‌های علوم‌پزشکی باشد. حضرتی درباره این موضوع می‌گوید، این مسئله حق پرستاران است و نظر شخصی او هم این است که پرستاران باید شغل پایدارتری داشته باشند و با خود دانشگاه قرارداد ببندند، اما مشخص نیست چه زمانی این اتفاق بیفتد.

 تصور این بود که کرونا 3ماهه تمام می‌شود

ماجرا اما تنها به استخدام این نیروها محدود نمی‌شود. قراردادهای 89روزه پرستاران هم معضلی بود که از ابتدای شیوع کوویدـ 19در کشور شکل گرفت که با اعتراض پیوسته پرستاران همراه شد. حضرتی می‌گوید با این نوع قراردادها موافق نیست.

تصور نظام سلامت این بود که کوویدـ 19، 3ماهه تمام می‌شود؛ به همین دلیل برای کمک به بخش درمان، استخدام‌های 89روزه انجام داد. این نوع استخدام‌ها در گذشته برای جبران کمبود نیرو یا مرخصی نیروها برای زایمان استفاده می‌شد و در دوره کرونا برای کمک به بخش درمان. با شروع شیوع کرونا، یک تعداد از نیروها در قالب طرح یا تمدید طرح به‌صورت قراردادهای 89روزه به‌کار گرفته شدند که تلاش می‌شود با آنها قرارداد بسته شود. این افراد باید در آزمون استخدامی شرکت کنند؛ هر چند که فعالیت این افراد در بخش کرونا، امتیاز دارد و این امتیاز می‌تواند به آنها در آزمون استخدامی کمک کند. به گفته او، تمدید چندباره این قراردادها احتمالا برای رسیدن به زمان برگزاری آزمون و شرکت کردن‌شان در آزمون باشد: «بیشتر دانشگاه‌ها مسئله قراردادهای 89روزه را حل کرده و این نیروها را به‌صورت تمدید طرح یا شرکتی جذب کرده‌اند.»