دغدغه دارا و ندار؛ غم رفاه و درد نان/ دستیابی به حداقل معیشت هر روز دشوارتر ‏می‌‏شود

اقتصاد آنلاین - علی کریمی؛ بر اساس اعلام مرکز آمار، تورم ماهانه در تیر ماه امسال به 6.42 درصد رسید تا بار هزینه‌ زندگی بیش‌از پیش بر دوش خانوار سنگینی کند. خانواری که از ابتدای سال جاری با افزایش 13.6 درصدی هزینه‌های زندگی مواجه بوده‌است. این در حالی است که بسیاری از کسب و کارها در این مدت تحت تأثیر شیوع بیماری کرونا آسیب دیده‌اند؛ به‌ویژه کارگران روزمزد که بیش‌ترین آسیب را در این شرایط متحمل شده‌اند. شرایطی که خانوار ایرانی را در جنگ با هزینه‌هایی قرار داده‌است که هر روز قوی‌تر می‌شود و درآمدی که هر روز ضعیف‌تر.

هفته گذشته با اعلام تورم ماهیانه به تفکیک دهک‌های درآمدی، مشخص شد که خانوارهای با سطح درآمدی پایین (دهک‌های پایین) و خانوارهای با سطح درآمدی بالا (دهک‌های بالا) در تیر ماه افزایش هزینه یکسانی را تجربه کرده‌اند. جایی که تورم ماهانه دهک اول و دهک دهم درآمدی در این ماه به ترتیب برابر با 7.21 و 7.19 درصد گزارش شده‌است. همچنین دهک‌های میانی در این ماه کم‌ترین افزایش هزینه را تجربه‌کرده‌اند؛ به‌گونه‌ای که تورم ماهانه دهک‌های پنجم و ششم به ترتیب برابر با 6.56 و 6.55 ثبت شده‌است. نمودار زیر تورم ماهانه در ماه گذشته را به تفکیک گروه‌های درآمدی به تصویر کشیده‌است:

با وجود آنکه تورم ماهانه دهک‌های بالایی و پایینی درآمدی در ماه گذشته برابر بوده‌است اما مقایسه هزینه‌های زندگی در تیر ماه امسال نسبت به ماه مشابه سال گذشته (تورم نقطه به نقطه) نشان می‌دهد که هزینه‌های دهک‌ دهم درآمدی نسبت به دهک اول درآمدی با افزایش بیش‌تری همراه بوده‌است؛ به‌گونه‌ای که تورم نقطه به نقطه دهک دهم و اول در تیر ماه به ترتیب برابر با 32.3 و 24.3 درصد ثبت شده‌است که حاکی از شکاف تورمی 8 درصدی می‌باشد؛ به بیان دیگر، هزینه‌های گروه‌های بالای درآمدی طی یکسال گذشته 8 درصد بیش‌تر از هزینه‌های گروه‌های پایین درآمدی افزایش یافته‌است که در مقایسه با خرداد ماه این شکاف تورمی افزایش‌ یافته‌است. این بدان معناست که هزینه‌های زندگی پردرآمدها با شتاب بیش‌تری در حال افزایش است.

آیا این قیاس که هزینه‌های زندگی دهک‌های درآمدی بالا با افزایش بیش‌تری طی یکسال گذشته همراه بوده‌است، این مفهوم را در پی دارد که این گروه شرایط دشوارتری را نسبت به دهک‌های درآمدی پایین تجربه می‌کنند؟! پاسخ منفی است. برای آنکه بتوان درک درستی از آمار و ارقام منتشر شده داشت، بهتر است این مسئله را به طریق دیگری مطرح کنیم:

«طی یکسال گذشته هزینه زندگی خانوارهای با سطح درآمدی بالا افزایش یافته‌است به این معنا که هزینه رفاه و آسایش آن‌ها بیش‌تر شده‌است. در نقطه مقابل هزینه زندگی خانوارهای با سطح درآمدی پایین افزایش یافته‌است به این معنا که هزینه حداقل‌های زندگی افزایش یافته‌است. همانگونه که مشخص است این دو اصلاً قابل قیاس نیست و این فکر که هزینه زندگی گروه‌های درآمدی بالا با شتاب بیش‌تری نسبت به گروه‌های درآمدی پایین افزایش می‌یابد را نمی‌توان به این مفهوم که زندگی برای دهک‌های درآمدی بالا نسبت به دهک‌های پایین دشوارتر شده‌است، تفسیر کرد.»

برای آنکه بتوان تصویر روشن‌تری را از شرایط موجود بدست آوریم، باید نگاهی به تورم خانوار به تفکیک گروه‌های کالایی بیاندازیم. در گروه‌ کالایی خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها که در حقیقت جزء حداقل‌های زندگی محسوب می‌شود، تورم ماهانه در دهک درآمدی اول برابر با 4.28 درصد است. این در حالی است که تورم ماهانه این گروه کالایی برای دهک دهم درآمدی کم‌تر از یک درصد می‌باشد. نمودار زیر تورم ماهانه گروه کالایی خوراکی و آشامیدنی را به تفکیک دهک‌های درآمدی در تیر ماه نشان می‌دهد:

در نقطه مقابل تورم ماهانه حمل و نقل در تیر ماه برای بالاترین گروه درآمدی برابر با 1.9 درصد به ثبت رسیده‌ که این رقم برای دهک درآمدی اول برابر با 0.19 درصد بوده‌است. به عبارتی دیگر، دهک‌های پایین درآمدی که غالباً از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده می‌کنند، تورم بالایی را در تیر ماه تجربه نکرده‌اند. این در حالی است که گروه‌های درآمدی بالا که از وسایل حمل و نقل همچون خودرو شخصی و یا تاکسی‌های دربست استفاده می‌کنند، در این ماه افزایش هزینه بالاتری داشته‌اند.

بنابراین می‌توان به وضوح مشاهده کرد که برابری تورم ماهانه دهک‌های درآمدی بالا و پایین و یا افزایش شکاف تورمی نقطه به نقطه میان سطوح درآمدی بالا و پایین، به هیچ وجه نمی‌تواند دال بر فشار هزینه‌ای بیش‌تر بر روی دهک‌های بالا تفسیر شود. چرا که سطح دغدغه‌های این دو گروه کاملاً متفاوت است؛ یکی درد نان دارد و دیگری به فکر حفظ سطح رفاه فعلی خود است.