دست تحریم بر گلوی طلای سرخ و سبز

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری؛ در روزگار اعمال تحریم‌های نفتی سنگین علیه ایران، میوه، زعفران، پسته و... می‌توانند برای ما ارزآوری کنند اما تصمیم‌های یک‌شبه شاید مهم‌ترین مشکلاتی است که صادرکنندگان حوزه کشاورزی با آن - همواره- مواجه می‌شوند. مرداد‌ماه امسال، جمعی از صادرکنندگان محصولات کشاورزی به‌دنبال تعلیق کارت‌های بازرگانی به اتحادیه ملی محصولات کشاورزی نامه نوشتند و اعلام کردند که این اقدام منجر به دپو شدن کانتینرهای حامل محصولات کشاورزی فسادپذیر در بنادر کشور شده است. سرعت در صادرات محصولات کشاورزی یکی از پارامترهای مهم و غیرقابل چشم‌پوشی است؛ چرا که تأخیرهای ایجاد شده در این فرایند می‌تواند خسارت‌های هنگفتی به صادرکنندگان بزند و از سوی دیگر پای ورود ارزهای حاصل از فروش آنها را از کشور کوتاه کند. یکی از این صادرکنندگان می‌گوید: امروز ما در شرایط عادی محصولات خود را به آن سوی مرزها نمی‌فرستیم. در دوران تحریم سیاست ما این است که صادرات میوه تر، خشک و... را به‌صورت مویرگی و با استفاده از واسطه‌های متعددی انجام دهیم. این روند موجب تحمیل هزینه‌های سنگینی به ما می‌شود و حالا تصور کنید که در مسیر صادرات به موانع داخلی هم بربخوریم و بارهایمان فاسد شود! صادر‌کننده در کشور ما مظلوم است.

گسترش بازارهای صادراتی متوقف شده است

کاوه زرگران- رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق تهران

با تحدید دسترسی‌ها صادرکنندگان محصولات کشاورزی کاهش قابل توجهی یافته است. از سوی دیگر کرونا تأثیر خاصی در بازارهای بین‌المللی گذاشته است. نه فقط ایران که همه کشورها تلاش می‌کنند ذخایر غذایی و محصولات خود را افزایش دهند و کمتر سراغ واردات کالاهای اساسی می‌روند و همین مسئله تنها مبادی‌ صادرات محصولات کشاورزی در ایران را به نوعی بسته یا فرستادن کالا به آنها را بسیار سخت کرده است. علاوه بر این، فشارهای بانک مرکزی به صادر‌کنندگان نه فقط حوزه کشاورزی که همه حوزه‌ها زیادشده است. همین رویکرد صادر‌کنندگان را در حاشیه‌ای از ترس و گمراهی نگه‌می‌دارد و تأثیر منفی عمیقی بر صادرات می‌گذارد. مشکلاتی که بر سر راه مراودات مالی قرار دارد موجب می‌شود که روزبه‌روز از تعداد صادرکنندگان کم شود؛ چرا که این فعالان اقتصادی نگران آینده خود هستند که نکند تبعاتی منتظر آنها باشد. البته بانک مرکزی هم به واسطه شرایط اقتصادی ایران به نوعی مجبور است خشک و‌ تر را با هم بسوزاند. شاید این سؤال برای شما مطرح شود که پس محصولاتی که پیش از این صادر می‌شد و حالا به دلایل مختلفی دیگر قرار نیست برای کشور ارزآوری کنند بعد از کناره‌گیری صادرکنندگان چه سرنوشتی پیدا می‌کنند؟ واقعیت این است که بازار داخل هم حتی برای جذب این محصولات جذابیتی ندارد.

نکته‌ای که نباید مغفول بماند این است که قیمت‌های پایه صادراتی محصولات کشاورزی در گمرک بالاست و خیلی از صادرکنندگان به واسطه شرایط تحریمی کالای خود را کمتر از نرخ تصویب شده فروخته‌اند و حالا ملزم شده‌اند که بیش از درآمد واقعی خود ارز به کشور برگردانند. ملاک نباید قیمت پایه صادراتی باشد. مشکلات مربوط به صادرات محصولات مورد بحث، البته مربوط به امسال نیست. تابستان سال98 و بعد از تشدید تحریم‌ها علیه ایران، برای فهرست بلندبالایی از صادرکنندگان از حیث تامین مواداولیه، محدودیت‌های جدی ایجاد شد. از همان ایام خیلی از صادرکنندگان قید صادرات خود را زدند. گرچه آنها که ملزم به صادرات هستند همچنان کجدار ومریز به راه خود ادامه می‌دهند اما گسترش بازارهای صادراتی در یکی‌دوسال اخیر متوقف شده است. در نهایت هم باید بگویم که تا مادامی که تحریم‌ها ادامه دارد، چند نرخ برای ارز وضع شده و مشکلات پایه‌ای اقتصاد پابرجا هستند نمی‌توان به بهبود این شرایط امیدی داشت.

صادرات زعفران دچار چالش‌های جدی شده است

علی شریعتی مقدم- رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران و صادرکننده زعفران

ایران 95درصد از تولید جهانی زعفران را در اختیار دارد. صادرات زعفران به‌عنوان محصولی که تولید آن در ایران متمرکز است با مشکلات جدی مواجه است. 50هزار کیلوگرم از زعفران ایران به افغانستان قاچاق شده که این خود معضلی جدی است. از سوی دیگر غیرواقعی بودن قیمت‌های پایه صادراتی تا بیش از دو برابر به خوبی به ما نشان می‌دهد که چه فشار مضاعفی بر تولیدکنندگان محصولات کشاورزی به‌صورت عام و به‌خصوص زعفران به‌صورت خاص وارد کرده و باعث شده که زعفران از ریل‌گذاری اصلی خود خارج شود. امروز و در سال جهش تولید، با افزایش تولید زعفران مواجه هستیم اما بازارهای زعفران متناسب با تولید این طلای سرخ افزایش پیدا نکرده است و همین مازاد تولید، قیمت این محصول را کاهش داده است؛ اتفاقی که می‌تواند تأثیر بسیاری بر منافع زنجیر ارزش تولید بگذارد و منافع تولیدکنندگان و صادرکنندگان را مورد هدف قرار دهد.

قیمت این کالا در بازارهای جهانی هم از سوی دیگر بسیار کمتر از ارزش واقعی این کالاست. تشدید تحریم‌ها، صادرات این محصول را مشکل کرده و این مسئله مزید بر علت مازاد تولید و کاهش قیمت شده است. در شرایط تحریمی، بازار زعفران ما به چند بازار اولیه مثل امارات، اسپانیا، چین، هنگ‌کنگ و ‌ویتنام محدود شده است که معمولا زعفران را به‌صورت ماده خام از ما می‌گیرند و خود آن را به سایر نقاط جهان صادر می‌کنند.