داستان سیلندرهایی که به‌دست مردم نمی‌رسد
ساکنان برخی از شهرها و مناطق جنوب کشور طی یک سال گذشته با کمبود سیلندر گاز مایع مواجه شدند، اما این بار شاهد تشکیل صف‌های طولانی در مقابل مراکز توزیع برخی از استان‌های دیگر هم هستیم.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری؛ توقف چندروزه فعالیت در پالایشگاه اراک، کاهش سهمیه شرکت‌های پخش، مشکلات ناوگان حمل‌ونقل سوخت، استفاده از گاز مایع به جای بنزین و قاچاق سوخت، مهم‌ترین مواردی است که از سال گذشته به‌عنوان دلیل کمبود سیلندرهای گاز مطرح شد. بیژن زنگنه، وزیر نفت هم چند روز پیش دلایلی را برای کاهش سوخت‌رسانی به نقاط مختلف کشور مطرح کرد. با وجود اینکه زنگنه قول پیگیری این موضوع را به اهالی سیستان‌وبلوچستان که حتی مناطق شهری‌اش هم به گاز شهری دسترسی ندارند، داده، اما مردم از این کمبود کلافه شده‌اند. طبق اعلام شرکت ملی گاز ایران، هم‌اکنون 97درصد جمعیت شهری، 73درصد جمعیت روستایی و 87درصد از جمعیت کل کشور از گاز طبیعی برخوردارند. این آمار نشان میدهد حدود یک میلیون و 800هزار نفر از جمعیت شهری و بیش از 5میلیون و 600هزار نفر از جمعیت روستایی برای تامین نیاز زندگی خود به سیلندرهای گاز مایع وابسته هستند.
کمبود و گرانی همزمان
جاسم حزباوی از ساکنان روستای «کوت سید‌صالح» در کارون است؛ روستایی که بخشی از آن در قالب طرح هادی توسعه پیدا کرده، اما هنوز به گاز شهری دسترسی ندارد. به گفته او، اهالی این روستا و بسیاری از روستاهای خوزستان وقتی به مراکز پخش سیلندر گاز مراجعه می‌کنند، دست خالی برمی‌گردند؛ زیرا از 2ماه پیش مراکز توزیع با دلایلی چون کاهش سهمیه یا توزیع نشدن گاز، آنها را بدون سیلندر روانه خانه می‌کنند.
در سیستان و بلوچستان هم مردم با این مشکل مواجه هستند. اربابی از اهالی روستای «اسماعیل‌علی» در شهرستان هیرمند از بی‌برنامگی در توزیع سیلندر گاز می‌گوید و توضیح میدهد: «برنامه مشخصی ندارند. گاهی چند روز یک‌بار و گاهی ماهی یک سیلندر به ما می‌دهند که کفاف امورمان را نمی‌دهد، اما چاره‌ای نداریم. چه می‌توانیم بکنیم؟»در آذربایجان شرقی هم گرچه مسئولان زیر بار کمبود نمی‌روند و مشکل را مربوط به بخش توزیع می‌دانند، اما قاسم نوروزی که در نزدیکی شهرک آزمایش تبریز نیاز سوخت خودروهای مدل پایین را تامین می‌کند، از کمبود سوخت خبر میدهد و می‌گوید: «هر روز 60-50ماشین را با کپسول خالی برمی‌گردانم.»
حسن رسولی صاحب کارگاهی در منطقه5تبریز، قیمت سیلندر گاز 5کیلویی را که قبلا 6هزار تومان بود تا 10هزار تومان اعلام می‌کند و می‌گوید: «سیلندر با همین قیمت هم پیدا نمی‌شود.» در منطقه باغ معروف و در غرب تبریز جایگاه‌های غیررسمی توزیع گاز هم کپسول‌های بزرگ را تا 80هزار تومان قیمت‌‌‌گذاری کرده‌اند و با همین قیمت هم کمبود شدیدی دارند. برخی از مناطق و روستاهای بوشهر در شرایطی با مشکل کمبود سیلندر گاز روبه‌روهستندکه بیش از ۷۰درصد گاز کشور را تولید می‌کند، اما با وجود این، مدیر روابط عمومی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه بوشهر، میزان توزیع سیلندر گاز در این استان را 3برابر نیاز می‌داند.
اهالی روستاهای خراسان‌جنوبی نیز در 2ماه گذشته بارها از کمبود سیلندرهای گاز گلایه کرده‌اند بسیاری از روستاییان پس از ساعت‌ها در صف ایستادن دست خالی به خانه بازمی‌گشتند.
توزیع بیش از نیاز مصرف‌کنندگان واقعی
با وجود همه اعتراض‌ها، اما مدیران شرکت‌های پخش استانی از توزیع کافی سیلندرهای گاز می‌گویند؛ موضوعی که سخنگوی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران هم بر آن تأکید می‌کند. فاطمه کاهی با تأکید بر اینکه هیچ کمبودی در زمینه تامین گاز مایع صنایع مجاز و همچنین سیلندر گاز مایع مصرف خانوار در هیچ‌کدام از استان‌ها وجود ندارد بیان می‌کند: «حتی میزان توزیع گاز مایع نسبت به سال گذشته افزایش هم داشته است. با وجود این، بخش عمده گاز مایع به‌صورت غیرمجاز، غیرایمن و غیراستاندارد توسط خودروها مصرف می‌شود و علت کمبود گاز مایع تقاضای بیش از حد غیرمجاز از سوی بخش حمل‌ونقل (خودرویی) است.» او درحالی به این موضوع اشاره می‌کند که وظیفه تأمین سوخت ناوگان با شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی نیست و این شرکت موظف به تأمین گاز مایع مصرف‌کنندگان مجاز، شامل خانوارهای روستایی، شهری و عشایری است که از گاز طبیعی شهری برخوردار نیستند و همچنین صنوف خدماتی بدون دسترسی به شبکه گاز طبیعی با قیمت یارانه‌ای و مصوب دولت.
با توجه به این نکته و براساس آمار مشترکان، ماهانه گاز مایع مورد نیاز از سوی 74شرکت توزیع‌کننده گاز مایع، تأمین، حمل و توزیع می‌شود و طبق اعلام شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، میزان گاز توزیع شده در هر ماه بیش از دوبرابر نیاز مصرف‌کنندگان واقعی است.
هرچند توزیع الکترونیکی گاز مایع برای مصرف‌کنندگان واقعی از سال گذشته آغاز شده، اما آگاهی نداشتن مردم، نبود نظارت از سوی نهادهای ذیربط و سوءاستفاده برخی توزیع‌کنندگان موجب شده در بسیاری از مناطق استقبال کمی از توزیع الکترونیکی انجام شود و خودروهای توزیع سوخت داخل شهری از سوی رانندگان ناوگان تخلیه شوند؛ اتفاقی که خانوارهای نیازمند را از سوخت بی‌نصیب گذاشته و صف‌ها را جلوی مراکز توزیع در شهرها و روستاها ایجاد کرده است.
ثبت‌نام در سامانه سدف و دریافت الکترونیکی سهمیه
فاطمه کاهی، سخنگوی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران با بیان اینکه همه خانوارهایی که در سامانه درخواست فرآورده‌های نفتی (سدف) ثبت‌نام کرده‌اند با پرداخت الکترونیک به اندازه کافی کپسول گاز مایع با نرخ مصوب دولتی دریافت می‌کنند، می‌گوید: «برای رفاه حال هموطنانی که در مناطق صعب‌العبور و بدون دسترسی اینترنتی هستند، تمهیداتی اندیشیده شده تا با حضور همکاران شرکت ملی پخش در آن مناطق، ثبت‌نام رایگان در سامانه سدف صورت گیرد.»
مهم‌ترین دلایل کمبود سیلندر گاز در سیستان‌وبلوچستان
سیستان‌وبلوچستان، آخرین استانی است که گاز شهری به آن رسید. هم‌اکنون به جز بخش‌های اندکی از ایرانشهر، زاهدان، زابل، بم‌پور و محمدان، بقیه اهالی، مشترک سلیندر گاز مایع هستند و به همین دلیل کمبود گاز در این منطقه بیش از سایر استان‌ها نمود دارد.
معاون اقتصادی استاندار سیستان و بلوچستان درباره دلایل کمبود سیلندر گاز مایع در این استان می‌گوید: مهم‌ترین دلیل کمبود سیلندر گاز، دور بودن از مراکز تامین سوخت است. بخش عمده‌ای از گاز مایع استان از سوی شرکت پرسیران گاز و از طریق ناوگان ریلی تامین می‌شود، اما ناوگان ریلی به‌دلیل کمبود واگن‌ها، توقف در کرمان و یزد یا مشکلات ناشی از تخریب ریل و... گاهی با مشکل مواجه می‌شود؛ به‌طوری‌که حتی یک روز تأخیر در سوخت‌رسانی به استان تبعات چندروزه دارد.
ماندانا زنگنه با بیان اینکه هر هفته باید 45واگن به استان برسد از کمبود کشنده‌های زمینی برای تامین 30درصد دیگر گاز مایع استان هم می‌گوید و توضیح میدهد: کشنده‌ها کم و فرسوده هستند و از سوی دیگر، رانندگان ناوگان معتقدند این جابه‌جایی برایشان به‌صرفه نیست. تسهیلات خرید 20کشنده جدید تامین شده و شرکت توزیع هم گفته هزینه حمل‌ونقل را افزایش میدهد تا مشکل ناوگان حل شود. زنگنه اورهال (توقف فعالیت و تعمیرات اساسی) پالایشگاه‌ها در فصل تابستان و کاهش بارگیری را دلیل دیگر کمبود گاز مایع در ماه‌های اخیر عنوان می‌کند و می‌افزاید: افزایش قیمت بنزین، هجوم ناوگان حمل‌ونقل برای دریافت گاز مایع به‌صورت غیرقانونی و کمبود ناوگان توزیع داخل استان هم از دیگر عوامل کمبود سوخت است.
این مسئول درباره قاچاق سوخت در این منطقه هم اظهار می‌کند: سهمیه ما برای شمال استان در سال 98ماهانه 15هزار و 402تن گاز مایع بود که از این میزان فقط 11هزار و 970تن جذب شد. همچنین در 6ماه نخست امسال سهمیه ماهانه 16هزار و 200تن بود که 16هزار تن آن به استان رسید. ممکن است قاچاق هم صورت بگیرد، اما این اعداد نشان میدهد حتی اگر بخشی از این سوخت قاچاق شود، آنقدر نیست که مشکل حادی ایجاد کند. البته روی همین موضوع هم باید نظارت باشد.
به گفته زنگنه، فروش قانونی سوخت از طریق مرزنشینان به ساکنان آن سوی مرز می‌تواند علاوه بر تامین نیاز همسایه‌های استان، برای مرزنشینان هم درآمدزایی کند. معاون اقتصادی استاندار سیستان و بلوچستان با اشاره به طرح توزیع الکترونیک سوخت مایع از ثبت‌نام 85درصد خانوارهای استان در این طرح خبر داد.
