روان زخمی از کرونا
همه ما تعطیلات نوروز 99 را به این امید در خانه ماندیم و عزیزانمان را ندیدیم که قرار است بعد از عید و به ویژه با گرم‌شدن هوا، ویروس نوظهور کووید-19، بار و بساطش را جمع کند و دست از سر دنیا بردارد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از جام جم، اما بهار با زدن ماسک و دوری از هر محل پرتجمعی سپری شد. حتی با رسیدن تابستان و گرم شدن هوا هم خبری از رفتن کرونا و بازگشت به شرایط قبلی زندگی بدون نگرانی ابتلا به بیماری نشد. حالا با رسیدن پاییز همه ما دلهره جدیدی به نگرانی‌های قبلی‌مان اضافه شده که چه روزهایی با شیوع همزمان آنفلوآنزا و کرونا در انتظارمان است و باز هم ادامه مراقبت و محدودیت و ندیدن عزیزان... همه مشکلات ناشی از تغییر سبک زندگی یک طرف، این روزها مشکلات اقتصادی و معیشتی و خبرهای ناگوار مانند از دست دادن عزیزان نیز بار مضاعفی از نگرانی‌ها را بر دوش‌مان اضافه کرده است. اگرچه توجه به حفظ سلامت روان جامعه در شرایط بحرانی یکی از مهم‌ترین وظایف دولت‌ها به شمار می‌رود، اما قطعا هر یک از ما نیز باید آگاهانه با توجه به شرایط ناخواسته و در عین حال مزمن کنونی در کنار توجه به مسائل و نکات بهداشتی پیشگیری از بیماری، به فکر حفظ سلامت روح و روانمان نیز باشیم. در همین راستا در گفت‌وگو با امیرحسین جلالی، متخصص روانپزشکی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، ابعاد اثرگذاری فشارهای روانی چند ماه اخیر و راهکارهای کاهش این اثرات سو را جویا شدیم.
با ادامه‌دار شدن شیوع کووید-19 همگی می‌دانیم باید یاد بگیریم با وجود این ویروس به زندگی ادامه دهیم و این سبک جدید را به سبک روزمره زندگی‌مان تبدیل کنیم. جلالی در خصوص اثرات این تغییرات در زندگی روزمره به جام‌جم می‌گوید: «بی‌تردید شیوع این همه‌گیری روش زندگی همه افراد جامعه را تحت تأثیر قرار داده و محدودیت‌های شدیدی را به زندگی‌مان اضافه کرده است. اما مسأله اصلی این است که این تغییرات روش زندگی با ترس و نگرانی‌های زیادی برای حضور در جامعه و فعالیت‌های اجتماعی و انجام کارهای ضروری همراه شده است. به همین خاطر شرایط پیچیده‌تر شده و ممکن است موجب بروز ناراحتی‌های جدی سلامت روانی جامعه شود.»
شاهد فرسودگی جامعه‌ایم
جلالی با تأکید بر این که این فشارهای روانی همواره به شکل نوعی بیماری خاص مانند افسردگی بروز پیدا نمی‌کنند، می‌افزاید: «ما با تنشی مزمن و روزانه طرف هستیم که در این روزها با فشارهای دیگری مانند مشکلات اقتصادی و معیشتی نیز همراه شده است. در نتیجه نباید دنبال آثار آن در کلینیک‌های روان‌شناسی و افزایش آسیب روحی خاصی باشیم. بلکه آثار آن در زندگی تک‌تک افراد جامعه و درون خانواده‌ها به شکل‌های مختلف مشاهده خواهد شد.»
وی در ادامه می‌افزاید: «کاهش انگیزه، از دست رفتن امید، نداشتن چشم‌انداز و فرسودگی ناشی از تکرار اخبار ناامید کننده در مورد ادامه‌دار شدن این شرایط ناخوشایند نشانه‌های اولیه از آثار مخرب بعدی سلامت روان جامعه است. این موضوع مانع پویایی جامعه می‌شود و افراد را دچار رکود و روزمرگی می‌کند. افراد فقط می‌خواهند زندگی را بگذرانند که زنده بمانند. در نتیجه باید نهادهای دولتی و حاکمیتی در سطح کلان به فکر بهبود این فرسودگی اجتماعی باشند. شنیدن اخبار خوب گشایش‌های اقتصادی و اجتماعی می‌تواند روح تازه‌ای در کالبد خسته کنونی جامعه بدمد.»
خوراک خوب به روحمان بدهیم
جلالی در خصوص راهکارهای کاهش آسیب‌های روحی دوران شیوع کووید-19 می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین راهکارها برای کاهش آسیب‌های این دوران حفظ روابط اجتماعی حتی از طریق فضای مجازی است. مطالعه کتاب و تماشای فیلم‌های سینمایی مناسب نیز می‌تواند تغذیه مناسبی برای روح و روان افراد در دورانی باشد که امکان سفر به طبیعت و مشاهده زیبایی‌ها از نزدیک برایشان فراهم نیست. علاوه بر این توصیه ما این است افراد بیشتر به وضعیت روحی خود توجه داشته باشند به‌ویژه اگر سابقه بیماری‌ها و آسیب‌های روحی داشته‌اند، حتما با کمک خدمات روانپزشکی و روان‌شناسی دولتی و خطوط مشاوره رایگان سازمان بهزیستی با شماره تماس 1480 و سامانه 4030 ستاد اجرایی فرمان امام(ره)، از تبدیل‌شدن این فشارها به آسیب‌های جدی پیشگیری کنند.» به عقیده این متخصص روانپزشکی، افراد برای اطلاع از اخبار روز باید فقط از چند منبع محدود و معتبر استفاده کنند و از گشتن در فضای انبوه اخبار درست و نادرست مجازی و رویارویی با هجمه اخبار منفی در طول روز بپرهیزند.
مراقب سلامت روان کودکانمان باشیم
جلالی با اشاره به آسیب‌پذیری روان کودکان تصریح می‌کند: «کودکان تحمل بالایی برای قرار گرفتن در معرض تنش و نگرانی را ندارند. بنابراین باید مراقب باشیم که تا حد امکان تنش‌های روزانه را از خانه دور کرده تا از آسیب‌های بعدی به کودکانمان جلوگیری کنیم. اگرچه نباید آنها را دور از اتفاقات جامعه نگه داریم اما قرار نیست تمام تنش‌های روزانه را نیز با خود به خانه بیاوریم. حتی آموزش‌های ما در مورد مراقبت‌های پیشگیرانه از کرونا به کودکان باید با ادبیات ساده و بدون ایجاد ترس و واهمه باشد.» وی می‌افزاید: «از طرف دیگر در این دوران کودکان از فعالیت‌های جمعی مانند حضور در مهدهای کودک و مدارس و بازی کردن با دوستانشان باز مانده‌اند. به همین خاطر باید بیش از پیش برایشان وقت بگذاریم، با آنها بازی کنیم و محیط خانه را به معنای واقعی به محلی امن، آرام و شاد تبدیل کنیم.»
افراد آسیب‌پذیر بیشتر مراقب باشند
جلالی در خصوص افرادی که بیشتر در معرض این آسیب‌ها هستند، تصریح می‌کند: «به طبع افرادی که پیش از این سابقه ناراحتی‌های روحی و بیماری‌هایی مانند افسردگی داشتند، بیشتر در معرض بازگشت بیماری‌شان هستند. اما این به این مفهوم نیست افرادی که پیش از این سابقه آسیب روحی نداشتند با مشکلی در این دوران روبه‌رو نخواهند شد. هر فرد ظرفیت محدودی برای تحمل فشارهای فکری و روحی دارد و بیش از آن را تاب نخواهد آورد. در نتیجه این موضوع بسیار جدی است و نیاز به برنامه‌ریزی کلان خواهد داشت. اما خودمان نیز باید بیش از گذشته به فکر حفظ سلامت روان خود و اعضای خانواده‌مان باشیم.»
