نقش دوستان در پیشگیری از خودکشی افراد

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از مهر، فرهاد طارمیان در خصوص روز جهانی پیشگیری از خودکشی، گفت: از سال ۲۰۰۳، به پیشنهاد انجمن بین‌المللی پیشگیری از خود کشی و با همکاری رسمی سازمان جهانی بهداشت، دهم سپتامبر هر سال به عنوان روز پیشگیری از خودکشی انتخاب شده و چند سالی است که در ایران نیز شاهد برگزاری جلسات و نشست‌های تخصصی در خصوص پیشگیری از خودکشی هستیم.

وی ادامه داد: ماهیت پدیده خودکشی چیست و معلول چه عواملی است؟ خودکشی به منزله یک آسیب روانی- اجتماعی، کتب و منابع علمی بسیاری را به خود اختصاص داده است اما در ساده‌ترین کلام باید گفت "خودکشی مرگی آگاهانه است که فرد با قصد قبلی برای رها کردن خود از یک درد که عمدتاً روانی و در برخی موارد جسمانی"، مبادرت به انجام آن می‌کند.

رئیس اداره مشاوره و سلامت‌روان دانشجویان وزارت بهداشت در پاسخ به این سوال که آیا پیشگیری از خودکشی امکان پذیر است، گفت: بله، این رفتار با برنامه‌ریزی در سطح ملی، منطقه‌ای، استان، شهر و حتی در سطح خانواده و خود فرد قابل پیشگیری است، اما باید در ابتدا نشانه‌ها و علائمی را که فرد قبل از دست زدن به این رفتار از خود نشان می‌دهد، بشناسیم.

وی بیان داشت: سالانه بر اساس گزارشی که سازمان جهانی بهداشت ارائه می‌دهد، در جهان ۸۰۰ هزار نفر بر اثر خودکشی جان خود را از دست می‌دهند که به عبارت دیگر در هر ثانیه ۴۰ نفر اقدام به خودکشی‌های کامل و موفق می‌کنند؛ این در حالی است که بر اساس برآوردهای انجام شده، حدود ۲۰ برابر خودکشی‌های کامل، اقدام به خودکشی وجود دارد که به هر علتی موفق و کامل نبوده است.

طارمیان ابراز داشت: جالب است بدانیم بیشترین افراد مورد اعتماد برای درد دل کردن در بین کسانی که قصد خودکشی دارند، دوستانشان هستند و به همین دلیل است که نقش هم‌کلاسی‌ها، دوستان، همسالان و هم خوابگاهی‌ها که در دانشگاه‌ها به آنها "گروه همتا یاران سلامت روان" می‌گوئیم در پیشگیری از خودکشی بسیار اهمیت دارد.

رئیس اداره مشاوره و سلامت‌روان دانشجویان وزارت بهداشت خودجرحی یا آسیب عمدی به خود را یکی از رفتارهای پر خطر در دانشجویان دانست و گفت: این رفتار اغلب مورد غفلت قرار می‌گیرد و متأسفانه در مواردی توسط خانواده یا دوستان بی‌اهمیت در نظر گرفته می‌شود.

وی افزود: در حالی که این رفتار مقدمه‌ای است برای حرکت به سمت خودکشی، خودجرحی، یعنی "آسیب رساندن تعمدی به قسمتی از بدن" که یکی از متداول‌ترین آنها ایجاد برش و جراحت‌های سطحی یا عمقی بر روی بدن با استفاده از ابزار تیز و برنده است که بیشتر این جراحت بر روی مچ دست‌ها، روی ساعد و پاها است. یکی دیگر از رفتارهای خودجرحی متداول ایجاد سوختگی با وسایل داغ از جمله سیگار است.

طارمیان تصریح کرد: این رفتار که به آن "خودجرحی بدون قصد خودکشی است" نیز می‌گویند، پدیده شناخته شده‌ای است که با عوامل بسیار زیادی از جمله ناتوانی در تنظیم هیجانات و عواطف و ناتوانی در مقابله با استرس‌ها و فشارهای محیطی در ارتباط است؛ اما نکته مهم آن است اگر مداخله به موقع برای رفتارهای خودجرحی نداشته باشیم، احتمال بروز خودکشی در سال‌های بعد افزایش می‌یابد.

رئیس اداره مشاوره و سلامت‌روان دانشجویان وزارت بهداشت اضافه کرد: به واقع برخی از محققان معتقدند رفتار خود جرحی و خودکشی دو سر یک طیف هستند که در نهایت افرادی که دست به خودجرحی می‌زنند، ممکن است به طرف خودکشی حرکت کنند. نکته اینکه رفتار خود جرحی به طور معمول در سنین ۱۳ تا ۱۵ سالگی و در دوره نوجوانی و دوران دانش‌آموزی آغاز می‌شود و ممکن است تداوم آن در سال‌های دانشجویی دیده شود.

وی با بیان این سوال که آیا خودکشی قابل پیشگیری است یا خیر؟، بیان داشت: در پاسخ باید گفت بله، این رفتار با برنامه‌ریزی در سطح ملی، منطقه‌ای، استان، شهر و حتی در سطح خانواده و خود فرد قابل پیشگیری است. برای مثال یکی از اقدامات بسیار مؤثر، محدود کردن سختگیرانه دسترسی به وسایل اقدام به خودکشی مثل قرص برنج است.

طارمیان تصریح کرد: به واقع محدود کردن دسترسی به ابزارهای خودکشی یکی از عوامل پیشگیری فیزیکی در خودکشی است. مثال دیگر ایجاد محدودیت شدید جهت دسترسی افراد به مکان‌های مرتفع و دارای ارتفاع بلند است. بدیهی است اقدامات روانشناختی و سلامت روان متعددی نیز در این مسیر تأثیر گذار است ولی پیش از آن باید به این موضوع پرداخت که احتمال خودکشی در چه افرادی بیشتر است و یا علائم هشدار خودکشی چیست و بدانیم در صورت مشاهده چه نشانه‌ها و علائمی، احتمال خودکشی را جدی بگیریم.

رئیس اداره مشاوره و سلامت‌روان دانشجویان وزارت بهداشت خاطر نشان کرد: در ابتدا فرد در صحبت‌های خود به یاس، ناامیدی، دل بریدن از زندگی اشاره می‌کند و جملاتی مانند زندگی برای من معنایی ندارد و دلیلی برای تلاش و انگیزه در زندگی نمی‌بینم، در صحبت‌های او شنیده می‌شد.

وی ادامه داد: تداوم این احساسات تا جایی که گویی زندگی فرد دچار پوچی و بی معنایی شده نیز یک نشانه دیگر است. نشانه دوم مشاهده علائم احساس گناه و تقصیر شدید در فرد است، حتی این احساس در موضوعات بی‌ربط به او نیز دیده می‌شود که این حالت معمولاً در افراد مبتلا به افسردگی شدید بیشتر مشاهده می‌شود.

رئیس اداره مشاوره و سلامت‌روان دانشجویان وزارت بهداشت بیان داشت: سومین نشانه است که اینکه فرد در بیانات خود ابراز می‌کند اگر او نباشد، خانواده، نزدیکان، دوستان و عزیزان وی راحت‌تر خواهند بود. این فرد خود را باری بر دوش خانواده حس می‌کند و تصور می‌کند تنها مصرف کننده است و چون تأیید اجتماعی لازم را نمی‌گیرد، به این نتیجه می‌رسد که هر چه انجام می‌دهد بی‌فایده است و نبودنش را مهم‌تر از بودنش حس می‌کند.

طارمیان چهارمین مورد را انزوا و دوری‌گزینی دانست و بیان داشت: دوری‌گزینی به این معنا که یک دانشجو که فردی فعال، پر جنب و جوش و باانگیزه بوده، به تدریج و گاهی به یک‌باره در انزوا و گوشه‌گیری دیده می‌شود.

رئیس اداره مشاوره و سلامت‌روان دانشجویان وزارت بهداشت افزود: این فرد دیگر پاسخ تماس‌های خود را نمی‌دهد، کم حوصله است، کمتر دیده می‌شود، گاه بی دلیل گریه می‌کند و بیرون از خانه و با خانواده جایی نمی‌رود. مورد پنجم این‌که، فردی که به این نتیجه رسیده که خود را بکشد، ممکن است اموال شخصی خود را ببخشد و انگار این پیغام را می‌دهد که قصد رفتن دارد.

وی اضافه کرد: این افراد حتی در صحبت‌های خود به رفتن و خداحافظی هم اشاره می‌کنند و با این‌که به دوستان و نزدیکان قابل اعتماد خود می‌گویند ممکن است دیگر نبینم تان اما متأسفانه هم‌کلاسی ها، نزدیکان و دوستان موضوع را جدی نمی‌گیرند.

طارمیان گفت: جالب است بدانیم بیشترین افراد مورد اعتماد برای درد دل کردن در کسانی که قصد خودکشی دارند، دوستانشان هستند و به همین دلیل است که نقش هم‌کلاسی‌ها، دوستان، همسالان و هم خوابگاهی‌ها که در دانشگاه‌ها به آن‌ها "گروه همتا یاران سلامت روان" می‌گوئیم در پیشگیری از خودکشی بسیار اهمیت دارد.

وی متذکر شد: بنابراین اگر از میان همکلاسی‌ها و دوستان خود و یا در بین اقوام، همراهان و اعضای خانواده، فردی را دیدیم که دارای نشانه‌های هشدار خودکشی است، بدانیم که این فرد نیازمند گوش دادن عمیق است؛ پس هرگز او را مسخره یا قضاوت نکنیم و وعده یا قول بی‌پایه به او ندهیم.

رئیس اداره مشاوره و سلامت‌روان دانشجویان وزارت بهداشت یادآور شد: در ادامه به وی پیشنهاد کنیم از کمک‌های حرفه‌ای بهره ببرد و او را ترغیب کنیم تا به اداره‌های مشاوره و سلامت روان دانشگاه‌ها مراجعه کند. یادمان باشد محققین بر این باورند که فردی که قصد خودکشی دارد تا آخرین لحظات پیش از اقدام خود منتظر کمک، شنیده شدن یا راه چاره است.